Забони тоҷикӣ
From Википедиа
| Тоҷикӣ Тоҷикӣ |
||
|---|---|---|
| Spoken in: | Тоҷикистон, Ӯзбакистон, ва Қирғизистон | |
| Шумораи аҳолӣ: | — | |
| Оилаи забон: | Ҳинду-Аврупоӣ Ҳинду-Эронӣ Эронӣ Ғарби Эронӣ Ҷануби-Ғарби Эронӣ Форсӣ Тоҷикӣ |
|
| Системаи навиштан: | кирилликӣ | |
| Кодҳои забон | ||
| ISO 639-1: | нет | |
| ISO 639-2: | to be added | |
| ISO/FDIS 639-3: | — | |
Забони тоҷикӣ забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аст ва ба оилаи забонҳои ҳинду-аврупоӣ дохил мешавад. Забони точикӣ яке аз забонҳои қадимтарини дунё ба шумор меравад. Давраи нави инкишофи он дар асрҳои 7-8 сар шудааст. Бо ин забон шоирону нависандагони бузург Рӯдакӣ, Фирдавcӣ, Хайём, Сино, Ҷомӣ,Мавлоно, Ҳофиз, Дониш, Айнӣ, Лоҳутӣ, Турсунзода ва дигарон асарҳо эҷод кардаанд.
Забони точикӣ диққати олимон ва нависандагони оламро ба худ ҷалб кардааст. Ба омӯзиши забони форсӣ-точикӣ яке аз асосгузорони коммунизми илмӣ Фридрих Энгелс мароқ зоҳир карда буд. Забони тоҷикӣ инкишоф ёфта истодааст. Садҳо калимаҳои нав таркиби луғавии забони тоҷикиро бой гардонд.
Мундариҷа |
[вироиш] Таснифот
Ба оилаи забонҳои ҳинду-аврупоӣ ва забонҳои ҳинду-эронӣ дохил мешавад. Забони тоҷикӣ ба забонҳои форсиву дарӣ хеле монанд аст ва аҳолии кишварҳои Эрон ва Афғонистон, инчунин дар Тошқурғони Ҷумҳурии Халқии Чин бо ин забон гуфтугӯ мекунанд.
[вироиш] Тақсимоти ҷуғрофӣ
[вироиш] Шеваҳо
Шеваҳои забони тоҷикӣ 4 гурӯҳ дорад.
- Шеваи шимолӣ (Шимоли Тоҷикистон, ҷануби Ӯзбакистон ва Қирғизистон)
- Шеваи марказӣ (шеваҳои Мастчоҳ, Айнӣ, Ҳисор, ва Варзоб)
- Шеваи ҷанубӣ (шеваҳои Қаротегин ва Кӯлоб)
- Шеваи ҷануби-шарқӣ (шеваҳои Панҷ ва Дарвоз)
[вироиш] Фонология
[вироиш] Садонокҳо
Забони тоҷикӣ 5 садонок дорад.
| Садонокҳо тоҷикӣ | |||
|---|---|---|---|
| Пеш | Марказ | Қафо | |
| Баланд | [i] | [u] | |
| Миёна | [e] | [u̇] | [o] |
| Паст | [a] | ||
[вироиш] Ҳамсадоҳо
| Bilabial | Dental/ Alveolar |
Post- alveolar |
Palatal | Velar | Uvular | Glottal | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| nasal | м /m/ |
н /n/ |
|||||
| plosive | п б /p/ /b/ |
т д /t/ /d/ |
к г /k/ /g/ |
қ /q/ |
ъ /ʔ/ |
||
| fricative | ф в /f/ /v/ |
с з /s/ /z/ |
ш ж /ʃ/ /ʒ/ |
х ғ /χ/ /ʁ/ |
ҳ /h/ |
||
| Affricate | ч ҷ /tʃ/ /dʒ/ |
||||||
| trill | р /r/ |
||||||
| Approximant | л /l/ |
й /j/ |
[вироиш] Грамматика
- Мақолаи асоси: Грамматикаи забони тоҷикӣ
[вироиш] Морфология
[вироиш] Синтаксис
[вироиш] Луғат
[вироиш] Системаи навиштан
- Мақолаи асоси: Алифбои тоҷикӣ
