Dialekt warmiński
Z Wikipedii
| Warmiński | |
| Obszar | Warmia |
| Liczba mówiących | ok. 4 000 |
| Ranking | ? |
| Klasyfikacja genetyczna | Języki indoeuropejskie *Języki słowiańskie **język polski ***dialekt warmiński |
| Pismo | łaciński |
| Kody języka | |
| ISO 639-1 | pl |
| SIL | ? |
| W Wikipedii | |
| Zobacz też: język, języki świata
|
|
Dialekt warmiński języka polskiego powstał w wyniku wymieszania się różnych gwar polskich, którymi mówili osadnicy kolonizujący południową część Warmii w XVI wieku. Były to głównie gwary chełmińsko–dobrzyńskie i mazowieckie.
Na skutek oderwania Warmii od reszty Polski dialekt warmiński przestał ewoluować. Włączenie Warmii do państwa niemieckiego spowodowało powstanie licznych naleciałości germańskich. W mowie warmińskiej charakterystyczne są też elementy języka Prusów.
Warmiacy mówili gwarą znacznie bardziej miękką od innych dialektów języka polskiego. Stąd też Warmia w wersji warmińskiej to Warńija, a warmiński - warńijski.
[edytuj] Główne różnice między dialektem warmińskim a literackim językiem polskim:
- miękkie i (ji) brzmiało jak zi po spółgłoskach dźwięcznych b i w, a w stawało się nieme;
- przykład: bierze - bzierze, kobieta - kobzita, wino - zino, wiosna - ziosna
- miękkie i (ji) po spółgłoskach bezdźwięcznych f i p brzmiało jak si, a f stawało się nieme;
- przykład: piwo - psiwo
- średniowieczna deklinacja i koniugacja (np. ślady liczby podwójnej):
- przykład: mamy - mawa, będziemy - będziewa, będziecie - będzieta, biłem - bziłem, człowiekowi - człozieku, żon - żonów, dobrej - dobry
- stawianie ł przed o (prelabializacja);
- przykład: ołtarz - łutarz, orać - łorać.
[edytuj] Użytkownicy
Obecnie po warmińsku mówi nie więcej niż 4 000 rdzennych Warmiaków mieszkających w Polsce i kilkaset osób, które wyjechały zagranicę (głównie do Niemiec).
Gwary miejskie
lwowska • poznańska • łódzka • warszawska
Dialekt wielkopolski:
poznańska • gnieźnieńska
Dialekt chełmińsko-kociewsko-warmiński
warmińska
Dialekt małopolski:
krakowska • "góralska" (podhalańska • sądecka • spiska • żywiecka) • łowicka • zagłębiowska
Dialekt mazowiecki:
białostocka • warszawska • kurpiowska
Dialekt północnokresowy
wileńska
