Ostrowiec Świętokrzyski
Z Wikipedii
Współrzędne: 50°56'00" N 021°24'00" E
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ostrowiec Świętokrzyski – miasto w województwie świętokrzyskim. Siedziba władz powiatu ostrowieckiego. Prawa miejskie od 1613 roku. Ośrodek przemysłowy: huta żelaza i zakład metalurgiczny, zakłady materiałów ogniotrwałych, odzieżowe, spożywcze; drobny przemysł chemiczny, poligraficzny i drzewny.
Spis treści |
[edytuj] Położenie
Miasto położone jest nad Kamienną do której uchodzą tu rzeki Szewnianka i Modła. Jego północna część znajduje się na Przedgórzu Iłżeckim, a południowa na skraju Wyżyny Opatowskiej. Kilkanaście kilometrów na południowy zachód od miasta rozpościera się Pasmo Jeleniowskie, Gór Świętokrzyskich.
Nieopodal Ostrowca znajduje się rezerwat archeologiczny w Krzemionkach, z neolityczną kopalnią krzemienia, a także liczne zabytki związane z historią Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Popularną atrakcją turystyczną okolic Ostrowca jest Bałtowski Park Jurajski w Bałtowie.
Od północnego zachodu miasto sąsiaduje z gminą miejsko-wiejską Kunów. Ze wszystkich pozostałych stron Ostrowiec otaczają tereny gminy wiejskiej Bodzechów. Siedziba jej władz znajduje się w Ostrowcu przy ul. Mikołaja Reja.
Ostrowiec Świętokrzyski jest punktem początkowym niebieskiego szlaku rowerowego prowadzącego do Skarżyska-Kamiennej.
Przez Ostrowiec przebiegają szlaki komunikacyjne:
- droga krajowa 9E371 Radom - Ostrowiec - Barwinek (granica państwa)
- linia kolejowa Skarżysko-Kamienna - Ostrowiec - Rzeszów
- droga wojewódzka 751 Suchedniów - Nowa Słupia - Ostrowiec
- droga wojewódzka 754 Ostrowiec - Solec nad Wisłą - Gołębiów
- droga wojewódzka 755 Ostrowiec - Ożarów - Kosin.
[edytuj] Struktura powierzchni
Według danych z roku 20026, Ostrowiec Świętokrzyski ma obszar 46,41 km², w tym:
- użytki rolne: 40%
- użytki leśne: 10%
Miasto stanowi 7,53% powierzchni powiatu.
[edytuj] Demografia
Dane z 30 czerwca 20042:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 74 498 | 100 | 39 280 | 52,7 | 35 218 | 47,3 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
1605,2 | 846,4 | 758,8 |
Według danych z roku 20026, średni dochód na mieszkańca wynosił 1120,49 zł.
[edytuj] Historia
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Dobra ostrowieckie.
Pierwsze wzmianki o wsi Ostrów, która dała początek miastu Ostrowiec pochodzą z XIV w. Wieś położona była na prawym brzegu rzeki Kamiennej. U schyłku XVI w. Ostrów przeszedł na własność Jakuba Gawrońskiego herbu Rawa, który wyznaczył na lewym brzegu rzeki miejsce pod budowę miasta. Przyjmuje się, że powstało ono w 1597. W 1613 Ostrowcowi nadano prawa miejskie.
Ostrowiec stał się częścią dóbr ostrowieckich w posiadaniu hrabiego Jana Tarnowskiego herbu Leliwa. W późniejszym czasie dobra ostrowieckie były w posiadaniu największych rodów magnackich w Rzeczypospolitej: Tarnowskich, Czartoryskich, Lubomirskich, Radziwiłłów, Ostrogskich, Zasławskich, Sanguszków, Wielopolskich, Dobrzańskich, Łubieńskich i innych. W roku 1889 dobra ostrowieckie zostały rozdrobnione a każda część otrzymała osobną hipotekę. Po II wojnie światowej wszystkie grunty prywatne zostały odebrane właścicielom i znacjonalizowane.
Pod koniec XVIII i w XIX w., w okolicy Ostrowca intensywnie rozwijał się przemysł. W latach 1837-1839, powstała huta zwana Klimkiewiczów (od budowniczego - Antoniego Klimkiewicza). Wokół huty, która z czasem przyjęła nazwę Zakładów Ostrowieckich, rozwijały się mniejsze zakłady, między innymi materiałów ogniotrwałych i spożywcze. Na przełomie XIX i XX w. ostrowiecka huta stała się drugim co do wielkości tego typu zakładem w Królestwie Polskim.
W czasie rewolucji 1905 roku, miały tu miejsce masowe wystąpienia robotnicze, których kulminacją było proklamowanie 27 grudnia 1905 tzw. Republiki Ostrowieckiej. Na okres około dwóch tygodni, władzę w mieście i sąsiednich powiatach przejęła PPS kierowana przez Ignacego Boernera. Upadek Republiki Ostrowieckiej nastąpił po przybyciu do miasta dwóch carskich pułków piechoty wraz z artylerią.
W okresie I wojny światowej, Zakłady Ostrowieckie uległy poważnym zniszczeniom. 3 listopada 1918, Polacy przejęli władzę w mieście z rąk okupantów austro-węgierskich.
W okresie międzywojennym Ostrowiec rozwijał się dzięki inwestycjom związanym z budową Centralnego Okręgu Przemysłowego. W 1924 miasto znacznie poszerzyło swoje granice i zostało wydzielone z powiatu opatowskiego. W chwili wybuchu II wojny światowej Ostrowiec liczył około 30 tysięcy mieszkańców.
Wybuch II wojny i rządy hitlerowskie były dla miasta katastrofalne. 11 tysięcy Żydów ostrowieckich zostało wymordowanych. W Ostrowcu miały miejsce liczne publiczne egzekucje. Miasto było ważnym ośrodkiem działalności polskiego podziemia. W Ostrowcu produkowana była broń i wydawana prasa konspiracyjna. 16 stycznia 1945 Ostrowiec został wyzwolony spod okupacji hitlerowskiej.
W okresie powojennym Ostrowiec ponownie szybko się rozwijał. W 1954 do miasta przyłączono szereg podmiejskich osiedli, w tym m.in. dawne miasto Denków. W latach 70. we wschodniej części Ostrowca powstał nowy zakład metalurgiczny huty.
W latach dziewięćdziesiątych ostrowiecka huta podupadła, a rozwój miasta został zahamowany. W tym samym czasie powstało wiele spółek miejskich, m.in. w 1991 Miejska Energetyka Cieplna. Po rozmowach na temat kupna huty przez zagranicznego inwestora, ostatecznie przejął ją hiszpański koncern Celsa.
[edytuj] Zabytki
- Kościół pw. św. Michała Archanioła - z początku XVII w., w latach 1924-1938 rozbudowany i przebudowany w stylu neobarokowym.
- Kościół pw. św. Stanisława Biskupa w dzielnicy Denków - wybudowany w 1700 r. w stylu barokowym, a następnie rozbudowany w 1904 r.; obok dzwonnica z 1806 r.
- Zespół Pałacowo-Parkowy w dzielnicy Częstocice z dawnym pałacem hrabiów Wielopolskich z lat 1887-1899 - obecnie Muzeum Historyczno-Archeologiczne
- Pałac myśliwski hrabiów Wielopolskich przy ulicy Kuźni.
- Drewniany kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego przy ulicy Sandomierskiej, wybudowany w stylu zakopiańskim, w 1932 r. według projektu Tadeusza Rekwirowicza
- Dawny zajazd pocztowy z przełomu XVIII i XIX w. na ulicy Szerokiej
- Pozostałości cmentarza żydowskiego na wzgórzu parkowym, pomiędzy początkowymi odcinkami ulic Iłżeckiej i Sienkiewicza.
- Gmach poczty na Alei 3-go Maja, wybudowany w latach 1925-1927
- Budynek dawnej ubezpieczalni społecznej z 1931 na ulicy Focha
- Dworzec kolejowy z końca XIX w.
- Figura św. Floriana z 1776 r. na placu św. Floriana
[edytuj] Podział administracyjny
Miasto administracyjnie dzieli się na 20 osiedli [2]:
- Śródmieście
- Kamienna
- Ludwików
- Hutnicze
- Częstocice
- Kuźnia
- Kolonia Robotnicza
- Sienkiewiczowskie
- Trójkąt
- 25-lecia PRL
- Słoneczne
- Gutwin
- Koszary
- Rosochy
- Ogrody
- Denków
- Pułanki
- Stawki
- Piaski Henryków
- Złotej Jesieni,
z których każde posiada własny organ samorządowy zwany Samorządową Radą Osiedlową, mający za zadanie wspierać działania Rady Miasta.
[edytuj] Edukacja
- Szkoły podstawowe:
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1, ul. Trzeciaków 35
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 im. Bolesława Chrobrego, ul. Niska 9
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 4 im. Partyzantów Ziemi Kieleckiej, ul. Sienkiewicza 70
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 im. Stefana Żeromskiego, Osiedle Ogrody 20
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 7 im. Henryka Sienkiewicza, ul. Akademicka 20
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 8, ul. Górna 3
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 9 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, ul. Niewiadoma 19
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 10, ul. Rzeczki 18
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 11, ul. Focha 3
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 12, ul. Bałtowska 336A
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 14, os. Stawki 35
- Publiczna Szkoła Podstawowa Specjalna nr 1, ul. Gulińskiego 8
- Publiczna Szkoła Podstawowa Specjalna nr 21, ul. Sienkiewicza 67
- Szkoły średnie:
- Liceum Ogólnokształcące nr I im. Stanisława Staszica, ul. Kilińskiego 19
- Liceum Ogólnokształcące nr II im. Joachima Chreptowicza, ul. Jana Rosłońskiego 1
- Liceum Ogólnokształcące nr III im. Wł. Broniewskiego, ul. Sienkiewicza 67
- Liceum Ogólnokształcące nr IV im. C.K. Norwida, ul. Żeromskiego 5
- Zespół Szkół nr 1, Liceum Ogólnokształcące nr VI, os. Słoneczne 33
- Zespół Szkół nr 2, Liceum Ogólnokształcące nr VII, os. Słoneczne 45
- Zespół Szkół nr 3, Liceum Ogólnokształcące nr V, Liceum Profilowane nr 1; ul. Sandomierska 2
- Zespół Szkół nr 4, Liceum Profilowane nr 2, ul. Mickiewicza 1
- Szkoły wyższe:
[edytuj] Prasa lokalna
- Gazeta Ostrowiecka - tygodnik
- Wiadomości Świętokrzyskie - tygodnik
- Echo Dnia - dziennik
[edytuj] Sport
- piłka nożna - KSZO Ostrowiec Świętokrzyski
- siatkówka kobiet - AZS KSZO Ostrowiec Świętokrzyski
[edytuj] Znani ludzie związani z Ostrowcem
- Karol Adamiecki - prekursor naukowej organizacji pracy
- Mirosław Baka - aktor
- Ignacy Boerner - minister poczt i telegrafów w sanacyjnych rządach
- Jerzy Dobrzański - dziedzic dóbr ostrowieckich, major Legionów Polskich, kawaler Virtuti Militari; gorący zwolennik wydobywania węgla kamiennego z okolic Kunowa
- Mariusz Jop - piłkarz
- Kamil Kosowski - piłkarz
- Mira Kubasińska - wokalistka bluesowa
- Tadeusz Kurek - malarz, rzeźbiarz
- Henryk Łubieński - hrabia, właściciel dóbr ostrowieckich, współzałożyciel wielu zakładów przemysłowych i przedsiębiorstw prywatnych
- Zbigniew Pacelt - sportowiec, polityk
- Jacek Podsiadło - poeta, prozaik, tłumacz i dziennikarz
- Grzegorz Szymański - siatkarz
- Agnieszka Warchulska - aktorka
[edytuj] Zobacz też
- Częstocice, Denków
- Staropolski Okręg Przemysłowy
- Góry Świętokrzyskie
- Huta Ostrowiec
- Miejska Energetyka Cieplna w Ostrowcu Świętokrzyskim
[edytuj] Przypisy
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy i zdjęcia satelitarne:
Miasta: Ostrowiec Świętokrzyski • Ćmielów • Kunów
Gminy miejskie: Ostrowiec Świętokrzyski
Gminy miejsko-wiejskie: Ćmielów • Kunów
Gminy wiejskie: Bałtów • Bodzechów • Waśniów