Krzemień

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy skały. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

krzemień

Krzemień - skała osadowa, skrytokrystaliczna, krzemionkowa (biochemiczna lub chemiczna), występująca w formie kulistych, bulwiastych, bochenkowatych lub soczewkowatych konkrecji w obrębie skał niekrzemionkowych reprezentowanych przez wapienie, margle, dolomity. Z utworami otaczającymi tworzy ostre granice, co odróżnia je od czertu. Zwykle jest pokryty jasną korą krzemionkową, bardziej miękką do samego krzemienia.

Przeważnie krzemienie są utworzone przez chalcedonu, ewentualnie z domieszką opalu, rzadziej zaś przez chalcedon z domieszką kwarcu. Niekiedy zawierają skrzemionkowane skamieniałości różnych organizmów.

Może mieć bardzo różną genezę. Krzemienie powstałe równowiekowo z osadem, który je otacza (syngenetyczne) mają często krzemionkę organiczną, pochodzącą z rozpuszczania szkieletów bezkręgowców, m.in. igieł gąbek krzemionkowych. Mogą też powstawać wtórnie, w obrębie skał znacznie starszych, w wyniku wytrącania się krzemionki z roztworów krążących szczelinami i pęknięciami.

[edytuj] Właściwości

Wzór chemiczny: SiO₂
Układ krystalograficzny: trygonalny; mikrokrystaliczne skupienia
Barwa: brązowa, szara, czerwona, czarna.
Rysa: biała, żółtawa, brązowa.
Twardość w skali Mohsa: 5,5-7
Gęstość: 2,58-2,91
Łupliwość: brak
Przełam: muszlowy

Krzemienie były już wykorzystywane w epoce kamienia czyli paleolicie.

[edytuj] Występowanie

Dobrej jakości krzemienia dostarczają: Egipt (Dżebel Moka), Argentyna (Patagonia), Kanada (Alberta), USA (Alaska, Wyoming), Australia.

Polska - na Pogórzu Iłżeckim. Znane odmiany to:

krzemień czekoladowy występujący w paśmie między Orońskiem i Ożarowem,
pasiasty - na północ i wschód od Ostrowca Świętokrzyskiego,
krzemień ożarowski - okolice Ożarowa,
krzemień świeciechowski - Świeciechów
krzemień gościeradowski - Gościeradów (woj lubelskie). Odmiany różnią się barwą i deseniem.

[edytuj] Zastosowanie

używany był od prehistorii przez człowieka jako materiał do wyrobu narzędzi, broni i do krzesania ognia. Był jednym z pierwszych surowców wydobywanych na skalę przemysłową, np. w Krzemionkach koło Ostrowca Świętokrzyskiego
obecnie nadal jest surowcem w przemyśle ceramicznym i materiałów ściernych
służy do wyrobu farb
do produkcji kul stosowanych w młynach
zastosowanie w jubilerstwie ograniczone. Wyrabia się przede wszystkim przedmioty artystyczne i dekoracyjne (blaty do stołów, popielniczki, stojaki do książek, przyciski do listów).

Ostatnio krzemień pasiasty jest modny wśród gwiazd mediów.