Stanisław Groński
Z Wikipedii
Stanisław Groński (ur. 7 września 1907 w Drohobyczu, zm. w sierpniu 1957 w Alpach w pobliżu Chamonix), polski alpinista
Pochodził z rodziny góralskiej spod Zakopanego. Jego ojciec Józef był juhasem i pasł owce na halach. Dzięki wytrwałemu wysiłkowi skończył szkołę średnią, a następnie studia wyższe, po których objął posadę w szkolnictwie w Drohobyczy. Młody Stanisław wychowywał się w domu rodzinnym w szacunku i miłości dla gór. Już mając 7 lat chodził na odległe wycieczki górskie, a nawet uczestniczył we wspinaczkach. Do szkoły średniej uczęszczał Drohobyczu, a następnie studiował we Lwowie, gdzie ukończył dwa fakultety: prawo i handel zagraniczny w Wyższej Szkole Handlu Zagranicznego. Po studiach w 1932 rozpoczął pracę w kolejnictwie.
Zarówno w okresie studiów, jak i w późniejszych latach przedwojennych Stanisław Groński stale interesował się problematyką gór: był aktywnym członkiem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i jako jeden z czołowych polskich alpinistów brał udział w latach 1932, 1936 i 1937 oraz w 1957 w wyprawach w Alpy, a w 1934 w góry Atlas w Afryce. Obdarzony wielkim wzrostem, koleżeński, zawsze chętny do pomocy zyskał wśród przyjaciół przydomek Mojżesz. Wśród polskich taterników był autorytetem ze względu na liczne trudne przejścia w Tatrach oraz przetarcie nowych szlaków w wielu niebezpiecznych partiach gór.
W okresie wojny brał udział w walkach Polski Podziemnej. Doskonała znajomość gór i trudnych przejść przydawała się naszym partyzantom, którzy chętnie korzystali z jego umiejętności.
Po wojnie osiedlił się wraz ze swoją rodziną w Szczecinie i tutaj nadal pracował w PKP, nie zapomniał jednak o górach i pracy społecznej. Zgromadził wokół siebie grupę pasjonatów zainteresowanych turystyką górską. W Szczecinie stał się równocześnie krajoznawcą i pomorzanoznawcą, jedynym z najwybitniejszych w skali powojennej. Na początku pracował w PTT i w PTK. Później związał się bardzo ściśle z całym miejscowym ruchem krajoznawczym, będąc jedynym z jego twórców.
W PTK (późniejszym PTTK) pełnił wiele funkcji społecznych: był członkiem zarządu okręgu PTTK i członkiem zarządu oddziału szczecińskiego, a przez pewien czas także jego prezesem.
Wspólnie z Wincentym Zającem założył Szczeciński Klub Wysokogórski. Pracował aktywnie przez wiele lat w komisji komunikacji WRN. Razem z Bolesławem Czwójdzińskim organizował pierwsze na Pomorzu Zachodnim schronisko w Szczecinie. Był wieloletnim członkiem Okręgowej Komisji Turystyki Górskiej Komisji Krajoznawczej.
Stanisław Groński znał doskonale Szczecin i jego zabytki, pomniki przyrody i miejsce historyczne. Oprowadzał po mieście wycieczki, a później szkolił kadry nowych przewodników i organizował piesze wycieczki w okolice Szczecina. Turystów najchętniej prowadził w podszczecińskie Wzgórza Bukowe, gdzie rozpoczął również akcję znakowania szlaków turystycznych. Łącznie pozostawił Górach Bukowych około 300 km znakowanych szlaków oraz napisał o nich pierwszy polski przewodnik pt. "Knieja Bukowa". Tu też prowadził szkolenia adeptów taternictwa, szczególnie na ścianach sztucznej groty w Zdrojach.
Działalność Grońskiego nie ograniczała się do problemów turystyki górskiej i taternictwa. Znał Pomorze Zachodnie, a szczególnie Dolne Przyodrze, znakował też trasy turystyczne na wyspie Wolin i w Puszczy nad Drawą.
Odkrył wiele miejscowości o dużym znaczeniu krajoznawczym. Był też doskonałym gawędziarzem i wykonawcą. Miał liczne pogawędki radiowe oraz spotkania z młodzieżą i z dorosłymi. Po Szczecinie i okolicy oprowadził tysiące ludzi z całej Polski.
Co roku jeździł w góry, głównie w Tatry. Razem z kolegami przygotował również polskie wyprawy w góry świata. W 1957 uczestniczył w wyprawie Klubu Wysokogórskiego w Alpy, gdzie podczas trawersowania Mont Blanc zginął wraz z jugosłowiańskimi towarzyszami prawdopodobnie porwany przez lawinę. W tym samym czasie zginął też jego przyjaciel, kompozytor Wawrzyniec Żuławski, który śpieszył mu na ratunek. Pomimo poszukiwań nie odnaleziono jego ciała.
Po śmierci został mianowany członkiem honorowym Klubu Wysokogórskiego. Symbolicznymi tablicami uczczono pamięć o Nim w Alpach Julijskich, Wzgórzach Bukowych pod Szczecinem, na cmentarzu tatrzańskim pod Osterwą i na cmentarzu w Chamonix.
Na pamiątkowej tablicy na Głazie Grońskiego w Puszczy Bukowej czytamy: Pamięci Stanisława Grońskiego, czołowego taternika polskiego, Pioniera turystyki Ziemi Szczecińskiej. Zginął w masywie Mount Blanc w sierpniu 1957 roku.
