Suwalszczyzna

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł wymaga dopracowania.
Należy w nim poprawić: informacje o części suwalszczyzny, która jest położona na Litwie.
Więcej informacji co należy poprawić, być może znajdziesz w dyskusji tego artykułu lub na odpowiedniej stronie. W pracy nad artykułem należy korzystać z zaleceń edycyjnych. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.
Możesz także przejrzeć pełną listę stron wymagających dopracowania.

Niektóre informacje zawarte w artykule wymagają weryfikacji.
Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się odnośnie jakich informacji pojawiły się wątpliwości.
Wstawiając szablon dodaj informację o tej stronie na Wikipedia:Strony wymagające weryfikacji.

Mapa Suwalszczyzny

Typowy krajobraz północnej Suwalszczyzny

Jezioro Hańcza

Zachód słońca nad jeziorem Wigry

Szlak kajakowy Rospudą, Blizną i Czarną Hańczą

Kurhan na terenie Cmentarzyska Jaćwingów w okolicy Suwałk

Wiadukt w Stańczykach

Suwalszczyzna (lit. Suvalkija) – kraina historyczna powstała w XV w. w wyniku najazdów i wojen zakonu krzyżackiego, Polski i Litwy przeciwko Jaćwieży, które doprowadziły do kompletnej eksterminacji bądź asymilacji Jaćwingów. Suwalszczyzna leży w północno-wschodniej Polsce. Tradycyjnie zalicza się do niej ziemie położone na północ od Biebrzy, na północny wschód od rzeki Ełk oraz na wschód od linii Gołdap – Olecko – Ełk.

[edytuj] Przyroda

Rzeźba terenu Suwalszczyzny jest mocno zróżnicowana. Na północy charakterystyczne są polodowcowe morenowe wzniesienia, liczne jeziora i oczka wodne; na wschodzie i w południowej części równiny; a na samym południu leży silnie zabagniona dolina biebrzańska. Gleba jest średniej bądź słabej jakości. Temperatury są rekordowo zimne jak na polskie warunki, zimy zwłaszcza na północy długie. Tym niemniej lata są kontynentalne, ciepłe i z ograniczoną ilością opadów. Liczne jeziora i rzeki, jak i duże kompleksy leśne (zwłaszcza Puszcza Romincka i Puszcza Augustowska) sprawiają, że region ten uchodzi za najbardziej atrakcyjną ekologicznie część Polski.

[edytuj] Historia

Dzieje osadnictwa na Suwalszczyźnie po rozbiciu Jaćwingów opierały się o kilka zasadniczych elementów. Pierwszy z nich stanowiły wielkie dobra kościelne, zwłaszcza kamedułów znad Wigier, drugim był ważny dla Rzeczypospolitej szlak Warszawa-Wilno, trzecim powstałe od XVI w. miasta (Bakałarzewo, Berżniki, Przerośl, Filipów, Sejny, Suwałki itd.), w których rozwijała się gospodarka oraz handel w dużej mierze dzięki osadnikom żydowskim. W latach 1775-1815 Suwalszczyzna znalazła się w zaborze pruskim, następnie – po przemarszu przez nią wojsk napoleońskich, od 1815 r. stała się częścią Królestwa Polskiego. Po I wojnie światowej pełniła rolę marchii w odzyskaniu dla Polski Wileńszczyzny. W czasie II wojny światowej była z początku wcielona do Rzeszy. W okolicach Suwałk Niemcy założyli kilka obozów pracy i jenieckich, w których zginęło ponad 45 000 osób - Stalag I/F i Oflag 68 (głównie jeńców sowieckich).

[edytuj] Ludność

Na Suwalszczyźnie występują trzy zwarte skupiska mniejszości narodowych: litewskie w rejonie Puńska i Sejn, białoruskie w okolicach Lipska oraz kilka starowierskich wsi potomków dawnych rosyjskich imigrantów (powiat augustowski).

[edytuj] Parki narodowe i krajobrazowe

Biebrzański Park Narodowy obejmuje dolinę rzeki Biebrzy, stanowi południową granicę Suwalszczyzny, za którą znajdują się tereny Podlasia i Białostocczyzny. Jest to unikatowy kompleks bagien i torfowisk, w dużej części niedostępnych człowiekowi, zamieszkany przez wiele zagrożonych rodzajów ptactwa i zwierzyny.
Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej, obejmujący zarówno Puszczę Romincką jak i jej niewielką otulinę, znajduje się w północno-zachodniej części Suwalszczyzny. Duży kompleks leśny, o urozmaiconej rzeźbie terenu.
Suwalski Park Krajobrazowy (6,3 tys. ha), zespół jezior (np. Hańcza), lasów, gór, oraz rzadkich zjawisk geomorfologicznych (np. Głazowisko Bachanowo). Jest to również teren ciekawy pod względem etnologicznym - zamieszkany do niedawna przez zwarte osadnictwo staroobrzędowców (patrz Wodziłki).
Wigierski Park Narodowy (15,1 tys. ha) składa się z jeziora Wigry, przepływającej przez nie rzeki Czarnej Hańczy na odcinkach stanowiących wielkie ostoje bobrów, oraz okolicznych lasów należących do Puszczy Augustowskiej.

[edytuj] Najważniejsze miasta

Augustów – miasto od XVI w., leżące na szlaku z Warszawy do Petersburga. Charakter uzdrowiskowy.
Sejny – dziś polsko-litewskie, przed wojną również żydowskie miasto. Przez wiele lat siedziba zakonu dominikanów i stolica diecezji. Dziś siedziba m.in. Ośrodka Pogranicze.
Suwałki – założone przez wigierskich kamedułów, dziś stolica regionu. Prawa miejskie od początków XVIII w.