Sonda kosmiczna

Z Wikipedii

Sonda kosmiczna – zautomatyzowany, bezzałogowy statek kosmiczny przeznaczony do prowadzenia badań naukowych w przestrzeni pozaziemskiej. Pierwsza sonda kosmiczna, która weszła na orbitę, to Sputnik 1.

Sondy kosmiczne wynoszone są przez rakiety lub na pokładzie wahadłowców. Wyposażone w kamery i aparaturę naukową, zbierają dane i przesyłają je na naszą planetę drogą radiową.

Loty sond kosmicznych wzbudzają dużo mniejsze zainteresowanie niż loty załogowe. W praktyce okazało się, że działające poza ziemią roboty badawcze dostarczyły nauce dużo więcej informacji niż ludzie. Najważniejszą zaletą maszyn, jest brak konieczności zabierania ogromnych ilości tlenu i wody. Utrzymanie ludzkiego organizmu przy życiu poza Ziemią jest bardzo kosztowne. Jeden lot promu kosmicznego odpowiada wysłaniu na Marsa około pięciu robotów badawczych. Strata sondy kosmicznej powoduje wielki smutek jej konstruktorów, a śmierć siedmiu astronautów żałobę narodową. Zwolennicy lotów załogowych podkreślają jednak, że ryzyko oraz koszty wysyłania ludzi w kosmos, równoważy otwarcie dla ludzkości nowej przestrzeni rozwoju. Jednak nawet w załogowych lotach kosmicznych sondy są niezbędne. Zautomatyzowane statki Progress dostarczają na stacje kosmiczną zapasy.

Największy problem przy zastosowaniu sond kosmiczny w odległym kosmosie, to opóźnienie komunikacji. Wyłącznie roboty na Księżycu mogą być zdalnie sterowane przez ludzi. Marsjańskie łaziki w najgorszym przypadku muszą czekać aż pół godziny na reakcję operatora. Tyle czasu fale radiowe biegną w obie strony. Sondy wyposażane są jednak w coraz szybsze komputery, które pozwalają im na samodzielne podejmowanie decyzji i prowadzenie badań.

Niektóre sondy kosmiczne spełniają swoje zadania krążąc na orbicie wokół Ziemi jako jej sztuczne satelity. Oprócz celów naukowych służą one zastosowaniom komercyjnym. Mogą pomagać meteorologom w przewidywaniu pogody, służyć komunikacji, czy jako satelity geostacjonarne transmitować programy telewizyjne. Sieć sond umieszczonych na niskich orbitach tworzy system nawigacyjny GPS, dzięki któremu możliwe jest dokładne określenie pozycji na całej kuli ziemskiej.

Jednak dla nauki najważniejsze okazały się sondy badające planety Układu Słonecznego i przestrzeń kosmiczną poza nim. Sondy jako nasze zdalne oczy i uszy dotarły w pobliże komety Halleya, kilku planetoid i na wszystkie planety Układu Słonecznego.

Najdalej zawędrowały sondy kosmiczne Pioneer 10, Pioneer 11, Voyager 1 i Voyager 2, które opuściły już Układ Słoneczny i pomknęły ku innym gwiazdom naszej galaktyki. Na ich pokładzie umieszczono informacje o mieszkańcach planety ludzi. Zakodowane przez naukowców przesłanie dotrze w pobliże najbliższych gwiazd za więcej niż 40 000 lat. Sondy kosmiczne stanowią ważny element w badaniach dotyczących Słońca. Sonda SOHO stale obserwuje naszą niespokojną gwiazdę ostrzegając nas przed nagłymi uderzeniami wiatru słonecznego.

Dla współczesnej astronomii przełomowe okazały się badania prowadzone przez sondy spoglądające ku odległym gwiazdom. Teleskop Hubble'a sfotografował szereg odległych supernowych, czym pomógł określić, jak szybko w swojej historii rozszerzał się Wszechświat. Sondy COBE i WMAP umożliwiły zbadanie niejednorodności promieniowania tła, które pochodzi sprzed 13,6 mld lat. Badacze zajmujący się kosmologią obserwacyjną mogli wykluczyć kilka z proponowanych hipotez dotyczących początków naszego Wszechświata.

[edytuj] Najważniejsze misje sond kosmicznych

• 4 października 1957 – Sputnik 1 – pierwsza sonda
• 1962 – Mariner 2 – badania Wenus
• 1972 – Pioneer 10, Pioneer 11 – badania Jowisza i Saturna, pierwsze sondy, które opuściły Układ Słoneczny
• 1973 – Łunochod 2 – badanie Księżyca
• 1976 – Viking 1, Viking 2 – poszukiwanie życia na Marsie
• 1977 – Voyager 1, Voyager 2 – badanie planet zewnętrznych: Jowisza, Saturna, Urana, i Neptuna
• 1989 – COBE – obserwacja promieniowania tła
• 1989 – Galileo – Jowisz i jego księżyce
• 1990 – Hubble Space Telescope – badania wszechświata
• 1997 – Mars Pathfinder – badanie Marsa (lądownik z pojazdem)
• 2003 – WMAP – badanie niejednorodności promieniowania tła
• 2004 – Mars Exploration Rover – badanie powierzchni Marsa za pomocą dwóch robotów
• 2005 – Cassini-Huygens – lądowanie na Tytanie

Zobacz też: podstawowe zagadnienia z zakresu astronomii, Chronologia lotów kosmicznych, SpaceShipOne