Roman Szuchewycz
Z Wikipedii
Roman Szuchewycz, ukr. Роман Шухевич, ps. Taras Czuprynka (ur. 30 czerwca 1907 w Krakowcu pow. Jarosław, zm. 5 marca 1950) - ukraiński działacz nacjonalistyczny, oskarżany o zbrodnie wojenne. Był synem sędziego powiatowego, studentem Politechniki w Gdańsku i we Lwowie, członkiem Płastu, działaczem OUN, politycznym dowódcą batalionu Nachtigall.
Działalność polityczną rozpoczął Szuchewycz już w czasie nauki w gimnazjum, gdzie poznał Jewhena Konowalca (twórcę Ukraińskiej Wojskowej Organizacji) i włączył się w działalność niepodległościową (w roku 1923 roku wstąpił do UWO). W 1926 roku brał udział w zamachu na kuratora szkolnego Stanisława Sobińskiego.
W roku 1929 wstąpił do OUN, gdzie zajmował stanowisko w referacie wojskowym. Organizował zamachy na pocztę w Gródku Jagiellońskim oraz na radziecki konsulat we Lwowie. W Niemczech przeszedł przeszkolenie dywersyjne pod kierunkiem Abwehry.
W 1934 roku ukończył Wydział Budowy Mostów na Politechnice Lwowskiej. Brał udział w zabójstwie ministra Bronisława Pierackiego. Skazany na 6 lat więzienia. Za działalność antypaństwową więziony w obozie dla więźniów politycznych w Berezie Kartuskiej. Na mocy amnestii wyszedł z więzienia w roku 1938 i wyjechał na Ruś Zakarpacką.
Po ataku III Rzeszy na ZSRR Lwów został zajęty przez Wehrmacht 30 czerwca 1941 roku, lecz już na 7 godzin przed zdobyciem miasta przez dywizję strzelców alpejskich, wkroczył do Lwowa ukraiński batalion Nachtigall z udziałem Abwehry pod dowództwem niemieckim Albrechta Herznera (oficerem łącznikowym był Theodor Oberländer, profesor uniwersytetu w Królewcu) i dowództwem ukraińskim - Romana Szuchewycza. Oddział ten, przeznaczony był do wykonywania zadań sabotażu i dywersji wobec Armii Czerwonej. Uczestniczył on w tragicznych pogromach lwowskiej ludności żydowskiej i aresztowaniach profesorów lwowskich.
Batalion Nachtigall stanowił część Drużyn Ukraińskich Nacjonalistów (DUN), utworzonych przez hitlerowców z ukraińskich nacjonalistów, wykorzystywał w działalności umundurowanie niemieckie. W okresie poprzedzającym wojnę III Rzeszy z ZSRR był specjalnie szkolony do zadań sabotażu i dywersji w Neuhammer (Świętoszów koło Wrocławia). Szkolenia te nadzorował osobiście profesor niemieckiego uniwersytetu im. Karola IV w Pradze, dziekan wydziału nauk politycznych, porucznik Abwehry - Theodor Oberländer.
Przed wycofaniem się ze Lwowa NKWD wymordowało prawie wszystkich więźniów politycznych (Polaków i Ukraińców) z więzień lwowskich ( więzienie śledcze NKWD - Zamarstynów, Brygidki, więzienie na ulicy Łąckiego)- co najmniej 7000 osób ( dokładna liczba nie jest znana, niektóre ofiary zostały spalone żywcem). Wśród zamordowanych znalazł się brat Romana Szuchewycza - Jurij Szuchewycz. NKWD dokonało podobnych zbrodni wojennych we wszystkich więzieniach , których nie mogło ewakuować (Drohobycz, Czortków itd. ).[1]
Po zajęciu Lwowa przez Niemców nastąpił pogrom ludności żydowskiej, którą najpierw spędzono do grzebania zwłok pomordowanych w więzieniach, a następnie zabijano. Brały w nich udział jednostki Sicherheitsdienstu, tzw. Einsatzgruppe Galizien, dowodzone przez personel gestapo, Sicherheitsdienst i Geheime Feldpolizei , z udziałem żołnierzy Nachtigall. Na terenie Lwowa działały - niezależnie od siebie - dwie grupy: , batalion Nachigall ( i Abwehra) i formacje Sicherheistdienstu wspomagane przez tajną policję polową ( Geheime Feldpolizei) i oddziały Wehrmachtu. Einsatzgruppe Eberharda Schöngartha , obecnego we Lwowie już 2 lipca 1941 zamordowało grupę 25 wybitnych profesorów lwowskich uczelni na Wzgórzach Wuleckich po ich aresztowaniu w nocy z 3 na 4 lipca 1941. Żołnierze Nachtigall uczestniczyli w aresztowaniach. Kwestia odpowiedzialności Oberländera pozostaje do dziś nierozstrzygnięta. Biuletyn IPN - Kaźń profesorów lwowskich w lipcu 1941 roku
Po ogłoszeniu w dniu 30.06.1941 r. deklaracji niepodległości Ukrainy i powołaniu rządu Jarosława Stećki Szuchewycz został mianowany wiceministrem spraw wojskowych.Rząd Stećki został aresztowany przez Niemców 10 lipca 1941 r. Szuchewycz uniknął aresztowania z rąk Niemców, gdy przeprowadzali oni jesienią 1941 roku masowe aresztowania wśród działaczy OUN, po ostatecznej odmowie Bandery i Stećki odwołania deklaracji niepodległości Ukrainy ,którą ogłosili 30 czerwca we Lwowie.
W roku 1943 po przejściu do konspiracji organizował UPA. W tymże roku na III Nadzwyczajnym Wielkim Zjeździe OUN mianowany zostaje Komendantem Głównym UPA. W 1944 roku doprowadza do zjednoczenia ukraińskich organizacji politycznych w UHWR (Ukraińska Główna Rada Wyzwoleńcza) i podporządkowuje jej UPA. UHWR nadaje mu w 1946 roku stopień generała.
5 marca 1950 roku w wiosce Biłohorszcza koło Lwowa Szuchewycz został rozpoznany przez agenta NKWD, zginął w obławie wojsk NKWD. Jego prochy po spaleniu wsypano do Zbrucza, a cała rodzina poniosła zbiorową odpowiedzialność (więzienia, łagry - patrz: Jurij Szuchewycz)
Po 1991 roku odradza się wśród Ukraińców kult Tarasa Czuprynki, który został patronem ulic, placów i szkół w wielu miejscowościach.
[edytuj] Bibliografia
- Zygmunt Albert Kaźń profesorów lwowskich - lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta Wrocław 1989 , Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, ISBN 8322903510
- Karolina Lanckorońska Wspomnienia wojenne wyd. Społeczny Instytut Wydawniczy Znak 2002 , ISBN 83-240-0077-1
- Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko "Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, wydane przy pomocy finansowej Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2000, ISBN 83-87689-34-3
- Jerzy Węgierski Lwów pod okupacją sowiecką 1939 - 1941 ,Editions Spotkania, Warszawa 1991, ISBN 83-85195-15-7, fragment dotyczący czerwca-lipca 1941 w wersji elektronicznej [2]
[edytuj] Zobacz też
- kolaboracja pod okupacją niemiecką podczas II wojny światowej
- Centralny Ukraiński Komitet Narodowy
- Legion Ukraiński
- Nachtigall
- 14. Dywizja Grenadierów SS (1. ukraińska)
- UPA
