Kasa im. Józefa Mianowskiego

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Kasa im. Józefa Mianowskiego - Fundacja Popierania Nauki powstała 12 lipca 1881 roku. Wśród czterdziestu pięciu pierwotnych założycieli Kasy znaleźli się m. in.: Jerzy Aleksandrowicz, Ignacy Baranowski, Eugeniusz Dziewulski, Aleksander Głowacki (Bolesław Prus), Władysław Holewiński, Aleksander Kraushar, Leopold Kronenberg, Stanisław Kronenberg, Jakub Natanson, Józef Kazimierz Plebański, Stanisław Przystański, Henryk Sienkiewicz, Antoni Ślósarski, Karol Strasburger, Filip Sulimierski, August Wrześniowski i Bronisław Znatowicz.

6 października 1881 powołano Komitet zarządzający Kasą, na którego czele stanął dr Tytus Chałubiński - były profesor warszawskiej Akademii Medyko-Chirurgicznej i Szkoły Głównej, już wówczas uważany za jednego z najznakomitszych lekarzy polskich. Wiceprezesem został Stanisław Kronenberg - finansista i mecenas nauk, jeden z najbogatszych ludzi w ówczesnym zaborze rosyjskim. Kasjerem (skarbnikiem) Kasy wybrano Karola Deikego - finansistę, prezesa Banku Handlowego w Warszawie. Sekretarzem Komitetu Kasy został lekarz społecznik Karol Dobrski. Pozostałymi członkami Komitetu wybrano: Piotra Chmielowskiego, Mścisława Godlewskiego, Władysława Holewińskiego, Jakóba Natansona, Henryka Sienkiewicza, Franciszka Śliwickiego, Henryka Struve i Filipa Sulimierskiego. Wszyscy członkowie Komitetu związani byli w przeszłości ze Szkołą Główną. Jak podkreślał Zygmunt Szweykowski - autor monografii Kasy Mianowskiego do 1918 - "chodziło o to, aby Komitet możliwie dokładnie odzwierciedlał charakter Szkoły Głównej: w tym celu wybrani zostali reprezentanci wszystkich czterech wydziałów [..] (od czterech wydziałów weszli profesorowie: Chałubiński, Holewiński, Natanson i Struve)".

Instytucja ta już w XIX stała się największą polską organizacją wspomagającą badania i wydawnictwa naukowe. W pewnym okresie, tuż przed wybuchem I wojny światowej, dzięki zapisom ojca ropy bakijskiej polskiego geologa Witolda Zglenickiego dysponowała tak wielkimi funduszami, że nie mogła ich wydać. Kasa im. Józefa Mianowskiego, funkcjonująca w okresie II Rzeczypospolitej jako Instytut Popierania Nauki, zlikwidowana została 31 grudnia 1952 wraz z Towarzystwem Naukowym Warszawskim. Reaktywowana została w III RP (20 maja 1991) jako Fundacja Popierania Nauki.