Kwarc

Z Wikipedii

Kwarc (Kwarzec) - minerał z gromady krzemianów.

Nazwa pochodzi od starogermańskiego kwarr (quarz) = zgrzyt - tak określali ten minerał niemieccy górnicy - lub/i słowiańskiego kwardy = twardy (kwarda = kwarzec).

Spis treści 1 Właściwości : 2 Odmiany kwarcu 3 Występowanie 4 Zastosowanie: 5 Bibliografia 6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Właściwości :

• Wzór chemiczny: SiO₂ - dwutlenek krzemu.
• Układ krystalograficzny - trygonalny – kwarc niskotemperaturowy; heksagonalny – kwarc wysokotemperaturowy,
• Twardość w skali Mohsa - 7
• Łupliwość - brak
• Rysa - biała
• Przełam - muszlowy
• Gęstość - 2,65 g/cm³
• Barwa - bezbarwny, biały, szary, odcienie barwy żółtej, pomarańczowy, różowy, brązowopurpurowy, fioletowy, zielony, czarny; rzadko niebieski.
• Połysk - szklisty; także tłusty lub woskowy
• Współczynniki załamania (dwójłomność): n_o = 1,544 i n_e = 1,553 (długość fali ~ 590nm)

Zazwyczaj tworzy kryształy słupkowe wykształcone w postaci heksagonalnego słupa (o sześciobocznym przekroju), zakończonego ścianami romboedrów i podwójnych piramid. Oprócz struktury krystalicznej może tworzyć odmiany ziarniste, skrytokrystaliczne oraz naskorupienia i inkrustacje. Prawidłowo wykształcone kryształy są najczęściej spotykane w geodach, kawernach i szczelinach skalnych, gdzie tworzą szczotki krystaliczne. Kwarc jest kruchy, przezroczysty; może być bezbarwny i tworzy wiele barwnych odmian. Często zawiera inkluzje gazowe, ciekłe oraz stałe. Inkluzje stałe spowodowane przez różne minerały powodują zróżnicowanie barwy oraz wywołują ciekawe efekty optyczne takie jak: asteryzm, iryzacja, opalescencja, awenturyzacja. Znanych jest około 40 minerałów tworzących wrostki; kwarce zawierające wrostki bywają określane odrębnymi nazwami np. kwarc rutylowy, kwarcowe sokole oko.

[edytuj] Odmiany kwarcu

I. W zależności od temperatury wyróżniamy:

• Powszechnie występujący na powierzchni Ziemi kwarc niskotemperaturowy jest trwały w temperaturze do 573^oC.
• Powyżej tej temperatury (do 870^oC) tworzy się kwarc wysokotemperaturowy, który krystalizuje w układzie heksagonalnym. – kwarc ten nigdy nie występuje na powierzchni Ziemi w normalnych warunkach.
• znane są też odmiany polimorficzne substancji SiO₂, do których należy: (krystobalit, trydymit)

Inne, znane modyfikacje krzemionki: coesyt, stiszowit, moganit, lechatelieryt - są wytwarzane sztucznie (nie występują w przyrodzie; uzyskuje się je wyłącznie drogą syntezy).

II. Kwarc jest minerałem bardzo pospolitym, posiada wiele odmian takich jak:

• Kwarc makrokrystaliczny:
  • kryształ górski - przezroczysty
  • ametyst - fioletowy
  • kwarc różowy
  • cytryn - żółty
  • kwarc dymny - brązowy
  • morion - czarny
  • awenturyn - jasnozielony
  • kwarc mleczny - biały
  • kwarc niebieski = kwarc azurytowy też: szafirowy, lazurytowy, krokidolitowy
  • kwarc zielony
  • krystobalit
• Migotliwe odmiany kwarcu:- obecność wrostków azbestu lub krokidolitu daje odpowiednio:
  • kwarcowe tygrysie oko
  • kwarcowe kocie oko
  • kwarcowe sokole oko
  • kwarcowe bawole oko
• Kwarc skrytokrystaliczny:
  • chalcedon
    • agat
      • agat mszysty
      • onyks
      • sardonyks
      • sard
    • ciemnozielony praz (prazolit)
    • zielony chryzopraz
    • heliotrop
    • jaspis
    • karneol
    • krzemień
    • czert
    • plazma (minerał)
    • kwarcyt

[edytuj] Występowanie

Jeden z najpospolitszych minerałów. Składnik wielu skał magmowych (granitów, granodiorytów, pegmatytów), osadowych (piasków, żwirów, piaskowców, zlepieńców) i metamorficznych (gnejsów, łupków łyszczykowych, kwarcytów). Często występuje w formie żył kwarcowych. Jest rozpowszechniony na całym świecie.

Miejsca występowania: poszczególnych odmian kwarcu omówione zostaną na stronach dotyczących konkretnego rodzaju kwarcu, ale pięknie wykształcone, szczególne duże kryształy są spotykane: USA, Kanada, Brazylia, Urugwaj, Kazachstan, Ukraina, Madagaskar.

[edytuj] Zastosowanie:

• Jest stosowany przy produkcji materiałów ściernych,
• w przemyśle ceramicznym, szklarskim, budowlanym,
• stanowi ważny składnik sprzętu medycznego i naukowego - chociaż zastępowany jest kwarcem syntetycznym,
• optycznym, w elektronice (piezokwarc, wyświetlacz ciekłokrystaliczny),
• służy do wyrobu detergentów, farb, pasty do zębów,
• stosowany w jubilerstwie jako kamien ozdobny i jubilerski - zastosowanie gemmologiczne,
• jego odmiany są poszukiwane przez kolekcjonerów.

[edytuj] Bibliografia

• W.Szumann- „Kamienie szlachetne i ozdobne”;
• N.Sobczak – „Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych”;
• R. Hochleitner – „Minerały i kryształy”;
• Leksykon Przyrodniczy – „Minerały”;
• Podręczny Leksykon Przyrodniczy – „Minerały i kamienie szlachetne”;
• K. Maślankiewicz – „Kamienie szlachetne”;
• C. Hall – „Klejnoty kamienie szlachetne i ozdobne”;
• G.G. Gormaz i J.J.Casanovas – „Atlas mineralogii”.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Muzeum geologiczne pgi.gov.pl - kwarc