Podtyp Tronder

Z Wikipedii

Pochodzenie nazwy:

Utworzona przez norweskich antropologów. Od norweskich prowincji Nord i Sor Trondelag gdzie podtyp ten występuję w największej koncentracji. Inne nazwy: Vestlandstype i North Germanic mesocephal.

Podtyp Tronder nie jest jednolity ale składa się z kilku wariantów, będących kombinacją nordyckich typów Corded i halsztacko-nordyckiego oraz górnopaleolitycznych Brünn i Borreby. I poszczególni jego przedstawiciele wahają się między tymi skrajnościami. W poniższej charakterystyce podałem jedynie cechy wspólne tych wszystkich podtypów, a różnice pomiędzy nimi opisałem dalej.

Charakterystyka antropologiczna:

Przykłady fotograficzne:

[1] [2] [3] [4]

Norwegia (wariant Orkdal), Łotwa, Szkocja, Norwegia (Valle)

• wzrost wysoki do bardzo wysokiego (szczególnie na Islandii);
• budowa ciała muskularna, kości grube i długie;
• indeks cefaliczny czaszki: przeważnie mezocefaliczna (78-80 C.I.), sub-brachycefaliczna mniejszość jest spowodowana wpływem typu Borreby;
• wielkość czaszki: przeważnie duża, rzadziej pośrednia lub bardzo duża;
• wysokość czaszki: wysoka (wtedy krótsza i węższa), rzadziej średnio wysoka (wtedy dłuższa i szersza);
• kształt czaszki: bardziej zaokrąglony niż u typu halsztacko-nordyckiego, czaszka nie jest tak spłaszczona po bokach ja u tego typu;
• potylica mniej wydatna niż u halsztacko-nordyckiego;
• czoło szersze, bardzo wysokie i bardziej pionowe w porównaniu z halsztacko-nordyckim, o słabo zaznaczonym przejściu do bocznych kości czaszki;
• twarz: długa i szersza do bardzo długiej i wąskiej;
• rysy twarzy nieregularne, wiąże się to raczej z mięśniami i grubszą niż u typu halsztackiego skórą niż kośćmi, jak u typu anglosaskiego,dlatego twarz nie jest tak kanciasta jak u tego podtypu;
• kształt twarzy: prostokątny lub wydłużony owal;
• dolna szczęka bardziej wydatna niż u typu halsztackiego i o większym dystansie między ustami a końcem podbródka, jeśli chodzi o szerokość patrz niżej podbródek bardziej wydatny niż u halsztacko-nordyckiego, jeśli chodzi o szerokość patrz niżej;
• dystans między oczodołami duży, rzadziej pośredni;
• oprawa oczu: w starszym wieku niekiedy występuje opadanie górnej fałdy powiekowej na zewnętrznym końcu szpary ocznej;
• łuki nadoczodołowe przeważnie średnie do dużych;
• nos: duży, częściej w niższych wartościach wąskiego niż u typu halsztackiego, dość wydatny;
• boczne ściany nosa mniej strome niżu u typu halsztackiego;
• skrzydełka nosa bardziej rozchylone;
• profil nosa prosty, bardzo często też wypukły (cecha Corded) i falisty (cecha górnopaleolityczna;
• koniuszek nosa poziomy, często staję się szerszy wraz z wiekiem;

• kolor włosów: od średnio-brązowych do rudoblond, popielate blond występują rzadziej niż u typu halsztackiego, częściej niż u podtypu anglosaskiego występują włosy rude;
• kształt włosów: przeważnie faliste;
• kolor oczu: przeszło w 90% jasne-mieszane o niebieskim odcieniu, z bardzo dużą grupą czysto jasnych;
• kolor i właściwości skóry: różowo-biała, niekiedy piegowata, grubsza niż u typu halsztackiego (co często powoduje tzw. "grube rysy");
• zarost i owłosienie ciała u mężczyzn: skłonność do łysienia bujniejszy zarost i większe owłosienie ciała niż u typu halsztackiego, większa skłonność do łysienia.

Inne uwagi:

• Podtyp ten dzieli się na pięć wariantów:

1.wariant zachodni - wysoki, o czaszce częściej dużej niż pośredniej (co wynika z jej dużej długości jak i szerokości), średnio wysokiej, mezocefalicznej (około 78-80 C.I.),niekiedy subbrachycefaliczny; o dużej twarzy (długiej ale zarazem szerokiej), często z zaznaczonymi kośćmi policzkowymi; o szerokiej i wydatnej szczęce o wyraźnie widocznych gonionach (widok z przodu).Wariant ten wykazuje obok cech halsztacko-nordyckich i Borreby silne wpływy typu Brünn co znajduję swą kulminację w dolinie Valle. Spotyka się go głównie w prowincjach Hordaland i Sogn og Fjordane. W More og Romsdal i Nord Trondelag jest przemieszany z wariantem Orkdal.

2.wariant Orkdal - wysoki; o mezocefalicznej (C.I. 77-79) i bardzo wysokiej czaszce lecz mniejszej jeśli chodzi o długość i szerokość niż wariant zachodni, przez co czaszka jest częściej pośrednia niż duża. Twarz jest długa ale wąska, podobnie jak szczęka, która jest poza tym mniej wydatna i o niewidocznych gonionach (widok z przodu). Niewidoczne są również kości policzkowe (częsciej niż u typu halsztackiego). Wariant ten posiada silne cechy Corded, w zmieszaniu z cechami Borreby i halsztacko-nordyckimi, w małym stopniu Brünn. Spotyka się go głównie w prowincji Sor Trondelag a szczególnie w tamtejszej dolinie Orkdal. Oraz w szwedzkiej prowincji Jamtland

3.wariant Hardanger - mimo że że występuję w prowincji Hordaland (w rejonie Hardanger) to przypomina bardziej wariant Orkdal. Jest jego szczuplejszą, ekstremalną formą o dużo dłuższej czaszce, przez co jest dolichocefaliczny (C.I. 75). Wykazuje przewagą cech Corded nad cechami Brünn. i halsztacko-nordyckimi, cechy Borreby można spotkać wyjątkowo.

4.wariant islandzki - ze względu na pochodzenie pierwszych mieszkańców Islandii (Wikingowie z centralnej i zachodniej Norwegii) stanowi mieszankę wariantów Orkdal i zachodni. (bliższy jest temu drugiemu). Ale różni się od nich w kilku szczegółach. Przede wszystkim ma bardzo duże czaszki. Jest troszkę wyższy, ma dłuższą twarz i węższy, prostszy nos. Szczęka jest często szersza niż czoło. Oczy są częściej czysto niebieskie ale za to włosy są częściej brązowe (jasno popielate blond niemal nie występują).

5.wariant z Wysp Brytyjskich - również przedstawia powyższą mieszankę, z tym że oczywiście nie przejawia tych specjalnych cech islandzkich. W Anglii często występuję obok podtypu anglosaskiego, który stanowi formę przejściową między nim a typem halsztacko-nordyckim. Dlatego te dwa podtypy trudno jest tam od siebie odróżnić.

Szacunkowa liczebność tego podtypu:

• Islandia 58%
• Norwegia, głównie Nord- i Sør Trøndelag, Møre, Sogn, Hordaland. 45%
• Szkocja, głównie płn-wsch.wybrzeża oraz Orkady i Szetlandy 22%
• Szwecja, głównie Jämtland 5%
• Anglia, głównie płn-wsch. wybrzeża (szczególnie Yorkshire i Humberside) 5%
• Irlandia + Ulster 3%

Na Wyspach Brytyjskich i Islandii są to potomkowie norweskich Wikingów. Przeważa on też na duńskich Wyspach Owczych. Pewne cechy tego typu można znaleźć na Łotwie i w Estonii.

Patrz też: typologia antropologiczna