Grodno

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy miasta na Białorusi. Zobacz też: inne miejsca o tej nazwie.

Współrzędne: 53°40'00" N 023°40'00" E

Grodno

Alaksandar Antonienko

Powierzchnia

80 km²

Położenie

53°40' N
23°40' E

Ludność (2005)
• liczba ludności

317 366

Nr kierunkowy

(+375) 15

Położenie na mapie

Strona internetowa miasta

Katedra

Grodno (białoruski: Го́радня, Гро́дна), miasto obwodowe na Białorusi (do 1939 powiatowe w województwie białostockim), nad Niemnem, w pobliżu granicy z Polską, 317 000 mieszkańców (2005); ośrodek przemysłowy; port lotniczy, węzeł kolejowy i drogowy, przystań rzeczna; uniwersytet (od 1978), a także polski konsulat generalny.

[edytuj] Historia

[edytuj] wiek XII

Grodno - wzmiankowane było po raz pierwszy w 1128 roku. Stanowiło kulturowe, handlowe i przemysłowe centrum Czarnej Rusi. W XII wieku zostało opanowane przez Litwinów, natomiast w poł. XIII wieku przez księcia halicko-włodzimierskiego Daniela Romanowicza.

[edytuj] wiek XIII i XIV

W 1270 Grodno opanował książę litewski Trojden. W 1376 Grodno weszło ponownie w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego. W tym czasie istniał w Grodnie drewniany gród z kamiennym stołpem-wieżą, który atakowany był w czasie wojny Witolda z Jagiełłą w 1382, 1389, 1390, a przez Krzyżaków w latach 1284, 1295, 1306, 1311, 1312, 1328, 1363, 1373, 1375, 1377, 1392 i zdobyli go w końcu w 1393 r. pod dowództwem Konrada Wallenroda. W tym roku Grodno stało się siedzibą księcia Witolda, na którego rozkaz w 1398 r. wybudowano murowany gotycki zamek. W 1391 otrzymało prawo magdeburskie i zostało jednym z głównych miast Księstwa.

[edytuj] wiek XV

W 1445 r. Kazimierz Jagiellończyk na zamku w Grodnie zgodził się przyjąć koronę polską od rycerstwa małopolskiego. Na tym samym zamku zmarł w 1492 r. Na zamku w Grodnie mieszkał i zmarł także syn króla Kazimierza - św. Kazimierz.

[edytuj] wiek XVI

Król Stefan Batory bardzo lubił Grodno i mieszkał na zamku wiele lat. Za jego panowania zamek ok. 1580 r. przebudowano w stylu renesansowym pod kierownictwem architekta Scoto z Parmy. Król Stefan Batory zmarł w Grodnie w 1586 roku. Po unii brzeskiej w mieście założono klasztory dominikanów, franciszkanów, jezuitów, bernardynów, karmelitów i brygidek.

[edytuj] wiek XVII

Grodno w 1655 r. zniszczyły wojska moskiewskie pod dowództwem Chowańskiego, jednak kanclerz Krzysztof Pac odbudował wkrótce zamek na siedzibę Sejmu i Senatu. Z woli Jana III Sobieskiego, co trzeci sejm walny Rzeczypospolitej od roku 1678 r. odbywał się w Grodnie, zyskało ono nieoficjalnie status trzeciej stolicy.

[edytuj] wiek XVIII

Podczas wojny północnej, w 1708 r. Grodno zniszczyli Szwedzi i od tego momentu zamek już nie odzyskał świetności. Od 1770 podskarbi litewski Antoni Tyzenhaus otworzył w mieści szereg manufaktur. W 1775 utworzona została akademia medyczna, w tym też czasie utworzono pierwszy w mieście teatr. Odbywały się tu sejmy Rzeczypospolitej, w tym niesławny sejm grodzieński z 1793 r., który zatwierdził II rozbiór Polski. W Grodnie, zamieszkanym wówczas głównie przez ludność polską i żydowską, znajdowała się rezydencja królewska, z której gościny korzystał często Stanisław August Poniatowski. Pod koniec XVIII w. w Grodnie było 9 kościołów i dwa klasztory unickie. U schyłku niepodległości, w 1793 w Grodnie obradował ostatni sejm Rzeczypospolitej. W Grodnie w 1795 abdykował Stanisław August Poniatowski.

Po klęsce insurekcji kościuszkowskiej w 1795 miasto przeszło pod władanie Rosji, stając się od 1802 siedzibą guberni.

[edytuj] wiek XIX

W 1812 miasto zostało na krótko wyzwolone przez wojska Napoleona (od 2 czerwca do 8 grudnia). Przez cały okres zaborów pozostawało ważnym ośrodkiem ruchu narodowo-wyzwoleńczego – mieszkańcy Ziemi Grodzieńskiej licznie uczestniczyli w powstaniach: listopadowym i styczniowym.

[edytuj] wiek XX

W okresie I wojny światowej miasto było okupowane przez Niemców, którzy rozgrabili bibliotekę dominikańską. W 1920 dwukrotnie stało się areną działań zbrojnych, jako ważny węzeł komunikacyjny na froncie polsko-bolszewickim. Dziesięciotygodniowa okupacja bolszewicka boleśnie zapisała się w pamięci Grodnian. W 1920 na mocy traktatu ryskiego, Grodno stało się oficjalnie częścią II Rzeczypospolitej. Administracyjna i gospodarcza rola miasta uległa wówczas degradacji na korzyść sąsiedniego Białegostoku (tam przeniesiono m.in. siedzibę województwa). Przedwojenne Grodno było siedzibą władz powiatowych. Liczyło blisko 60 tysięcy mieszkańców, wśród których przeważali Polacy (60%) i Żydzi (37%), przy nieznacznym udziale procentowym Litwinów i Białorusinów (3%). Jako ważny ośrodek kultury polskiej na Kresach, Grodno szczyciło się szeregiem szkół i bibliotek, miało także dwa muzea (historyczne i przyrodnicze) oraz dwa stałe teatry. W mieście działało także harcerstwo.

20 września 1939 do Grodna wtargnęły kolumny czołgów Armii Czerwonej, próbując zdobyć miasto z marszu, rozpoczęła się obrona Grodna. Polscy żołnierze, wspomagani przez cywilnych ochotników, m.in. harcerzy grodzieńskich, walczyli z przeważającymi siłami wroga aż do wieczora 21 września. Od 22 września – na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow Grodno pozostawało pod okupacją sowiecką, włączone do sowieckiej Białorusi jako siedziba obwodu. W latach 1941-1944 miasto znajdowało się pod okupacją niemiecką. Nadzieje na ponowne przyłączenie Grodna do Polski spełzły na niczym, miasto stało się w 1945 ponownie częścią ZSRR i pozostało nią aż do jego rozwiązania w 1991.

[edytuj] Grodno jako garnizon wojskowy

Prestiż miasta w okresie II Rzeczypospolitej podnosił niewątpliwie fakt, że było ono dużym garnizonem wojskowym.Stacjonowały tam między innymi:

Dowództwo Okręgu Korpusu nr III
dowództwo 29 Dywizji Piechoty
- 76 Lidzki Pułk Piechoty im. Ludwika Narbutta
- 81 Pułk Strzelców Grodzieńskich im. Króla Stefana Batorego
- 29 pułk artylerii lekkiej
dowództwo Brygady KOP
7 batalion pancerny
2 dywizjon artylerii przeciwlotniczej
3 samodzielny batalion telegraficzny
7 dywizjon samochodowy
skłdnica uzbrojenia i amunicji
3 dywizjon żandarmerii
kierownictwo intendentury rejonu nr 1 KOP "Grodno"
Szpital Okręgowy nr 3

[edytuj] Zabytki

[edytuj] Linki zewnętrzne

Zobacz galerię na Wikimedia Commons:
Grodno

Stolice rejonów obwodu grodzieńskiego

Brzostowica • Grodno • Iwje • Korelicze • Lida • Mosty • Nowogródek • Ostrowiec • Oszmiana • Słonim • Smorgonie • Szczuczyn • Świsłocz • Wołkowysk • Woronów • Zdzięcioł • Zelwa

Źródło: "http://pl.wikipedia.org../../../g/r/o/Grodno.html"

Kategorie: Miasta Białorusi • Grodno

See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.