Petyhorcy
Z Wikipedii
Petyhorcy - średniozbrojna jazda litewska typu kozackiego, odpowiednicy pancernych w Koronie. Formacja wspierająca husarię, często używana do oskrzydlania, przełamanego przez husarię frontu przeciwnika.
Do wyposażenia ochronnego petyhorca należały: kolczuga, misiurka i karwasze, niekiedy kałkan. Uzbrojenie zaczepne stanowiły: rohatyna, szabla, dwa pistolety i rusznica. Często także łuk refleksyjny typu wschodniego.
Petyhorcami nazywano pierwotnie jazdę typowo lekką, pochodzenia kaukaskiego. Tworzyli ją początkowo prawdopodobnie górale kaukascy osiadli na Litwie (tzw. Piatigorcy), później także Tatarzy litewscy i miejscowa szlachta. Nie używali oni uzbrojenia ochronnego poza misiurką i karwaszami. Dysponowali natomiast kopią, według jednych źródeł identyczną z husarską, według innych - nieco lżejszą. Tego typu chorągwie petyhorskie istniały na pewno w czasach Stefana Batorego. Jedna z nich, pod dowództwem rotmistrza Temrukia Szymkowica brała udział w wojnie z Gdańskiem i wyprawach na Moskwę. Sam Temruk figuruje jako rotmistrz obrony potocznej już w spisach z czasów Zygmunta Augusta, nie wiadomo jednak bliżej, jaką chorągwią wtedy dowodził. W czasach późniejszych tradycyjne chorągwie petyhorskie nadal istniały, jednak mianem petyhorskich zaczęto określać także chorągwie pancerne. Z czasem zatarła się różnica między jednymi i drugimi.
[edytuj] Bibliografia
- M. Plewczyński: Żołnierz jazdy obrony potocznej za panowania Zygmunta Augusta, Warszawa 1985, ISBN 83 - 01-05997-4
- M. Gawęda: Połonka - Basia 1660, Warszawa 2005, ISBN 83-11-10211-2
- Marcin Kruszynski "Circassian Princes in Poland: The Five Princes", historia "pułku piatigorskiego"
