Patrolowiec
Z Wikipedii
Patrolowiec (okręt patrolowy, kuter patrolowy, dozorowiec pogranicza) to jednostka pływająca, której podstawowym przeznaczeniem jest pełnienie służby patrolowej lub dozorowej na wyznaczonym akwenie. W czasie pokoju służy zazwyczaj do ochrony granic morskich i strefy ekonomicznej państwa.
Chociaż powszechnie dla jednostek tego rodzaju używa się terminologii "okręt", jedynie część patrolowców jest okrętami wojennymi - jednostkami w służbie marynarki wojennej, natomiast są one powszechnie używane także przez państwowe formacje paramilitarne, jak (w zależności od państwa) straż graniczna, straż przybrzeżna, policja, żandarmeria, służba celna lub inne. W czasie pokoju służą one przede wszystkim do ochrony granicy morskiej przed nielegalnym przekraczaniem i przemytem, ochrony przestrzegania prawa w strefie ekonomicznej państwa (zwłaszcza ochrony łowisk), a także w razie potrzeby do prowadzenia akcji ratunkowych na morzu. Podczas wojny okręty patrolowe służą natomiast przede wszystkim do wykrywania obecności okrętów przeciwnika, ochrony transportu i konwojów, głównie w strefie przybrzeżnej, a w pewnym zakresie także do zwalczania okrętów podwodnych, ewentualnie także lekkich okrętów i lotnictwa. Czasami mają środki obserwacji technicznej do wykrywania zanurzonych okrętów podwodnych. W tym kierunku, z okrętów patrolowych wyewoluowała bardziej wyspecjalizowana klasa ścigaczy okrętów podwodnych.
Z powodu różnych stawianych przed nimi zadań, patrolowce różnią się od siebie znacznie charakterystykami i uzbrojeniem i trudno mówić z tej racji o typowych parametrach. Przede wszystkim, mogą to być jednostki różnej wielkości - od kilkudziesięciu do aż ok. 2000 ton wyporności, aczkolwiek najczęściej wynosi ona 200-500 ton. Małe jednostki, o wyporności kilkadziesiąt lub kilkanaście ton, określane są zazwyczaj jako kutry patrolowe. Patrolowce budowane jako okręty wojenne i jako jednostki cywilne różnią się często od siebie konstrukcją, aczkolwiek, zwłaszcza w ostatnich latach, pojawiła się tendencja do oferowania takich samych jednostek dla służb cywilnych i wojska, o mniejszych możliwościach bojowych, lecz bardziej ekonomicznych w budowie i eksploatacji. Ponadto, oprócz specjalnie budowanych jednostek, na patrolowce przebudowywano starsze okręty innych klas (np. torpedowce), a często statki cywilne, zwłaszcza holowniki, trawlery i kutry rybackie (określane one bywają też jako pomocnicze patrolowce).
Cechą wspólną patrolowców jest, że najczęściej nie dysponują wysoką prędkością - od kilkunastu do poniżej 30 węzłów, rzadziej zdarzają się jednostki szybsze lub wolniejsze.
Uzbrojenie patrolowców bywa różne - od jedynie karabinów maszynowych do armat kalibru ok. 76 mm, jest ono jednak na ogół słabe. Najczęściej wojenne okręty patrolowe uzbrojone są w kilka małokalibrowych działek przeciwlotniczych (20-40 mm), ewentualnie bomby głębinowe. Na ogół nie stosuje się uzbrojenia rakietowego (zbliżone okręty tak uzbrojone klasyfikuje się już jako kutry rakietowe lub korwety). Uzbrojenie cywilnych patrolowców często ogranicza się do broni maszynowej, czasami nawet przenośnej. Część większych powojennych jednostek tej klasy, zarówno wojskowych, jak cywilnych, może przenosić śmigłowiec pokładowy. Częstym wyposażeniem współczesnych jednostek, zwłaszcza cywilnych, są szybkie łodzie inspekcyjne i pościgowe, przenoszone na pokładzie i spuszczane na wodę.
Klasyfikacja okrętów patrolowych nie jest jednolita na świecie. W Polsce po wojnie wyróżniano kutry patrolowe oraz większe dozorowce pogranicza (100 - kilkaset ton), po czym w miejsce tych ostatnich pojawiła się terminologia: okręt patrolowy. W ZSRR i Rosji dozorowcami (storożewoj korabl) nazywano jednak znacznie większe okręty wojenne, korwety i fregaty. Z kolei w USA okręty patrolowe Straży Przybrzeżnej, nawet duże, określane są tradydyjnie jako cutter (kuter). Obecnie wyróżniana jest za współczesną terminologią anglojęzyczną klasa OPV (offshore patrol vessel) - okręt patrolowy działania pełnomorskiego i IPV (inshore patrol vessel) - przybrzeżny okręt patrolowy.
