Gwara zagłębiowska
Z Wikipedii
gwara zagłębiowska - mowa ludu zagłębiowskiego, w dniu dzisiejszym, całkowicie wyszła z użycia. Należała do dialektu małopolskiego z naleciałościami śląskimi (głównie w sferze leksykalnej).
Cechy najwcześniej stracone:
- zachowanie dawnego zakończenia aorystu, w pierwszej osobie l. poj. czasu przeszłego (-ach, -ech) np.: bułech - bułek - byłem, charowołach - charowołak - ciężko pracowałam
- przejście wygłosowego -ch w -k np.: w nosyk cosak, ik
- mazurzenie np.: scelać, sacunek, zaba
Cechy zachowane do chwili wymarcia gwary:
- udźwięczniająca fonetyka krakowsko-poznańska np.: mój bred, bered Adama, płod upad
- labializacja np.: łociec, łokno, łobrona
- obecność głosek pochylonych np.: mom, jo, dóm, syr
- przejście wygłosowego -ą w -om, np.: są -> som, idą -> idom
- uproszczenie zbitek spółgłoskowych np.: jastrząb ->jaszcząb ->jascąb
Cechy przetrwałe do dziś:
- twarde zakończenie tematu czasowników np.: kąpę, kłamę, rąbę
- różny od ogólnopolskiego rodzaj rzeczowników np.: krawat - krawatka, parasol - parsolka, kluska - klusek, taboret - taborka, puf - pufa
[edytuj] Bibliografia
Magda Pastuchowa, Aldona Skudrzykowa: Polszczyzna Zagłębia Dąbrowskiego, Katowice 1994
Gwary miejskie
lwowska • poznańska • łódzka • warszawska
Dialekt wielkopolski:
poznańska • gnieźnieńska
Dialekt chełmińsko-kociewsko-warmiński
warmińska
Dialekt małopolski:
krakowska • "góralska" (podhalańska • sądecka • spiska • żywiecka) • łowicka • zagłębiowska
Dialekt mazowiecki:
białostocka • warszawska • kurpiowska
Dialekt północnokresowy
wileńska
