Etimolojia ya Neno Zanzibar
From Wikipedia
Etimolojia ya jina "Zanzibar" inaonyesha ya kuwa ni jina la kale sana. Hakuna uhakika kabisa kuhusu asili ya neno. Etimolojia ni elimu ya asili ya maneno na uhusiano yao na maneno mengine.
[edit] Asili za Kiarabu na Kiajemi
Zanzibar ina uhusiano na maneno mawili ya Kiarabu. Neno la kwanza ni "zanj- ﺯﻧﺞ" lililomaanisha watu weusi na hasa watumwa waafrika katika Irak karibu na mji wa Basra walioasi dhidi ya mabwana wao Waarabu kati ya 869 and 879 BK wakijaribu kujipatia uhuru. Neno la pili ni "bar - ﺑﺮ " linalomaanisha "nchi" - ni asili ya neno la Kiswahili "bara".
Neno la Kiajemi kwa ajili ya watu weusi ni "zangi زنگ ".
Waarabu na Wajemi wote walikuwa muhimu katika historia ya Bahari Hindi pia mwambao wa Afrika ya Mashariki.
[edit] Hoja la Burton
Richard F. Burton, Mwingereza wa karne ya 19 BK ailidai ya kwamba jina la Zanzibar ni ya asili ya Kiajemi. Neno la Kiarabu "Zinj/Zanj" limetokana na Kiajemi "zangi" linalomaanisha mtu mweusi. Sehemu ya pili ni "bar" (=nchi) - kufuatana na Burton neno la Kiajemi. ("Zanzibar, City, Island and Coast," vol. i. chaps. v). Kufuatana na maelezo ya Burton sauti "g" ya Kiajemi ilibadilishwa na Waarabu kuwa "j" hivyo "Zangi" kuwa "Zanji".
Burton aliendela kudai ya kuwa neno la Kiajemi "Zangi" liliingia hata mapema katika neno "Azania" la zamani za Kiroma / Kigiriki na hiyo ni dokezo ya kwamba Wajemi walikuwa tayari mabaharia muhimu katika Bahari Hindi kabla ya Uislamu.
Inaonekana ya kwamba Burton alikosa kwa upande wa "bar". Neno hili linapatikana kwa Kiarabu na Kiajemi. Lugha zote mbili zinatofautiana sana kwa sababu Kiarabu ni kati ya lugha za kishemi (kisemiti) lakini Kiajemi ni kati ya lugha za Kihindi-Kiulaya. Lugha zote mbili zimepeana maneno mengi tangu Uajemi kuvamiwa na Waarabu na kuwa nchi ya Kiislamu. Isipokuwa "bar" ni neno la asili ya Kishemi; linapatikana kwa maana ileile pia katika lugha ya Kiebrania kama "BR "בר , vilevile katika lugha ya Kisiryani.
Swali ni kama Burton alikosa pia kuhusu etimolojia ya "Zanj - Zangi". Tatizo ni ya kwamba hakuna sababu kuwaza badiliko la "g" ya kiajemi kuwa sauti ya "z" katika Kigiriki kutokana na utaratibu wa lugha ya Kigiriki. Kuna uhusiano wa neno letu na jina la kale "Zingis" (Claudius Ptolemaios, i. 17, 9; iv. 7, 11) and "Zingium" (Cosmas Indicopleustes) kwa ajili ya pwani la Afrika ya Mashariki.
Kwa mahitaji yetu inatosha kusema ya kwamba kuna jina la kale kwa ajili ya mwambao wa Afrika ya Mashariki lililowahi kutajwa kwa umbo tofauti katika karne za kale kama vile Zingis, Zingium, Azania, au nchi (=bar) ya „Zanj“ (kiarabu) au ya „Zangi“ (kiajemi). Wajemi na Waarabu wote walitaja pia watu weusi kwa neno hili. „Zangibar“ au „zanjbar“ ni „nchi ya watu weusi“.
Wareno waliandika jina hili kama „Zanguebar“ kwa matamshi ya Kiajemi hivyo ndivyo inavyoonekana katika ramani za Kiulaya kuanzia karne ya 15 hadi 19. BK. Wareno walianza baadaye kutofautisha kati ya bara na kisiwa wakiandika jina la kisiwa mbele ya pwani la „Zanguebar“ kama „Zanzibar“ yaani kwa namna inayolingana zaidi na matamshi ya Kiarabu lakini waliendelea kusema "Zanguebar" wakimaanisha bara.
