Aminokwasy endogenne

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Aminokwasy endogenne (ang. DAA - dispensable amino acids) - to aminokwasy, które organizm zwierzęcy może syntetyzować samodzielnie, w przeciwieństwie do aminokwasów egzogennych, które musi przyjmować systematycznie wraz z pożywieniem.

U różnych zwierząt różne aminokwasy można zaliczyć do jednej z tych dwu grup, aczkolwiek u większości kręgowców są to te same aminokwasy, co u człowieka. U roślin podziału takiego nie ma, gdyż wszystkie aminokwasy są przez nie wytwarzane wewnątrz organizmu. Dostępne w literaturze zestawienia aminokwasów endogennych różną się między sobą. Jedne uwzględniają tylko aminokwasy wchodzące w skład białek, a inne również takie, które funkcjonują w ustroju jako samodzielne związki chemiczne biorące udział w rozmaitych procesach metabolizmu. Rozbieżności dotyczą też tego czy zaliczać do aminokwasów endogennych te, które mogą syntetyzowane wewnątrz organizmu, ale w wyniku przekształcenia aminokwasów egzogennych.

Aminokwasy endogenne u człowieka (w nawiasach podano angielskie nazwy oraz ich skróty), to:

alanina (alanine, Ala)
asparagina (asparagine, Asn)
cysteina (cysteine, Cys)
cystyna (cystine)
cytrulina (citruline)
glicyna (glycine, Gly)
glutamina (glutamine, Gln)
homoseryna (homoserine, Hse)
hydroksylizyna
hydroksyprolina (hydroksyproline)
karnityna (carnitine)
kwas gamma-aminomasłowy (gamma-aminobutyric acid)
kwas asparaginowy (aspartic acid, Asp)
kwas glutaminowy (glutamic acid, Glu)
ornityna (ornithine)
prolina (proline, Pro)
seryna (serine, Ser)
tauryna

Istnieją również aminokwasy warunkowo zbędne w pożywieniu (tzw. względnie egzogenne), które mogą być syntetyzowane wewnątrz ustroju z innych aminokwasów egzogennych, jednak przy nieodpowiedniej diecie lub innych zmianach metabolizmu, ich synteza wewnątrzustrojowa może być niewystarczająca, stąd wymagane może być ich przyjmowanie z zewnątrz. Należą do nich:

arginina (arginine, Arg),
histydyna (histidine, His),
tyrozyna (tyrosine, Tyr),

przy czym arginina i histydyna uważane są za aminokwasy egzogenne u dzieci, a ponadto histydyna jest egzogenna dla osób znacznie zwiększających białkową masę ciała, np. dla kulturystów.