Skiednis fan Fryslân

From Wikipedy

Ynhâld

1 Romeinen
2 Grutte Folkeferfarren
3 Franken
4 Keningen
5 Sjoch ek

[bewurkje seksje] Romeinen

Oan it begjin fan ús jiertelling skreaunen de Romeinen fan de Friezen oan de kust fan de Noardsee. Om't de Friezen útwreiden nei it suden wylst de Romeinen nei it noarden kamen, moeten de twa folken inoar, en doe't de Romeinen in grins fêststeld hienen, wienen der Friezen binnen en bûten it Romeinske Ryk. De Romeinen hienen it oer Frisiavones foar de minsken dy't besuden de Ryn wennen, en dermei part fan it ryk wienen, en fan Frisii foar de lju oer de Ryn, dy't gjin fêst part fan it ryk wienen, al waarden se al troch de Romeinen betwongen. Sjoen troch de eagen fan de Romeinen wienen de Frisii in nuver folk, om't se libben yn in gebiet dat twa kear deis ûnder wetter rekke.

[bewurkje seksje] Grutte Folkeferfarren

Meidat de Romeinen weifoelen, begûn de groei fan it Fryske gebiet op 'e nij. Mei it Grutte Folkeferfarren kamen se mei de Angel-Saksen nei Ingelân, dêr't se harren fêstigen yn de eastlike kriten. De Friezen gouwen yn dy tiid as in folk fan seefarders; sa lyk dat de Noardsee yn dy tiid de Mare Frisicum (Fryske See) neamd waard. It gebiet fan'e Friezen woeks út oant it yn de 7e ieu rikte oan de Weser yn it easten ta, en oant Brugge yn it suden. Stêden as Utert (stêd) en Dorestêd moatte wichtige Frykse hannelsstêden west hawwe.

Yn it lege lân libben de Friezen yn in altyd trochgeande kriich mei it wetter. Oan de iene kant wie dêr de see, oan de oare kant it fean, dat omleech gong as it bewenne waard. De Friezen bouden terpen, en letter ek diken as beskerming.

[bewurkje seksje] Franken

Besuden de âlde grins fan it Romeinske ryk moeten de Friezen op 'e nij in sterker folk, de Franken, en de grins waard werombrocht ta de Ryn. Uteinlik betwongen ek de Franken de Friezen, mar ek sy hienen eins net folle ynfloed yn it gebiet. Formeel wienen de Friezen part fan it Hillige Roomske Ryk, mar feitliken wienen de Friezen noch selsstannich. Yn it begjin fan it twadde millennium gongen de Friezen noch fierder, nei de westkust fan Jutlân, mar dat wie net langer in útwreiding fan harren gebiet, mar mear in emigraasje. Mei it sukses fan de Hânze rûn it belang fan de Friezen werom. Yn dy tiid ûntstie ek in eigen Fryske adel, en de Friezen as folk rekken opsplitst, ôfhinklik fan hoe't dy eallju ynpast waarden yn it bûtenlânske feodale systeem.

[bewurkje seksje] Keningen

Sjoch ek: Fryske Ryk foar mear ynformaasje op dit mêd.

Yn boarnen oer de lieders fan de Friezen wurdt praat oer Hartoggen en Keningen. It giet hjir lykwols net om oare persoanen, mar om in oare behanneling fan de skiednis. Hokfoar titels de Friezen sels brûkten is net bekend, mar skiedkundigen wize harren in titel ta op grûn fan de posysje dy't guon fan harren hienen as ûnderhearrigen fan de Frankyske lieders. Oflaat fan de Frankyske keningstitel, jout dit de Fryske lieders de titel fan Hartoch. Mar útgeand fan de lettere keizerstitel wurdt de titel fan de Fryske lieders Kening.

Nammen fan warskynlike Fryske keningen: