Wysokościowiec
Z Wikipedii
Wysokościowiec to, najogólniej mówiąc, wysoki budynek. Nie istnieje dokładna, ściśle usystematyzowana definicja, podjęto jednak kilka prób nieco bardziej szczegółowego określenia tego terminu:
- według Emporis Data Committee, wysokościowiec to budynek mający przynajmniej 35 m (115 stóp) wysokości, podzielony regularnie na piętra
- większość związanych z budownictwem fachowców – inżynierów, architektów – określa wysokościowiec jako budynek o wysokości większej niż 25 metrów
- New Shorter Oxford English Dictionary określa go jako budynek mający wiele pięter
- według kodeksu prawnego stanu Massachusetts (USA), wysokościowiec to obiekt wyższy niż 20 metrów
- Interantional Conference on Fire Safety in High-Rise Buildings nazwała wysokościowcem każdy budynek, którego wysokość znacząco wpływa na możliwość ewakuacji.
Termin ten można połączyć z przeznaczeniem budynku, by doprecyzować informację o nim – przykładowo mówimy wysokościowy budynek mieszkalny, wysokościowiec biurowo-usługowy, handlowo-rozrywkowy i tym podobne.
Warto zaznaczyć, iż wysokościowiec często mylnie utożsamia się z wieżowcem. O ile wieżowiec zawsze jest wysokościowcem, to tylko najwyższe wysokościowce są wieżowcami.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Powszechną budowę wysokościowców umożliwiły takie wynalazki jak winda, pompa wodna, dźwig wieżowy, ogniotrwałe materiały budowlane oraz ogólny postęp w dziedzinie inżynierii budowlanej, zwłaszcza ulepszenia konstrukcji szkieletowej budynków, jaki dokonał się w wieku XIX. Większość starych amerykańskich wieżowców wspiera się na ramie stalowej, lecz obecnie do budowy większości obiektów, nie tylko tych najwyższych, używa się żelbetonu.
Gdy w latach 1880-1890 liczba ludności Chicago (USA) przekroczyła milion, znacząco podniosły się również ceny ziemi. Ze 130 dolarów za metr w 1880 urosły prawie siedmiokrotnie, osiągając 900 dolarów za metr w 1890. By zapewnić rentowność podejmowanych przedsięwzięć, właściciele zaczęli maksymalnie wykorzystywać dostępną powierzchnię, wznosząc coraz wyższe budynki. Home Insurance Building, wzniesiony w 1885 (1931 – wyburzony) był pierwszą budowlą w pełni wykorzystującą nowe technologie, godną miana pierwszego nowoczesnego wysokościowca w historii. W 1889 Dankmar Adler i Louis Sullivan wznieśli Auditorium Building, obiekt wyróżniający się nie tylko doskonałą akustyką, lecz również obecnością pierwszej rozbudowanej i jak na owe czasy nowoczesnej instalacji klimatyzacyjnej. W latach 1890-1894 wzniesiono Reliance Building, uznawany za arcydzieło szkoły chicagowskiej, którego nowatorstwo polegało na pokryciu elewacji szkłem. Jest to prekursorski element stylu znanego później jako styl międzynarodowy.
[edytuj] Nowy Jork miastem wysokościowców
Jedynym budynkiem pozostałym z ery wczesnego budownictwa szkieletowego w Nowym Jorku jest wzniesiony w 1902 Fuller Building (znany też jako Flatrion Building). Wydane w 1916 przez władze rozporządzenie, które dało możliwość wnoszenia obiektów bez ograniczeń wysokości na jedynie ok. 25% powierzchni miasta oraz wprowadziło dokładne specyfikacje dla pozostałych budynków, zaowocowało powstaniem wieżowców w stylu Art Deco. Wzniesiony nieco wcześniej (1913) Woolworth Building był tu niejako prekursorem, mimo iż reprezentuje styl neogotycki a nie Art Deco. Budowę licznych wysokich obiektów zaplanowano podczas boomu budowlanego tuż przed Wielkim kryzysem października 1929, wzniesiono je podczas pierwszego roku kryzysu, przykładowo Chrysler Building Williama van Alensa i Empire State Building, przez długie lata najwyższy budynek świata. W 1929 w USA znajdowało się 377 budynków o 20 lub więcej piętrach, z czego 188 w Nowym Jorku. Rysownik Hugh Ferriss w swojej książce z 1929 Metropolis of Tommorow upowszechniał mit Miasta Drapaczy Chmur, Metropolis, znany niemy film Fritza Langsa z 1927 też odnosi się do tej urbanistycznej wizji. Od lat 80 XX wieku architektura miasta znajduje się pod wpływem postmodernizmu, trend ten staje się w ostatnich latach coraz wyraźniejszy.
[edytuj] Krytyka
Korzyści płynące z dodatkowej przestrzeni w budynku związane są z pewnymi niedogodnościami:
- zacienianie otoczenia – Wysokie budynki rzucają duży cień na otaczające je obiekty, co znacząco wpływa na komfort zamieszkania w ich otoczeniu
- wiatry katabatyczne – Wysokościowce powodują czasami, z uwagi na dużą powierzchnię ścian, wiatry katabatyczne, co wpływa ma mikroklimat otoczenia. W szczególnych warunkach wiatr może okazać się na tyle silny, że uniemożliwia przebywanie w pobliżu obiektu
- zakłócanie panoramy miasta – Wysokościowce swoją wielkością mogą znacząco wpływać na panoramę historycznych miast i miejsc. Zakłócone zostać mogą historyczne zamysły architektoniczne i ciągi ulic. Wysokościowce mogą optycznie całkowicie rozdzielić od siebie dzielnice miasta
- zapotrzebowanie na energię – Z powodu dużej powierzchni ścian utrudnione jest ogrzewanie wnętrza w zimie i chłodzenie w lecie. Z tego powodu zapotrzebowanie na energię dla instalacji klimatyzacyjnych jest większe niż w innych typach budynków.
Czynniki te spowodowały, że wysokościowce odrzuciło wiele miast i ich mieszkańców. Również ICOMOS i UNESCO krytykują stawianie zbyt wysokich budynków w pobliżu obiektów zabytkowych. Z tego powodu wiele projektów po kontrowersjach z nimi związanych, zarzucono.
[edytuj] Bezpieczeństwo
Z budową wysokościowców wiążą się szczególne wyzwania dla budowniczych, zwłaszcza na obszarach aktywnych sejsmicznie lub o luźnym i podmokłym podłożu.
W wysokościowcach często znajdują się automatyczne systemy przeciwpożarowe, jak i również hydranty, tym niemniej poziom trudności działań ratunkowych w takich budynkach pozostaje wysoki, wiąże się on m.in z obecnością rozbudowanych instalacji, takich jak ogrzewanie, wentylacja i klimatyzacja. Bardziej niż w przypadku niższej budowli liczy się również właściwe zaplanowanie budynku pod kątem klatek schodowych i dróg ewakuacyjnych. Nie można zapomnieć również o windach, których pasażerom należy zapewnić drogę ucieczki na wypadek zagrożenia.
[edytuj] Miasta z największą liczbą liczbą wysokościowców
Uwzględniono budynki o co najmniej 12 piętrach lub wyższe niż 40 m, także wieże i kościoły, źródło – Emporis.
| Nr | Miasto | Kraj | Liczba | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Hongkong | Chiny | 7.549 | |
| 2 | Nowy Jork | USA | 5.478 | |
| 3 | Singapur | Singapur | 3.619 | |
| 4 | São Paulo | Brazylia | 3.549 | |
| 5 | Seul | Korea Południowa | 2.842 | |
| 6 | Tokio | Japonia | 2.496 | |
| 7 | Stambuł | Turcja | 2.122 | |
| 8 | Rio de Janeiro | Brazylia | 1.989 | |
| 9 | Toronto | Kanada | 1.645 | |
| 10 | Buenos Aires | Argentyna | 1.528 | |
| 11 | Londyn | Wielka Brytania | 1.303 | |
| 12 | Madryt | Hiszpania | 1.144 | |
| 13 | Chicago | USA | 1.046 | |
| 14 | Sydney | Australia | 829 | |
| 15 | Pekin | Chiny | 825 |
