Skały osadowe
Z Wikipedii
Skały osadowe (sedymentacyjne) - jeden z trzech głównych typów skał (obok skał magmowych i metamorficznych) budujących skorupę ziemską, powstają przez nagromadzenie się materiału przynoszonego przez czynniki zewnętrzne (np. wodę, lodowiec, wiatr), na skutek jego osadzania się lub wytrącania z roztworu wodnego. Nauka zajmująca się powstawaniem skał osadowych to sedymentologia.
Ze względu na sposób powstania wyróżnia się:
- skały okruchowe (klastyczne) - powstałe w wyniku nagromadzenia materiału pochodzącego z rozkruszenia starszych skał, jego przetransportowania i osadzenia przez wodę, wiatr lub lód:
- skały bardzo drobno okruchowe (pelity): ił, iłowiec, łupek ilasty;
- skały drobnookruchowe (aleuryty): muł, mułek, mułowiec, łupki osadowe;
- skały średniookruchowe (psamity): piasek, piaskowiec, arkoza, szarogłaz;
- skały grubookruchowe (psefity): gruz, żwir, brekcja, zlepieniec;
- skały piroklastyczne - powstałe z materiałów wyrzuconych powietrze w czasie erupcji wulkanicznej, np. tuf wulkaniczny, tufit;
- skały rezydualne (alitowe, regolit) - zwietrzelina powstała "in situ" (na miejscu) w wyniku wietrzenia skał (przede wszystkim węglanowych):
- skały chemogeniczne (pochodzenia chemicznego) - powstałe w wyniku rozpuszczenia składników skał starszych i ponownego wytrącenia osadu wskutek parowania lub reakcji chemicznych z udziałem (lub bez) organizmów żywych:
- węglanowe - wapienie, dolomit, margiel - skała mieszana;
- krzemionkowe - gejzeryt, kwarcyt, krzemień, rogowiec, martwica krzemionkowa, opoka;
- żelaziste - żelaziak, ruda darniowa;
- gipsowe i solne - gips, anhydryt, sól kamienna, sole potasowe;
- fosforanowe - fosforyt, guano;
- manganowe, siarkowe (siarka rodzima), strontowe, barytowe, fluorytowe;
- skały organogeniczne (pochodzenia organicznego, biogeniczne) - powstałe ze szczątków organizmów zwierzęcych (skały zoogeniczne) i roślinnych (skały fitogeniczne),
- kopalne paliwa stałe: węgle kopalne - torf, lignit, węgiel brunatny, węgiel kamienny;
- kopalne paliwa płynne: ropa naftowa, asfalt, ozokeryt (wosk ziemny);
- łupki palne, łupki bitumiczne;
- kreda, wapień numulitowy, wapień rafowy, radiolaryt.
