Korsika
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
| Corsica Korsika Corse | |
|---|---|
 |
 |
| Fàhne vun Corsica (Maurekopf) | Collectivité Territoriale
de Corse |
| Amtssprooch | Franzeesch |
| Sprooche | Franzeesch, Korsisch,
Inwandrersprooche |
| Häuptstàdt (capitale) | Ajaccio/Aiacciu |
| Fläche (spaziu) | 8680 km² |
| Hëchschter Punkt | 2 706 m (Monte Cinto) |
| Inwohnerzàhl (populu) | 270000 Persone |
| Bevölkerigsdichti | 31 Inw./km² |
 |
|
Korsika esch e Insle im Mittelmeer - un heischt öi d´Insel vun de Scheenheit (l´Île de la Beauté). `S g´heert zitt´r 1768 züe Frànkrich. D´offiziell Amtssproch esch (nàdiirli) Franzeesch, awwer de Insulan´r redde öi noch Korsisch. Diss ésch e speziell Dialekt vun d´r Insel wu vum Àlt-Toskanisch àbstammt. Es get vell schöni Plätz of dere Insle. De gröscht Bärg esch de Monte Cinto.
Korsika ésch öi de erscht moderni Demokratie (Republik) én de Walt mét e Constitütion, de zweit korsisch V´rfassung vun 1755. Pasquale Paoli (Pascal) definéert do drin des Selbschtb´stimmungracht vun de Volliker ("le droit des peuples à disposer d’eux-mêmes" - (ital.??). Frànkrich - noch e Monarchie - kreijt àww´r 1768 dur de V´rtraa vun Versailles vun Genua`s Racht eww´r Corsica - wo indignéert Frànkrich de Kriej erklärt. 1769 wurd Paoli mét sini Truppe én Ponte Novu g´schlaaje un geht én´s Exil. Noch làng geje de Krieje (Napoleon) eww´r d´Insel bis 1789 d´Assemblée Nationale Korsika offiziell zü´-me Teil vum Empire français, vum Kaiserreich vun Napoleon erklärt.
[ändere] Sproch
1805 wurd Korsika mét`m "Décret de surséance", wo de B´nutzung vum Frànzeesch f´r d`Actes publics uff Corsica uffschiebt, noch àls e italienischsprochig Region b´hàndelt ("région de langue italienne") bis 1858, wo Frànzeesch andli langue officielle wurd, un Italienisch, bis do offizielli Sproch un mét d´r lokal Mundàrt, Korsisch, fàscht iww´rall v´rbreitet, "abg´schafft" wurd ("nullité de tout acte rédigé en italien").
[ändere] Geologii
Korsika ésch nooch Sizilie, Sardinie un Zypern de viertgreescht Insel vum Mettelmeer. De Insel ragt stellewiis üss 2.500 m Tiefe ém Meer àls e imposant Gebirislàndschaft uff. Numme 24 km vun de Weschtküscht erreicht se mét`m Mt. Cinto Massiv (2710 mNN) ihri heechst Punkt.
De heechst Beri vun d´Insel:
- Monte Cinto (2706 m)
- Monte Rotondo (2622 m)
- Punta Minuta (2556 m)
- Paglia Orba (2525 m)
- Monte d'Oro (2389 m)
- Monte Renoso (2352 m)
- Capu Tafunatu (2343 m)
`S Gebiri wurd uff siner ganz Längi dur de GR 20 erschlosse, wo als de schwiirigscht Wanderwäj vun Frànkrich gilt. Pittoresk sin öi de schroff Felsspitze vun d´ Aiguilles de Bavella, wo m´r oft öi als de korsisch Dolomite b´zeichnet.
[ändere] G´schicht
