Kultura Śląska
Z Wikipedii
Spis treści |
[edytuj] Literatura
Nie zachowały się żadne dokumenty, które mogłyby poświadczyć istnienie przedchrześcijańskiego piśmiennictwa na ziemiach śląskich. Z całą pewnością istniała przedchrześcijańska twórczość oralna, w której nieznane było pismo, przekazywanie treści kulturowych przebiegało w drodze bezpośredniego przekazu ustnego. Do jednych z najstarszych ksiąg pisanych na Śląsku należy księga henrykowska - stu stronnicowa księga spisana po łacinie, kronika opactwa cystersów w Henrykowie. W zapiskach z roku 1270 zawiera ona uważane za najstarsze polskie zapisane zdanie (wypowiedziane przez Czecha do jego żony Polki): "Day, ut ia pobrusa, a ti poziwai", co znaczy "Daj, ja będę mełł, a ty odpocznij".
Do znanych pisarzy niemieckojęzycznych pochodzących ze Śląska należą m.in: Johann Heermann, Angelus Silesius, Andreas Gryphius, Friedrich von Logau, Gerhart Hauptmann, Gustav Freytag, Arnold Zweig, August Scholtis, Joseph von Eichendorff, Hans Lipinsky-Gottersdorf, Heinz Piontek, Horst Bienek, Martin Opitz, Horst Eckert ps. Janosch, Carl Hauptmann, Heinar Kipphardt, Daniel Czepko von Reigersfeld.
Do znanych pisarzy polskojęzycznych pochodzących ze Śląska należą m.in: Walenty Roździeński, Adam Gdacjusz, Józef Lompa, Stanisław Ligoń, Juliusz Ligoń, Paweł Stalmach, Karol Miarka, Norbert Bończyk, Konstanty Damrot, Jan Nikodem Jaroń, Gustaw Morcinek, Wilhelm Szewczyk, Leon Wantuła, Jan Dzierżon, Józef Szafranek, Wawrzyniec Hajda, Emil Zegadłowicz, Emanuel Konstanty Imiela, Jerzy Pilch, Augustyn Świder.
Najbardziej znanym pisarzem śląskim pochodzącym z Czech jest Óndra Łysohorsky.
[edytuj] Muzyka
Ze Śląskiem związani byli wybitni muzycy:
- Sylvius Leopold Weiss - lutnista
- Carl Maria von Weber - kompozytor, dyrygent
- Conrad Ansorge - kompozytor
- Moritz Moszkowski
- Hugo Ulrich
W latach 1876-1942 odbywały się Śląskie Święta Muzyczne (niem. Schlesisches Musikfest), od 1878 w Görlitz. Ze Śląska pochodzą wybitni muzycy, kompozytorzy i śpiewacy. Do najpopularniejszych są zaliczani międzynarodowej sławy kompozytorzy Henryk Mikołaj Górecki i Franz Waxman oraz instrumentalista, wokalista i kompozytor Józef Skrzek, wokalista i kompozytor Stanisław Sojka, Krzysztof Krawczyk i pianista Krystian Zimerman.
Ze Śląska pochodzi też wiele zespołów muzycznych, m.in: Myslovitz, Kaliber 44, Paktofonika, 3xKlan, K.A.S.T.A., Dżem, Piersi, Łzy, Pijani Powietrzem, Pokahontaz, Trzeci Wymiar, Hasiok, WSZ/CNE, Negatyw, KAT, TSA, Dragon, Gang Olsena oraz zespoły folklorystyczne bądź kameralne: Camerata Silesia, Kwartet Śląski, Śląska Orkiestra Kameralna, Radzowiczanki, Ychtis. Najbardziej popularną śląską grupą prezentującą folklor śląski jest Zespół Pieśni i Tańca "Śląsk".
Na Śląsku odbywają się znane (również w skali międzynarodowej) festiwale muzyczne np. Rawa Blues Festival, Mayday Festiwal, Metalmania, Castle Party, Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu, dawniej również odbywał się tu Przystanek Woodstock. Do mniejszych festiwali zalicza się m.in: Boronoff Rock Festiwal, Mayday Rock Festiwal, Off festival, Nie zabijaj, Regałowisko, Festiwal Muzyki Celtyckiej w Będzinie, W-Parade, Jazz nad Odrą, Międzynarodowe Głogowskie Spotkania Jazzowe. Odbywa się tu także Międzynarodowy Konkurs Dyrygentów im. G. Fitelberga i Międzynarodowy Festiwal Orkiestr Wojskowych.
Znajduje się tu siedem filharmonii: Filharmonia Śląska, Filharmonia Dolnośląska, Filharmonia Sudecka, Filharmonia Opolska, Filharmonia Zielonogórska, Filharmonia Wrocławska, Filharmonia Zabrzańska, dwie opery: Opera Śląska, Opera Wrocławska i Estrada Śląska. Na Śląsku działają dwie akademie muzyczne - w Katowicach i Wrocławiu, Studium Muzyki Kościelnej w Opolu. Na Uniwersytecie Wrocławskim istnieje Zakład Muzykologii.
Śląsk ma także swoje tańce ludowe, do których zalicza się Trojak, Mietlorz, Drybek, Waloszek, Stara Baba, Koziorajka, Gąsior, Miotlarz i Schneller Schlesischer Volkstanz.
Niemieckie śląskie tradycje podtrzymuje Koło Śląskiej Pieśni i Śląskiej Muzyki (niem. Arbeitskreis für Schlesisches Lied und Schlesische Musik) działające w ramach Heimatwerk Schlesischer Katholiken.
Do zespołów ze Śląska, mających wpływ na kulturę polską należą: Myslovitz, Kaliber 44, Paktofonika, 3xKlan, K.A.S.T.A., Dżem, Piersi, Łzy, Pijani Powietrzem, Pokahontaz, Trzeci Wymiar, Hasiok, WSZ/CNE, Negatyw, KAT, TSA, Dragon, Gang Olsena, Hurt, Delons, Śląska Grupa Bluesowa, Akurat, Apogeum, Bank, Bezdomne Psy, Cree, Cross, Ctrl-alt-del, Easy Rider, Frühstück, Kombajn Do Zbierania Kur Po Wioskach, Legion, Lenny Valentino, Aural Planet, Misterium Verbi, Husky, Beltaine, Sierra Manta, Nieznani Sprawcy, PIN, Penny Lane, Pivo, CeHa, Raz, Dwa, Trzy, Recydywa, SBB, Shout, Robotobibok, Skalpel, Spirituals Singers Band, Artrosis, Batalion d'Amour, Deathcamp Project, Koniec Świata, Ryczące dwudziestki, Defekt Muzgó, Sedes, SKTC, Blade Loki, Leniwiec, All Bandits, GaGa, Klaus Mitffoch, Zabili Mi Żółwia, Łysina Lenina, Agressiva 88, Graveland, Honor, Konkwista 88, Twierdza, Amadeusz i Grupa 3mająca władzę, Sami, Sumptuastic, Tercet Egzotyczny, Graveland, Thy Worshiper, Amorphous, Artrosis, Asgaard, Besatt, Bloodlust, Daemonicium, Deathcamp Project, Desdemona, Elysium, Esqarial, Horrorscope, Infernum, Killjoy, Lost Soul, Luna Ad Noctum, Formacja Chłopięca "Legitymacje", Magnus, Necrophil, The No-Mads, Ohtar, Profanum, Sirrah, StrommoussHeld, Thunderbolt, Veles, Halinka Młynkowa/Brathanki, Camerata Silesia, Kwartet Śląski, Śląska Orkiestra Kameralna.
Śląskie zespoły biesiadne: Antyki, Śląskie Pierony, Mirek Szołtysek i Wesołe Trio, Śląskie Trio, Bayer'y, Hanuta.
Śląskie kabarety: Masztalscy, Kabaret Rak, Mumio.
[edytuj] Malarstwo, rzeźba
Do znanych malarzy i rzeźbiarzy pochodzących ze Śląska należą: Teofil Ociepka, Ewald Gawlik, Leon Wantuła, Andrzej Szewczyk, Emil Bartoschek, Antoni Halor, Jan Sawka, Erwin Sówka, Anna Guzik.
[edytuj] Film
[edytuj] Filmy polskie
- Śmierć jak kromka chleba - film o kopalni Wujek w Katowicach (pacyfikacja kopalni Wujek)
- Paciorki jednego różańca - film o Giszowcu, w Katowicach (burzenie domów, wyprowadzki itd)
- Perła w koronie - sceny kręcone w ?
- Grzeszny żywot Franciszka Buły
- Do góry nogami - film kręcony w Chorzowie (chyba Batorym)
- Ptaki, ptakom - film kręcony w Katowicach o obronie wieży spadochronowej w 1939 r.
- Benek - sceny kręcone w Świętochłowicach, Zabrzu, Piekarach Śląskich, Rudzie Śląskiej, Katowicach
- Co słonko widziało - sceny kręcone w Zabrzu
- Gorący Czwartek - sceny kręcone w ?
- Emilka płacze - sceny w Katowicach i o przygodach w Katowicach w stanie wojennym
- Angelus - sceny kręcone w ?
- Co widzisz, jak zamkniesz oczy - sceny kręcone w ?
- Wyjście awaryjne - sceny we Wrocławiu oraz (teoretycznie) w gminie pod Wrocławiem
- Sól ziemi czarnej
- Na straży swej stać będę
[edytuj] Filmy zagraniczne
- Le brasier (Obca siła) - 1991, Francja, sceny kręcone w Rudzie Śląskiej (obecnie w Rudzie Śląskiej stoi krzyż-pamiątka po kręceniu tego filmu)
[edytuj] Seriale
- Święta wojna
- Blisko, coraz bliżej
- Daleko od szosy (w tle chorzowska poczta i rynek jeszcze bez estakady)
- Sobota w Bytkowie (serial/program)
[edytuj] Filmy dokumentalne
- Dwugłowy smok - film o międzywojennym Śląsku i GOP-ie, w tym również o różnych częściach GZM-u
- Serce z węgla - (serial dokumentalny), sceny kręcone w ?
- Śląski interes - film dokumentalny o czterech tancerkach go-go z Katowic, Chorzowa i Rybnika
Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Tradycja śląska
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
