Kowary

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°47'30" N 015°50'00" E

Kowary
Herb Kowar
Województwo	dolnośląskie
Powiat	jeleniogórski
Gmina  - rodzaj	Kowary miejska
Założono	1158
Prawa miejskie	1513
Burmistrz	Mirosław Górecki (e-mail)
Powierzchnia	37,39 km²
Położenie	50° 47'30'' N 15° 50'00'' E
Liczba mieszkańców (2004)  - liczba ludności  - gęstość	12 500 320 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	75
Kod pocztowy	58-530
Tablice rejestracyjne	DJE
Położenie na mapie Polski Kowary
TERC10 (TERYT)	5020106021
Miasta partnerskie	Dania Jagerspris,  Polska Kamień Pomorski,  Niemcy Schönau-Berzdorf
Urząd miejski3 ul. 1 Maja 1a 58-530 Kowary tel. 75 718-24-16; faks 75 761-31-73 (e-mail)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Kowary to (niem. Schmiedeberg) miasto i gmina w województwie dolnośląskim, w powiecie jeleniogórskim, na pograniczu Karkonoszy, Rudaw Janowickich i Kotliny Jeleniogórskiej w Sudetach Zachodnich.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego.

Według danych z 30 czerwca 2004,² miasto miało 11 965 mieszkańców.

Spis treści 1 Położenie 1.1 Węzeł drogowy 1.2 Węzeł kolejowy 2 Historia 3 Gospodarka 4 Sport 5 Zabytki 5.1 Atrakcje turystyczne 6 Szlaki turystyczne 7 Kultura 8 Edukacja 9 Współpraca zagraniczna 10 Struktura powierzchni 11 Demografia 12 Bibliografia 13 Zobacz też 14 Sąsiednie gminy 15 Linki zewnętrzne

[edytuj] Położenie

Miasto Kowary leży w południowej części województwa dolnośląskiego w powiecie jeleniogórskim nad Jedlicą. Miasto o powierzchni przeszło 37 km2 zamieszkuje blisko 12 tysięcy Kowarzan. Kowary położone są w południowo-wschodniej części Kotliny Jeleniogórskiej. Obszar miasta w granicach administracyjnych (3 739 ha powierzchni) charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu (420-1280 m n.p.m.), a przez to zróżnicowaniem warunków klimatycznych. Od południowego zachodu Kowary graniczą z Czechami. Granica biegnie od Przełęczy Okraj poprzez Kowarski Grzbiet do Skalnego Stołu.

Kowary położone są nad rzeką Jedlicą, wzdłuż której na przestrzeni ok. 5 km ciągnie się zwarta zabudowa. W środkowej jej części usytuowane jest centrum miasta, które jest jego najstarszą częścią. Znajdują się tu liczne placówki usługowo-handlowe, urząd miasta, kościół, ośrodek zdrowia i dwie z trzech szkół podstawowych.

Miasto do niedawna przemysłowo-turystyczne, obecnie znajduje się w fazie przemian funkcjonalno-strukturalnych. Ich celem ma być nadanie miastu charakteru ośrodka specjalistycznego lecznictwa uzdrowiskowego i turystyki.

Kowary leżą w niewielkiej odległości od dużych miast i ważnych ośrodków:

• Wrocław – 125 km
• Wałbrzych – 44 km
• Jelenia Góra – 14 km
• Kamienna Góra – 20 km
• Karpacz – 6 km
• Przełęcz Okraj (Przejście graniczne) – 13 km

[edytuj] Węzeł drogowy

Kowary leżą na ważnych szlakach prowadzących z południowego zachodu województwa na południowy wschód.

• 367 Droga wojewódzka nr 367 (Jelenia Góra – Wałbrzych)
• 366 Droga wojewódzka nr 366 (Piechowice – Kowary)
• Drogi lokalne do Bukowca i Wojkowa.

Komunikację publiczną zapewnia PKS i prywatne firmy transportowe (np. Krycha).

[edytuj] Węzeł kolejowy

Zobacz więcej w osobnym artykule: Kowary (stacja kolejowa).

Zobacz więcej w osobnym artykule: Kowary Ścięgny (stacja kolejowa).

Zobacz więcej w osobnym artykule: Kowary Średnie (stacja kolejowa).

Zobacz więcej w osobnym artykule: Kowary Górne (stacja kolejowa).

Zobacz więcej w osobnym artykule: Kowary Zdrój (stacja kolejowa).

Kowary posiadają w swych granicach administracyjnych pięć dworców kolejowych a mianowicie Kowary, Kowary Górne, Kowary Ścięgny, Kowary Średnie i Kowary Zdrój. Obecnie żaden z nich nie jest używany a stacja Kowary Zdrój i Kowary Ścięgny uległy całkowitej likwidacji. Trasa kolejowa Jelenia Góra - Kamienna Góra jest zamknięta, zlikwidowane są połączenia, a od dłuższego czasu tory nie nadają się do jazdy.

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Kalendarium Kowar.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Herb Kowar.

Założenie i rozwój miasta Kowary związany jest głównie z wydobyciem rud żelaza oraz z kowalstwem. W 1148 roku waloński gwarek, Laurentius Angelus dokonał niesamowitego odkrycia - na zboczu góry Rudnik stwierdził obecnośc rud żelaza. Nispełna 10 lat później, a więc w 1158 roku książę Bolesław Kędzierzawy wydał rozporządzenie które zapoczątkowało wydobycie rudy z owej góry. Wkrótce powstały kuźnie i hamernie, w wielu zakładach metalowych wytwarzano wyroby metalowe. 4 września 1513 roku król Czech i Węgier Władysław Jagiellończyk nadał prawa miejskie Kowarom. Miasto było znaczącym ośrodkiem produkcji broni palnej, zwłaszcza pod koniec XVI wieku. Sam król Zygmunt August zamówił u kowarskich rusznikarzy 200 luf do muszkietów dla swojego wojska.

Wiek XVII to dalszy intensywny rozwój Kowar który jednak przerwała wojna trzydziestoletnia. Skutecznie zahamowała ona rozbudowę miasta, wyniszczyła ludność i samo miasto. Polecono zatopić kopalnie. Był to koniec okresu świetności kowarskiego górnictwa. Kowarzanie musieli jednak z czegoś żyć toteż rozwinął się przemysł tkacki oraz hodowla zwierząt i roślin. Na skutek wojen prusko-austriackich Kowary wraz z całym Dolny ŚląskDolnym Śląskiem zostały przyłączone do PrusyPrus. Król Fryderyk II wykupił dobra kowarskie z czeskich rąk rodu Czerninów. Należy tutaj wspomnieć że wcześniej przez ponad 200 lat Kowarami władali Schaffgotschowie. Próby rozwoju kowarskiego górnictwa próbowano jeszcze podjąć w XVIII i XIX wieku jednak bezskutecznie. Przez ponad 200 lat miasto utrzymywało się dzięki włókiennictwu i to dzięki niemu większość mieszkańców miała pracę.

Lata po pierwszej wojnie światowej przyniosły niewielkie ożywienie gospodarcze. Ponownie otwarto kopalnie i rozpoczęto wydobywanie rud żelaza, jednak proceder ten trwał bardzo krótko. Stan ten odmienił się gdy w 1926 roku stwierdzono obecność rud uranu, który rozpoczęto eksploatować. Był on wykorzystywany dla przemysłu zbrojeniowego III Rzeszy. Rozwój miasta przerwała II wojna światowa.

Po 1945 roku wznowiono wydobycie rud uranu jednak proces wydobywania owiany był tajemnicą i był on pilnie strzeżony. Uran wydobywano dla radzieckiej atomistyki głównie w latach 40. i 50/ XX wieku. Robotnicy pracujący przy wydobyciu tegoż surowca nie posiadali odpowiednich zabezpieczeń do pracy w takich warunkach. Poskutkowało to w późniejszym okresie licznymi zgonami pracowników owych zakładów.

W okresie powojennym w mieście rozwijał się przemysł wydobywczy (głównie Zakłady Przemysłowe R-1), maszynowy (Fabryka Maszyn Kowary) oraz włókienniczy (zakłady lniarskie, fabryka dywanów). Obecnie Kowary są prawie 12 tysięcznym miastem w powiecie jeleniogórskim.

[edytuj] Gospodarka

Zobacz więcej w osobnym artykule: Fabryka Dywanów Kowary.

Niegdyś w Kowarach największym zakładem były Zakłady Wydobywcze R-1. Jednak są one już historią a obecnie w mieście dominuje przemysł włókienniczy, maszynowy, budowlany i drzewny. Ważniejsze zakłady to:

• Fabryka Dywanów "Kowary" S.A.
• Fabryka Maszyn "Kowary" S.A.
• Zakłady Lniarskie "Orzeł" S.A.
• Topwood Polska Sp. z o.o.

Oprócz tego w mieście istnieje kilkaset mniejszych firm i instytucji działających w branżach usługowej, handlowej i produkcyjnej. Istnieją hurtownie, liczne sklepy, serwisy samochodowe, punkty usługowe, towarzystwa kredytowe,ubezpieczeniowe i leasingowe, oddziały banków (PKO BP,BZWBK). Istnieje posterunek policji, poczta, ośrodek zdrowia wraz ze szpitalem.

[edytuj] Sport

W Kowarach działa Międzyzakładowy Związkowy Klub Sportowy Olimpia. Zrzesza on prawie 400 zawodników którzy uprawiają sport w różnych sekcjach (juniorzy, seniorzy i dzieci). Istnieją sekcje piłki nożnej, karate, piłki siatkowej, koszykówki. Ponadto istnieje sekcja paralotniarska i wędkarstwa. Istnieje również sekcja tenisa stołowego. Klub prowadzi dwie grupy: wyczynową oraz rekreacyjną. MZKS Olimpia organizuje także wiele imprez sportowych jak np. Turniej piłki nożnej juniorów im. S.Żurowskiego, Seminaria szkoleniowe Funakoshi Shotokan Karate czy Polsko- Czeskie mistrzostwa o puchar Karkonoszy w paralotniach. Ponadto Klub jest współorganizatorem "Dni Kowar" pod nazwą "Dni Sportu", jak również organizuje "Majówkę", "Jesień Kowarską" czy też inne imprezy sportowo-rozrywkowe na terenie miasta.

[edytuj] Zabytki

Zobacz więcej w osobnym artykule: Zabytki Kowar.

• Stary układ zabudowy ciągnący się wdłuż Jedlicy z kamieniczkami z XVI-XIXw. wraz z klasycystycznym ratuszem z 1788.
• Kościół parafialny pw. NMP z XV w.
• Kaplica wotywna św. Anny z 1727.
• Zespół pałacowo-parkowy Radociny, zw. Nowym Dworem z XVIw., przebudowany w XIXw.
• Pałac Ciszyca i Wzgórze Radziwiłłówka.
• Kamienny most na Jedlicy z 1725 z figurą św. Jana Nepomucena .
• Dawny renesansowy dworek z późniejszymi dobudówkami, obecnie siedziba Nadleśnictwa Śnieżka w Kowarach.
• Dawny pawilon oficerski zwany przez mieszkańców "Grzybkiem", znajduje się przy ulicy Borusiaka, obecnie w rękach prywatnych, skrajnie zaniedbany przez właściciela.

• Były szpital przy ulicy Jeleniogórskiej .
• Szpital "Wysoka Łąka" .
• Szpital "Bukowiec" .
• Osiedle Górnicze w stylu socrealizmu- pierwsze osiedle w powojennej Polsce zbudowane na tzw. ziemiach odzyskanych
• Sztolnie dawnej kopalni rud uranu.
• Fabryka dywanów.

[edytuj] Atrakcje turystyczne

Zobacz więcej w osobnym artykule: Park Miniatur Zabytków Dolnego Śląska.

• Park Miniatur Zabytków Dolnego Śląska.
• Trasy turystyczne w Karkonosze i Rudawy Janowickie.
• Synagoga z XIX wieku, obecnie magazyn

[edytuj] Szlaki turystyczne

• - na przełęcz Kowarską
• - na Skalny Stół
• - na Skalnik

[edytuj] Kultura

Główną instytucja kulturalna i animatorem życia kulturalnego miasta jest Miejski Ośrodek Kultury. W Kowarach do 2002 roku istniało Kino "Orzeł" które obecnie jest niestety zamknięte.

Do opracowania;)

[edytuj] Edukacja

Dawniej w Kowarach było aż 5 szkół podstawowych (nie istnieją już SP nr 2 w Kowarach Górnych, SP nr 4 przy obecnym ZSO oraz SP nr 5 na Wojkowie). Obecnie znajdują się tu dwie szkoły podstawowe (Szkoła Podstawowa nr 1 oraz Szkoła Podstawowa nr 3 im. Józefa Gielniaka), gimnazjum, liceum ogólnokształcące i liceum dla dorosłych (Zespół Szkół Ogólnokształcących w Kowarach).

[edytuj] Współpraca zagraniczna

Miasta partnerskie
Miasto	Kraj	Data podpisania umowy
Jagerspris	Dania	???
Kamień Pomorski	Polska	???
Schönau-Berzdorf	Niemcy	???

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, Kowary ma obszar 37,39 km², w tym:

• użytki rolne: 22%
• użytki leśne: 63%

Miasto stanowi 5,95% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	11 965	100	6412	53,6	5553	46,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	320		171,5		148,5

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1123,16 zł.

[edytuj] Bibliografia

• "Kowary" Praca Zbiorowa 2002 wyd. Bis Medium Bydgoszcz ISBN 83-88639-32-3
• "Dolny Śląsk na weekend" 2005 W.Brygier, C.Skała wyd. Pascal Bielsko-Biała ISBN 83-7304-420-5

[edytuj] Zobacz też

• powiat jeleniogórski
• województwo jeleniogórskie
• Rudawy Janowickie

[edytuj] Sąsiednie gminy

Kamienna Góra, Karpacz, Lubawka, Mysłakowice, Podgórzyn. Gmina sąsiaduje z Czechami.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona szpitala Wysoka-Łąka
• Katalog wszystkich noclegów w Kowarach
• Oficjalna strona miasta i gminy Kowary
• Kowary - opis, historia oraz fotografie miasta
• Opis i historia Kowar
• [1]
• [2]
• http://www.kolej.one.pl/~halski/linie/kamienna/kamienna.html

• Mapy i zdjęcia satelitarne:
  • mapy i zdjęcia satelitarne (Google) w Wikimapii
  • mapa w Szukaczu
  • mapa w Mapquest (en)