Puszczyk uralski

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Puszczyk uralski

Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	neognatyczne
Rząd	sowy
Rodzina	puszczykowate
Gatunek	puszczyk uralski
Nazwa systematyczna
Strix uralensis
Pallas, 1771

Puszczyk uralski (sowa uralska) (Strix uralensis) - duży ptak drapieżny z rodziny puszczykowatych, zamieszkujący pas tajgi od Półwyspu Skandynawskiego po Pacyfik. Południowa granica zasięgu przebiega przez lasy Mazur. Izolowane populacje na północy Karpat i na południu Alp. W Polsce występuje nielicznie w górach południowo-wschodniej części kraju.

[edytuj] Charakterystyka

Wygląd zewnętrzny: W upierzeniu brak dymorfizmu płciowego, lecz samice znacznie większe od samców. Większy od puszczyka, ma dłuższy ogon z pięcioma szerokimi, ciemnymi pręgami. Ubarwienie ogólnie szaro-białe z kreskowaniem. Szlara w kształcie koła, jednobarwna, obwiedziona cienką czarnobrązową linią. Tworzące ją pióra mają czarne stosiny i szare promienie. Oczy stosunkowo małe, jednolicie czarne. Pióra pokrywające głowę, piersi i brzuch posiadają środkową część w barwie szarobrązowej, na brzegach przechodzą w jasnobrązowe lub białe. Na grzbiecie ciemne plamy są bardziej podłużne, większe i ciemniejsze. Lotki i sterówki w szerokie, poprzeczne pasy barwy szarej i jasnobrązowej. Nogi gęsto opierzone. Młode są podobne do dorosłych, ale mają jaśniejszą, wyraźniej zaznaczoną szlarę.
Rozmiary: dł. ciała: ok. 50-62 cm
rozpiętość skrzydeł: ok. 125-135 cm^[1]
Waga: samce ok. 500-900 g, samice ok. 600-1300 g
Głos: Odzywa się niemal wyłącznie w nocy, praktycznie przez cały rok. Szczyty aktywności głosowej to luty – kwiecień (sezon lęgowy) oraz październik – listopad (odbywa się wtedy zajmowanie terytoriów i gniazd). Typowy głos godowy i terytorialny samca to głuche, wielosylabowe pohukiwanie: „hu hu” – 2-3 sekundowa przerwa – „huhu huhuhu”. Może być słyszalny w odległości do 2 km. Prezentując samicy potencjalne miejsce gniazdowania, odzywa się mniej donośnym, dłuższym „huhuhuhu…”, w środkowej części z wyraźnym crescendo . Głos samicy jest ostrzejszy, chrapliwy, zgrzytliwy.
Zachowanie: Aktywny zarówno w nocy, jak i w dzień. Mało płochliwy. W pobliżu gniazda agresywny, odgania intruza głośnym wołaniem i kłapaniem dzioba. Może być niebezpieczny – doprowadzony do ostateczności atakuje szponami, nawet człowieka.

Osiadły, zajmuje swoje terytorium przez cały rok.
Długość życia: Oceniana na ponad 20 lat.

[edytuj] Środowisko

Tajga, starodrzewy iglaste i rzadziej mieszane o słabo rozwiniętym podszycie, najczęściej w pobliżu wody lub bagien. W górach lasy bukowe.

[edytuj] Pożywienie

Leśne gryzonie, głównie norniki, karczowniki i ryjówki, a także drobne oraz średnie ptaki. Zdarza się, że poluje na inne, mniejsze sowy: puszczyki i uszatki. W latach, kiedy liczebność gryzoni jest mniejsza, ptaki mogą stanowić do 15% pokarmu; łowi wtedy również płazy, a nawet większe chrząszcze.

Poluje głównie z zasiadki: obserwuje otoczenie siedząc na gałęzi i czatuje na potencjalną ofiarę. Czasami odbywa loty patrolowe nisko nad ziemią, często wzdłuż przecinek i dróg. Chętnie poluje na otwartych przestrzeniach. Potrafi schwytać ofiarę przebywającą pod 20-30 cm warstwą śniegu. Poluje głównie w nocy, od zachodu słońca do północy oraz nad ranem.

Wypluwki mają wymiary około 62 x 25 mm i zawierają średnio 4 ofiary.

[edytuj] Lęgi

Wyprowadza jeden lęg w roku, od lutego do maja. Monogamiczny – ptaki łączą się w pary na całe życie.

Zachowania godowe: Już jesienią puszczyki uralskie kojarzą się w pary, zajmują terytoria i wyszukują odpowiednie miejsca do gniazdowania. Terytorium lęgowe zajmuje powierzchnię zazwyczaj ok. 1 km².
Gniazdo: W dużej dziupli lub opuszczonym gnieździe ptaków szponiastych, głównie jastrzębia i myszołowa. Gniazdo zakłada w głębi kompleksu leśnego. Może zajmować również skrzynki lęgowe lub gnieździć się na ambonach myśliwskich lub w opuszczonych budynkach.
Jaja: Składa 3 do 4 jaj w odstępach 2-3 dniowych.
Wysiadywanie: Jaja wysiadywane są przez samicę, od zniesienia pierwszego jaja przez okres 27 - 29 dni.
Pisklęta: Pisklęta klują się nierównocześnie, są ślepe i pokryte puchem. Otwierają oczy w 6-10. dniu życia. Opuszczają gniazdo po około 34 dniach, jeżeli są niepokojone – nawet wcześniej. Nie potrafią wtedy jeszcze dobrze latać, ale sprawnie przeskakują z gałęzi na gałąź i w razie upadku wspinają się na drzewo, wczepiając się w korę pazurami i dziobem. Rodzice opiekują się młodymi jeszcze przez 4-6 tygodni po wylocie, potem stają się one samodzielne, ale jeszcze przez 2-3 miesiące pozostają w terytorium rodziców. Młode osiągają dojrzałość płciową w 1. roku życia, ale do lęgów z reguły przystępują dopiero 2-3 lata później.

[edytuj] Status i ochrona

Objęty ochroną gatunkową ścisłą.

W Polsce liczebność puszczyka uralskiego wzrasta w Karpatach i obserwuje się jego ekspansję na Przedgórze Karpackie. Dawniej z pewnością gniazdował na północy kraju, w części Pojezierza Mazurskiego, ale obecnie nie ma pewnych informacji o lęgach w tym rejonie. Całkowita liczebność szacowana jest na 450-700 par. ^[2]

Głównymi zagrożeniami dla puszczyka uralskiego mogą być: wyrąb starych drzewostanów, usuwanie dziuplastych drzew, fragmentacja lasów, nielegalny odstrzał. Ze względu na wzrastającą liczebność i ekspansję uważa się, że nie potrzebuje specjalnych zabiegów ochronnych, poza akcjami edukacyjnymi wśród pracowników leśnych i myśliwych, pozostawianiem dziuplastych drzew i ewentualnie wieszaniem budek lęgowych tam gdzie to konieczne.

[edytuj] Ciekawostki

Drugi człon łacińskiej nazwy gatunkowej uralensis pochodzi stąd, że osobnik schwytany i opisywany jako pierwszy pochodził właśnie z Uralu.

[edytuj] Przypisy

↑ Wg niektórych źródeł rozpiętość skrzydeł może wynosić od 100 aż do 200 cm (Zygmunt Czarnecki (red. Przemysław Busse) Mały słownik zoologiczny tom II, Warszawa 1991, Wiedza Powszechna ISBN 83-214-0043-4
↑ Tomiałojć L., Stawarczyk T., 2003, Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany, PTPP "pro Natura", Wrocław

[edytuj] Bibliografia

praca zbiorowa pod red. Romualda Mikuska, 2005, Metody badań i ochrony sów, Kraków, Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych, ISBN 83-87331-71-6.