मराठी भाषा

Wikipedia कडून

हा/हे लेख किंवा विभाग सध्या विस्तारला / बदलला जात आहे.
तरीही, आपण या प्रक्रियेस संपादन करुन मदत करू शकता. जर आपणास हा संदेश कोणी लिहिला आहे हे जाणून घ्यायचे असल्यास कृपया या पानाचा इतिहास पहा. जर हे पान संपादन-अवस्थेत नसेल तर हा संदेश काढून टाका.

या लेखास/विभागास संबंधीत विषयाच्या जाणकारांच्या मार्गदर्शनाची आवश्यकता आहे..
कृपया आपण स्वत: या लेखावर काम करा किंवा एखादा जाणकार निवडण्यास मदत करा. अधिक माहितीसाठी चर्चा पान पहा.

marāṭhī(मराठी)
भाषिक देश:	भारत
marāṭhī ही राष्ट्रभाषा असलेले देश:	भारत
भाषिक प्रदेश	महाराष्ट्र, गोवा, काही प्रमाणात- गुजरात, मध्य प्रदेश, आंध्र प्रदेश, कर्नाटक, तामिळनाडू, मॉरीशस, इस्त्राएल
बोलीभाषा:	कोकणी, अहिराणी, माणदेशी, मालवणी, वर्‍हाडी
लेखनासाठी वापरण्यात येणारी लिपी:	देवनागरी, मोडी लिपी (प्राचीन)
भाषिक लोकसंख्या:	६,८०,००,००० (प्रथमभाषा) ३०,००,००० (द्वितीयभाषा)
भाषिक लोकसंख्येनुसार क्रमांक:	१७
भाषाकुलदृष्ट्या वर्गीकरण:	इंडो-युरोपीय इंडो-इराणीय इंडो-आर्य इंडो-आर्य दक्षिण विभाग मराठी
भाषासंकेत
ISO 639-1 वर्गवारी प्रमाणे संकेत	mr
ISO 639-2 वर्गवारी प्रमाणे संकेत	mar
ISO/FDIS 639-3 वर्गवारी प्रमाणे संकेत	mar

मराठी ही इंडो-युरोपीय भाषाकुलातील एक भाषा आहे. भारतातील प्रमुख भाषांपैकी मराठी एक आहे. महाराष्ट्र आणि गोवा ह्या राज्यांची मराठी ही राजभाषा आहे. महाराष्ट्राव्यतिरिक्त गुजरात, मध्यप्रदेश, कर्नाटक, तामिळनाडू व गोवा ह्या राज्यांतील काही भागांत मराठी बोलली जाते. मराठी प्रथम भाषा असणा-यांच्या लोकसंख्येनुसार मराठी ही जगातील सतरावी व भारतातील चौथी भाषा आहे. महाराष्ट्र व गोव्याव्यतिरीक्त मराठी बेळगांव, हुबळी-धारवाड, बिदर, इंदूर, ग्वाल्हेर, बडोदा, हैद्राबाद, तंजावर येथे देखिल बोलली जाते. भारताबाहेर इस्त्राएल व मॉरिशीयस या देशात देखिल मराठी भाषक आहेत. मराठी माणंस युरोप-अमेरिकेसह जगभर पसरली आहेत.

अनुक्रमणिका

१ मराठी भाषेचा इतिहास
२ मराठी शिक्षण, शाळा आणि विद्यार्थी
३ मराठी विविध बोली
४ मराठी विश्वकोश
५ मराठी साहित्य
६ लिपी आणि लेखन पद्धती
- ६.१ मराठी लेखनाचा इतिहास
- ६.२ आधुनिक तंत्रज्ञान आणि मराठी लेखन
७ मराठी उच्चारण
८ हे सुद्धा पहा
९ मराठी संकेतस्थळे
१० संदर्भ

[संपादन] मराठी भाषेचा इतिहास

मराठी भाषा महाराष्ट्र व गोवा राज्याची राजभाषा असून सुमारे ९ कोटी लोकांची मातृभाषा आहे. मराठी भाषा कमीत कमी १००० वर्षापासून अस्तित्वात आहे.^[१] भारतीय संविधानाने मराठीला इतर २२ भाषांबरोबर अनुसूचित भाषेचा दर्जा दिला आहे.

मराठी भाषेचा उदय संस्‍कृतच्या प्रभावाने प्राकृत भाषेच्या महाराष्ट्री या बोलीभाषेपासून झाला. पैठण (प्रतिष्ठान) येथील सातवाहन साम्राज्याने महाराष्ट्री भाषेचा प्रशासनात वापर सर्वप्रथम केला. देवगिरीच्या यादवांच्या काळात मराठी भाषा व संस्कृतीची भरभराट झाली. छत्रपती शिवाजी महाराजांनी मराठी साम्राज्याची मुहूर्तमेढ रोवली आणि पेशव्यांनी या साम्राज्याचा विस्तार केला. त्यानंतर मराठी भाषेस राजाश्रय मिळाला. इ.स. १९४७ नंतर स्वतंत्र भारत देशाने मराठीला अधिकृत राज्यभाषेचा दर्जा दिला. इ.स. १९६० मध्ये मराठी भाषिकांच्या एकसंध महाराष्ट्र राज्यास मान्यता मिळाली आणि मराठीस राजभाषेचा मुकुट प्राप्त झाला. इ.स. १९३०^{[संदर्भ द्या]} पासून मराठी साहित्य संमेलन सुरु झाले. मराठी साहित्यिकांनी १९९० च्या दशकापर्यंत मराठी साहित्याचा कळस गाठला.

श्रावणबेळगोळ येथील सर्वात जुना मराठी शिलालेख, प्रताधिकार-कामत.कॉम

सर्वात जुना मराठी लेखनाचा पुरावा सातारा येथे विजयादित्य-काळातील ताम्रपट्टीवर आहे (इ. स. ७३९) येथे आहे. श्रावणबेळगोळ, कर्नाटक येथे सर्वात प्राचीन मराठी शिलालेख आहे. हा शिलालेखात राजा गंगराया व त्याचा सेनापती चामुंडराया यांचे उल्लेख आहेत.

श्री चामुंडराये करवियले ।
श्री गंगाराये सुत्ताले करवियले ।

या प्रकारे त्या शिलालेखात उल्लेख आढळतो.

मराठी भाषा बोलली जाणारा प्रदेश निळ्या रंगात दर्शविलेला आहे

[संपादन] मराठी शिक्षण, शाळा आणि विद्यार्थी

मराठीतील काही लोकप्रिय वृत्तपत्रे

महाराष्ट्र राज्य शिक्षण मंडळ, पुणे [1] ही संस्था शालेय परिक्षा पद्धतीची काळजी घेते. बालभारती, पुणे ही संस्था शालेय अभ्यासक्रमाची जबाबदारी पार पाडते. विवीध विद्यापीठे महाविद्यालयीन शिक्षण देतात.

[संपादन] मराठी विविध बोली

तामिळनाडू राज्यातील तंजावर येथे तंजावर-मराठी नावाची बोलीभाषा बोलली जाते. मराठी ज्यू (बेने-इस्त्राएल) इस्त्रायलला परतले तेव्हापासून मराठी भाषा तेथेही गेली..

[संपादन] मराठी विश्वकोश

मोडी लिपीतील एक मजकूर

संयुक्त महाराष्ट्राच्या निर्मितीनंतर महाराष्ट्र शासनाने १९ नोव्हेंबर १९६० ला महाराष्ट्र राज्य साहित्य आणि सांस्कृतिक मंडळाची स्थापना तर्कतीर्थ लक्ष्मणशास्त्री जोशी यांच्या अध्यक्षतेखाली केली. या मंडळाने मराठी विश्वकोशाची निर्मीती केली.

[संपादन] मराठी साहित्य

मराठी संस्कृती/साहित्याबाबतचे खालील लेख पहा-

कादंबरी, कविता, ललित लेख, नाट्य, बाल साहित्य, कथा, विनोद, अग्रलेख। संपादकीय। स्तंभलेख।समीक्षा, चारोळी [2], गझल, ओवी, अभंग, भजन, कीर्तन, पोवाडा, लावणी, भारुड, बखर, पोथी, आरती, लोकगीत, गोंधळ, उखाणे, वाक्‍प्रचार

[संपादन] लिपी आणि लेखन पद्धती

[संपादन] मराठी लेखनाचा इतिहास

सर्वात जुना मराठी लेखनाचा पुरावा श्रावणबेळगोळ येथील शिलालेख स्वरुपात आहे.

मराठीभाषेच्या लिखाणाकरिता ऐतिहासिक काळात मोडी या लिपीचा उपयोग केला जात असे. मोडी लिपी हस्तलेखनास सोपी आणि जलद असल्याने ती लोकप्रिय होती. परंतू विसाव्या शतकापासून (मुख्यत्वे) छपाईस सोपी असल्याने देवनागरी लिपीचा वापर वाढला आणि ही लिपी आता मराठीसाठी सर्वत्र मान्य आहे.

[संपादन] आधुनिक तंत्रज्ञान आणि मराठी लेखन

संगणकामुळे मराठी लेखनास नवीन आयाम मिळालेला आहे. विविध संगणक टंक (fonts), त्यांचे प्रमाणीकरण (standardization) वगैरे गोष्टी या संदर्भात महत्वाच्या ठरत आहेत.

[संपादन] मराठी उच्चारण

**Consonants**
	Labial	Dental	Alveolar	Retroflex	Alveopalatal	Velar	Glottal
Voiceless stops	p pʰ	t̪ t̪ʰ		ʈ ʈʰ	cɕ cɕʰ	k kʰ
Voiced stops	b bʰ	d̪ d̪ʰ		ɖ ɖʰ	ɟʝ ɟʝʰ	ɡ ɡʰ
Voiceless fricatives			s		ɕ		h
Nasals	m mʰ	n̪ n̪ʰ		ɳ ɳʰ	ɲ	ŋ
Liquids	ʋ ʋʰ		l ɾ lʰ ɾʰ		ɭ ɽ	j

**Vowels**
	Front	Central	Back
High	iː i		uː u
Mid	eː	ə	oː
Low		aː

मराठी भाषेतील एक पाटी

[संपादन] हे सुद्धा पहा

[संपादन] मराठी संकेतस्थळे

विकिपीडिया हे जाहीरात करण्याचे स्थळ नसल्यामुळे, कृपया संकेतस्थळांचे दुवे मुख्य लेख - मराठी संकेतस्थळे

या लेखातच द्यावेत या विभागात मराठी संकेतस्थळे हा लेख पूर्ण झाल्या नंतर दूवा विरहीत परिच्छेद अतंर्भूत केला जाईल या दृष्टीने ह्या विभागत रस असलेल्यांनी मराठी संकेतस्थळे हा लेख परिपूर्ण करण्या कडे लक्ष द्यावे ही विनंती.

[संपादन] संदर्भ

↑ ब्रिटानिका विश्वकोश २००७

Retrieved from "http://mr.wikipedia.org../../../%E0%A4%AE/%E0%A4%B0/%E0%A4%BE/%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE.html"

See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.