Szanghaj

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

**Szanghai**
Nazwa chińska
Hanyu Pinyin	Shànghǎi
Wade-Giles	Shang-hai
Spolszczenia	Szanghaj
Znaki trad.	上海
Znaki upr.	上海

Szanghaj to jedno z największych miast w Chińskiej Republice Ludowej, położone w delcie rzeki Jangcy. Miasto jest największym chińskim ośrodkiem gospodarczym, finansowym i komunikacyjnym, a także trzecim co do wielkości (po Rotterdamie i Singapurze) portem morskim na świecie. Szanghaj nie jest jednak - jak się czasem uważa - miastem najludniejszym, bo za takie uchodzi w Chinach Chongqing.

Nazwa miasta składa się ze znaków "na" i "morze" (nie znaczy jednak "na morzu" - "na morzu" to po chińsku 海上 hǎi shàng), często interpretuje się ją jako "Najdalszy zasięg morza" lub "(Naprzód) w morze". Skrócone nazwy to 滬 (uproszcz. 沪, Hù) lub 申 (Shēn). Szanghaj miał także liczne przydomki, nadane przez przybyszów z zachodu, m.in. Paryż Wschodu, Królowa Orientu i Azjatycka Prostytutka (chodzi tu o lata upadku Szanghaju - dwudzieste i trzydzieste - kiedy szerzyła się przestępczość i prostytucja).

[edytuj] Historia

Miasto ma długą historię, sięgającą 1000 lat. Pierwsze wzmianki pochodzą o nim jako o małej wiosce, położonej w prefekturze Suczou. Za czasów panowania dynastii Song (960-1279) miasto zaczęło rozwijać się jako port morski.

Miasto zostało otoczone murami miejskimi w 1553 i tę datę uważa się za założenie Szanghaju. W XIX Szanghaj jednak nie wyróżniał się jednak niczym szczególnym od innych chińskich miast. Do 1927 miasto znajdowało się w prowincji Jiangsu, której stolicą był Nankin. Dopiero w tym roku utworzono specjalny, osobny dystrykt Szanghaj.

Znaczenie Szanghaju jako ważnego portu strategicznego i możliwości rozwinięcia ośrodka handlowego odkryli dopiero Europejczycy w XIX.

Podczas pierwszej wojny opiumowej w początkach XIX Wielka Brytania okupowała Szanghaj. W 1842 podpisano Układ w Nankinie, gwarantujący otwarcie portu w Szanghaju dla międzynarodowego handlu. Kolejne traktaty zapewniły Wielkiej Brytanii, Francji, USA i Japonii eksterytorialne koncesje.

Niemiecka mapa Szanghaju z 1888

Podczas powstania tajpingów miasto było okupowane przez buntowników. Okupanci zburzyli wiele budynków, pozostawiając jednak strefy cudzoziemców nietknięte. Poprzednio w strefach obcych państw nie mogli się osiedlać Chińczycy, to w 1854 weszła ustawa, pozwalająca na takie zameldowanie. W tym roku też na corocznym zebraniu rady miejskiej dyskutowano o tych strefach. W 1863 amerykańska i brytyjska część miasta zostały zlikwidowane jako rozliczenie.

Japonia, po wygraniu wojny z Chinami rozszerzyła strefy wpływów w Szanghaju, oraz zbudowała pierwsze fabryki. Inne mocarstwa wykorzystały sytuację i również rozbudowały swój kapitał w mieście.

Niedługo potem Szanghaj stał się największym centrum finansowym na Dalekim Wschodzie. W 1927 zostało uznane specjalną, osobną prowincją, a w 1930 ten tytuł rozszerzono. 28 stycznia 1932 japońska marynarka wojenna wkroczyła do miasta, aby stłumić powstanie antyjapońskie. Wynikało to z faktu, iż Japonia zajęła Mandżurię, co nie spodobało się Chińczykom. Od 1937 do 1945 miasto było oblegane przez wojska chińskie. Podczas II wojny światowej miasto stało się celem podróży wielu uchodźców z ogarniętej wojną Europy. Dużą część przyjezdnych stanowili Żydzi.

27 maja 1949 do miasta przybyli komuniści. W latach 50. i 60. Szanghaj stał się ważnym ośrodkiem przemysłowym. Nawet w czasach rewolucji kulturalnej miasto dobrze prosperowało. Od lat 80. do 1991 miasto było zamknięte dla obcych kapitałów, co bardzo negatywnie wpłynęło na jego dalszy rozwój.

Rozwój Szanghaju był od tego czasu dużo mniej związany z polityką rządu w Pekinie. Począwszy od 1992 rząd reklamuje miasto, nadaje ulgi podatkowe itp., aby zachęcić inwestorów zagranicznych, jak i inwestorów z wnętrza Chin do inwestycji w mieście. Od tego czasu przyrost gospodarczy w mieście waha się w granicach 9-15%. Miasto cały czas konkuruje z Hongkongiem o rolę w gospodarce i finansach Chińskiej Republiki Ludowej.

[edytuj] Podział administracyjny

Podział administracyjny Szanghaju

Szanghaj dzieli się na 19 dzielnic:

Huangpu
Luwan
Xuhui
Changning
Jing'an
Putuo
Zhabei
Hongkou
Yangpu
Pudong
Baoshan
Minhang
Jiading
Jinshan
Songjiang
Qingpu
Nanhui
Fengxian
Chongming

W 2003 w Szanghaju było jednostek miejskich: 114 miast, 3 dzielnice poza centrum i 103 osiedla.

[edytuj] Ekonomia i demografia

Ulica Nankińska to główna ulica miasta, na której znajdują się sklepy firm z całego świata. Kiedyś mieścił się przy niej polski konsulat

Szanghaj to centrum finansowe i handlowe Chin. Boom ekonomiczny nastąpił po 1992. Obecnie miasto produkuje 20% chińskiego PKB. Przez taki układ rzeczy Szanghaj to dziś największe i jedno z najszybciej rozwijających się miast w Chińskiej Republice Ludowej.

Zmiany ludności miasta w latach 1851 - 2005

W 2000 według spisu powszechnego w regionie metropolitarnym mieszkało 16 738 tys. osób (wliczeni są także niestali mieszkańcy, których liczba wynosi 3871 tys.). W porównaniu z 1990 jest to wzrost o 25,5%. 51,4% mieszkańców to mężczyźni, a 48,6% kobiety. Ponadto 12,2% ludności miało do 14. lat, 76,3% pomiędzy 15 a 64 latami, a 11,5% ludności było starszych od 65. lat. 5,4% populacji to analfabeci. W 2003 w samym mieście mieszkało 13 420 tys. osób. Jednakże należy do tego jeszcze wliczyć około 5 mln ludzi żyjących tu nielegalnie, oraz 4 mln tymczasowych lub wędrownych pracowników. Średnia długość życia w 2003 wynosiła 79,8 roku (77,78 lat dla mężczyzn i 81,81 lat dla kobiet). Źródła demograficzne ONZ szacują wielkość aglomeracji Szanghaju na 18,1 mln mieszkańców (2006).

Rok	Mieszkańcy
1800	200 000
1851	250 000
1864	500 000
1879	276 000
1890	375 000
1901	651 000
1910	832 500
1918	1 000 000
1926	1 500 000
1931	3 124 000
1940	3 595 000

Rok	Mieszkańcy
1948	4 423 000
1950	4 927 300
1953	6 204 417
1958	6 977 000
1970	7 000 000
1982	6 320 829
1987	7 220 000
1990	7 649 688
1995	8 507 354
2000	8 954 435
2005	9 263 459

Uliczka w najstarszej części miasta

Szanghaj i Hongkong to miasta, które współzawodniczą ze sobą o miano ekonomicznej stolicy ChRL. PKB na osobę w tym mieście (per capita) wynosi 5260 $, co plasuje je na 13. miejscu pod tym względem wśród 659 chińskich miast. W Hongkongu mieści się więcej banków, a Szanghaj ma wparcie rządu ChRL, tanią siłę roboczą i większe zaplecze przemysłowe. Szanghajski wzrost gospodarczy często przekracza 11% w skali rocznej.

Szanghaj staje się coraz większym ośrodkiem handlowym, szczególnie dla przedsiębiorców z Zachodu. Pudong jest dzielnicą nowoczesną, zbudowaną na wzór miast Europy czy Ameryki Północnej. Zachodni wizytatorzy są zadowoleni z takiego obrotu sprawy: powstają zielone parki, wielkie instalacje przemysłowe. Miasto jest uważane za bezpieczne, wolne od przestępstw. Szanghaj może stać się pierwszym bogatym, historycznym i czystym chińskim miastem.

Typowa ulica w Szanghaju

[edytuj] Architektura

W Szanghaju trwa boom budowlany, czyniący miasto wielkim placem budowy. Cały czas powstają nowe wieżowce, przeznaczone na siedziby firm itp. Miasto zachwyca swoją nowoczesną architekturą. Budowane wieżowce przypominają kwiaty, mają także na dachach restauracje m.in. w formie latających spodków.

[edytuj] Najwyższe budynki

Obecnie w Szanghaju odnotowuje się 324 tego rodzaju obiekty.

Jin Mao Tower, rok oddania do użytku 1998, 93 kondygnacje, 420,5 m wysokości, mieszczący m.in. Hotel Grand Hyatt
Plaza 66 Tower One, 2001, 66, 288,2 m
Shanghai Shimao International Plaza, 2005, 60, 246,5 m
Hong Kong New World Towers, 2002, 61, 242 m
Tomorrow Sq, 2003, 58, 238 m
Centrum Handlowe Shanghai Summit, 2006, 38, 238 m
Bocom Financial Tower, 2002, 52, 230 m
Bank of Shanghai, 2005, 43, 230 m
Bank of China, 1999, 57, 226,1 m
Grand Gateway Shanghai 2, 2005, 52, 225 m (2 budynki)

Oto galeria kilku interesujących pod względem architektonicznym budowli:

Jeden z wielu wieżowców w budowie	Najlepszy przykład na to, jakie wieżowce są budowane w mieście	Jeden z wielu wieżowców	Drapacz chmur z kwiatem na dachu - maskotka turystów
Przykład retro futurystycznej architektury	Jeden z wielu wieżowców	Muzeum w Szanghaju

[edytuj] Geografia i klimat

Temperatury (kolor czerwony) i opady deszczu (kolor niebieski) w Szanghaju

Szanghaj leży przy ujściu rzeki Jangcy do Morza Wschodniochińskiego (część Oceanu Spokojnego). Miasto dzieli na dwie części rzeka Huangpu.

W Szanghaju występują wszystkie cztery pory roku. Latem temperatury osiągają 37 stopni Celsjusza, a niekiedy przekraczają 40 stopni Celsjusza. Zimą występuje duże zachmurzenie, a latem jest wilgotno. Jesień i wiosna w mieście są ciepłe, i zwykle są to najlepsze pory do zwiedzania miasta przez turystów. Zima zaczyna się w połowie grudnia, a kończy późnego lutego. Od połowy czerwca do lipca pada najwięcej deszczy z całego roku.

[edytuj] Transport

Skrzyżowanie dróg w centralnym Szanghaju

Widok na Plac Ludowy

Linia kolei magnetycznej

Szanghaj ma świetnie zorganizowany system publicznego transportu, a także (co rzadkie w chińskich miastach) czyste ulice i nieskażone powietrze. Publiczny transport w mieście ciągle się rozwija. Obecnie istnieje ponad 1000 linii autobusowych, a tutejsze metro ma 4 linie (oznaczone liczbami 1, 2, 3 i 5). Ponadto planuje się wybudowanie do 2010 r. nowych 8 linii metra.

Szanghaj obsługują dwa porty lotnicze: Hongqiao i międzynarodowy Pudong. Od 2003 r. na te ostatnie lotnisko można dotrzeć linią kolei magnetycznej Transrapid, zbudowaną przez niemiecką firmę Transrapid International.

W grudniu 2004 przeładunki tutejszego portu były największe na świecie.

Miasto przecinają 4 linie kolejowe: relacji Szanghaj - Nankin (linia Jing Hu), Szanghaj - Pekin, Szanghaj - Hangzhou (linia Hu Hang) i z Xiaoshan do Ningbo (linia Xiao Yong).

Szanghaj jest też ważnym węzłem komunikacji drogowej. Z Pekinu wiedzie droga szybkiego ruchu, zwana autostradą Jinghu. Liczne mosty połączyły miasto z wyspą Chongming. W mieście wiele jest autostrad i dróg szybkiego ruchu. Często poprowadzone one zostały po specjalnych mostach i wiaduktach. Brzegi rzeki Huangpu spięte są licznymi mostami i tunelami.

[edytuj] Ludzie i kultura

Świątynia Jadeitowego Buddy

Ogrody Yuyuan

W mieście da się często słyszeć dialekt chińskiego języka Wu (zwany szanghajskim), mimo iż urzędowym językiem jest mandaryński. Tutejszy dialekt jest niezrozumiały dla ludzi posługujących się językiem mandaryńskim. Prawie wszyscy mieszkańcy miasta powyżej 50 roku życia umieją płynnie posługiwać się językiem mandaryńskim, a powyżej 25 lat - angielskim (preferowany język obcy w szkołach).

Szanghaj jest uważany za miejsce narodzenia nowoczesnych Chin; był także przez pierwszą połowę XX centrum kultury i ekonomii całej Azji Wschodniej. Miała tu miejsce bitwa między pisarzami socjalistycznymi (żyli tu pionierowie tej sztuki: Lu Xun i Mao Dun), a liczniejszymi pisarzami romantyzmu (m.in. Shi Zhecun, Shao Xunmei, Ye Lingfeng, Eileen Chang). Jedno z najbardziej znanych chińskich dzieł, Oblężona Forteca (autorstwa Zhongshu Qian) częściowo dzieje się w mieście.

Oprócz literatury, Szanghaj był także miejscem narodzin chińskiej kinematografii. Pierwsze chińskie filmy, takie jak Niełatwy Odcinek (reżyser Nanfu Nanqi, 1913) czy Osierocony Dziadek (reżyser Gu’er Jiuzu Ji, 1923) były pierwszy raz wyświetlane właśnie w Szanghaju. Te dwa filmy przyczyniły się do dalszego rozwoju szanghajskiej kinematografii. Tutejsze filmy wykreowały chińską Marilyn Monroe - Zhou Xuan. Jednak wybuch II wojny światowej oraz rządy komunistów przyczyniły się do zahamowania produkcji filmowej w Szanghaju, a wzrost znaczenia kinematografii z Hongkongu.

Społeczeństwo ChRL kopiuje cechy charaktery typowe dla mieszkańców miasta, a więc arogancję i pretensjonalizm. Miasto znane jest z tego, że mieszkają tu najpiękniejsze kobiety w całym ChRL. Większość mieszkańców mówi własnym dialektem języka Hu. Jednakże imigranci, pochodzący z najróżniejszych regionów ChRL i nie rozumiejący tutejszego dialektu, wymuszają używanie języka mandaryńskiego. Żebracy oraz przeciążenie publicznego transportu, spowodowały, iż do miasta przyjeżdża codziennie 4 mln wędrownych pracowników, który mieszkają poza miastem.

Tradycyjne domy, zwane Shikumen, były budowane tu już od bardzo dawna. Wykonane są one głównie z czarnej albo szarej cegły. W mieszkaniach tych pełno jest przejść do innych pokoi o charakterystycznych łukach. Ostatnio jednak coraz mniej mieszkańców Szanghaju buduje takie domy. Tak jak wszystkie tradycyjne domy w Chinach i Shikumen miały dziedzińce. Jednak z powodu braku miejsce były one, podobnie jak pokoje, bardzo małe. Przed II wojną światową ponad 80% ludności miasta mieszkało w takich domach.

Lista miejsc wartych zwiedzenia:

The Bund
Muzeum Szanghaju
Wielki Teatr
świątynia Longhua (zbudowana w okresie Trzech Królestw)
ogród Yuyuan
świątynia Jade Budda
świątynia Jing An
katedra Xujiahui (największa świątynia chrześciajńska w mieście)
katedra Dongjiadu
katedra She Shan
kościół wschodnioprawosławny
meczet Xiaodaoyuan
meczet Songjiang
synagoga Ohel Rachel
pomnik Lu Xuna
miejsce pierwszego zjazdu Komunistycznej Partii Chin
mieszkanie Sun Yat-sena
mieszkanie Czang Kaj-szeka

[edytuj] Siostrzane miasta

Ulica Nankińska nocą

[edytuj] Szkoły wyższe i uniwersytety

[edytuj] Narodowe

Uniwersytet Szanghajski (上海大学)
Uniwersytet Donghua (东华大学)
Uniwersytet Fudan (复旦大学) (zał. 1905)
- Szkoła Medyczna (复旦大学上海医学院, 原上海医科大学医学院）
Szanghajski Uniwersytet Jiaotong (上海交通大学) (zał. 1896)
- Szkoła Medyczna (上海交通大学医学院, 原上海第二医科大学)
Uniwersytet Tongji (同济大学) (zał. 1907)
Szanghajski Uniwersytet Finansów i Ekonomii (上海财经大学)
Szanghajski Uniwersytet Studiów Międzynarodowych (上海外国语大学)
Wschodniochiński Uniwersytet Nauki i Technologii (华东理工大学)
Wschodniochiński Uniwersytet Pedagogiczny (华东师范大学)
Chińsko-Europejska Szkoła Międzynarodowego Biznesu (中欧国际工商学院)

[edytuj] Publiczne

Wschodniochiński Uniwersytet Polityki i Prawa (华东政法学院)
Szanghajska Akademia Teatralna (上海戏剧学院)
Szanghajski Uniwersytet Energii Elektrycznej (上海电力学院)
Szanghajski Uniwersytet Handlu Lixin (上海立信会计学院)
Szanghajski Uniwersytet Morski (上海海事大学)
Szanghajski Uniwersytet Nauk Inżynieryjnych (上海工程技术大学)
Szanghajski Uniwersytet Nauki i Technologii (上海理工大学)
Szanghajski Uniwersytet Pedagogiczny (上海师范大学)
Szanghajski Uniwersytet Rybołówstwa (上海水产大学)
Szanghajski Instytut Handlu Zagranicznego (上海对外贸易学)
Szanghajski Instytut Technologiczny (上海应用技术学院)
Szanghajski Instytut Wychowania Fizycznego (上海体育学院)
Szanghajskie Konserwatorium Muzyczne (上海音乐学院)

[edytuj] Prywatne

Uniwersytet Sanda (上海杉达学院)

[edytuj] Ciekawostki

Szanghaj często jest kojarzony z wieżą Oriental Pearl, która znajduje się w dzielnicy Pudong. Wieża Jin Mao, która mieści się niedaleko Oriental Pearl Tower, jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych drapaczy chmur w ChRL, oraz piąta pod względem wysokości na świecie.

Szanghaj także wygrał przetarg na zorganizowanie Expo 2010.

Lista klubów sportowych działających w Szanghaju:

Chinese Football Association Super League (Chińskie Stowarzyszenie Super Ligi Piłki Nożnej):
- Shanghai Shenhua
- Shanghai Zobon
- Inter Shanghai
Chinese Football Association Jia League (Chińskie Stowarzyszenie Ligi Jia Piłki Nożnej):
- Shanghai Jiucheng
Chinese Basketball Association (Chińskie Stowarzyszenie Koszykówki):
- S hanghai Sharks

W Szanghaju ponadto znajduje się tor Formuły 1, gdzie w 26 września 2004 r. odbyły się chińskie zawody Grand Prix oraz Shanghai International Circuit.