Dyskusja:Wolna elekcja
Z Wikipedii
DoPracowania - Rozszerzenie i zamiana emfatycznego stylu na encyklopedyczny przy jednoczesnym dokonaniu poprawek merytorycznych. mzopw 00:44, 9 gru 2005 (CET) Koncepcja tego artykułu wydaje się i to bardzo nieprzemyślana. Tytył wolna elekcja a właściwie opisuje pierwszą wolną elekcję. I po co tu panowanie Walezego. mzopw 00:47, 2 paź 2004 (CEST)
- Opisuje tylko pierwszą bo: a) jest nieskończony - wzmianki o następnych należałoby dodać, oraz b) pierwsza ze względu na właśnie swoją pierwszość była najważniejsza. No i na jej przykładzie omówione są mechanizmy i zasady elekcji. A co do panowania Walezego to IMHO należy mu się w tym artykule coś więcej niż tylko link do głównego artykułu - w kontekście wolnej elekcji po prostu trzeba wspomnieć o pierwszym królu elekcyjnym i jego krótkim panowaniu. TOR 00:57, 2 paź 2004 (CEST)
--- To powodzenia. Będę czasem zaglądał bo temat mnie interesuje. mzopw 03:36, 2 paź 2004 (CEST)
Spis treści |
[edytuj] BŁĄD !!!
W artykule Wolna elekcja zauważyłem następujący błąd: w pierwszej linijce w nawiasie napisane jest, że w Polsce wolna elekcja zaczęla się od 1752 roku, a zaczęła w 1572.
Czytelnik
- Drogi Czytelniku... Śmiało modyfikuj strony! :) TOR 20:19, 2 gru 2004 (CET)
[edytuj] Usunięte z artykułu. Nie na temat.
[edytuj] Przebieg panowania Henryka Walezego
- Zobacz także opis przebiegu panowania w artykule o Henryku Walezym.
Henryk Walezy na początek swego rządzenia 22 sierpnia 1573 roku przysiągł w Paryżu, że będzie stosował się do artykułów henrykowskich. Następnie czekała go już tylko koronacja, która odbyła się w Krakowie 21 lutego 1574 roku przy udziale sejmu koronacyjnego. W czasie swojego bardzo krótkiego rządzenia (był królem Polski jedynie przez 4 miesiące) nie zdołał nauczyć się języka polskiego, więc na posiedzeniach sejmu nie zabierał praktycznie głosu. Z tego powodu postrzegany był jako król "skała", "posąg". Był młodym królem (miał 23 lata) i nie mógł się odnaleźć w polskim ustroju. Polskie społeczeństwo choć nie mówiło tego wprost miało mu za złe, że używa pudru czy nosi damską biżuterie (kolczyki).
To wszystko miało duży wpływ na jego późniejszą decyzje. Gdy w 1574 r. dowiedział się o śmierci swego brata, nie zastanawiając się długo postanowił objąć tron francuski. Lecz nie zrobił tego jawnie, ale uciekł nocą w przebraniu tylko z kilkoma swymi zaufanymi sługami.
Polacy gdy się o tym dowiedzieli zdetronizowali go. Henryk Walezy zaś koronował się na króla Francji jako Henryk III - pogromca hugenotów z Nocy św. Bartłomieja.
[edytuj] Ceremoniał koronacyjny
Koronacja władcy nie była czystą formalnością, jak dziś przysięga prezydenta czy premiera. Człowiek dostępujący władzy otrzymywał ją od samego Boga. Wraz z aktem koronacyjnym król przestawał być zwykłym człowiekiem i stawał się osobą uświęconą, namiestnikiem boskim na ziemi. Nic więc dziwnego, że proces namaszczania na króla musiał się wiązać z licznymi rytuałami. Od 1320 r. aż do III rozbioru Wawel był świadkiem niemal wszystkich koronacji. Wyjątkiem byli tylko Stanisław Leszczyński, Stanisław August Poniatowski i Mikołaj I. Wszyscy trzej koronowali się w Warszawie. Uroczystości koronacyjne rozpoczynały się w sobotę i trwały trzy dni. Był to czas świąteczny dla całego Krakowa.
[edytuj] Panowanie królów
[edytuj] Niepokoje XVI-XVII w.
[edytuj] Potop Szwedzki
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: potop szwedzki.
Po europejskiej wojnie trzydziestoletniej Szwecja usadowiła się mocno na południowych wybrzeżach Bałtyku, miała wielkie bezczynne armie i puste kasy królewskie. Sprawą zasadniczą dla Szwedów stało się więc uruchomienie tychże armii, celem zdobycia łupów na żołd dla nich. Takim łatwym łupem wydawała się być Rzeczpospolita, wyczerpana po wojnach z Kozakami Chmielnickiego i Rosją. Poza tym Szwedzi kontrolowali handel na prawie całych wybrzeżach Bałtyku, prócz Pomorza, więc jego zdobycie pozwoliłoby Szwedom na rozszerzenie wpływów z handlu. W takich okolicznościach Hieronim Radziejowski, niegdyś potężny magnat w Polsce, później skazany na śmierć i wydziedziczony, udał się do króla szwedzkiego Karola X Gustawa, by namówić go do napaści na Polskę. Faktycznie w 1655 r. wojska szwedzkie wkroczyły do Rzeczypospolitej. Była to jakby kontynuacja wojny, jaką ze Szwedami prowadził w Kurlandii Zygmunt III Waza, a później także Władysław IV, gdyż nie skończyła się ona traktatem pokojowym, a tylko rozejmem. Wobec beznadziejnej sytuacji militarnej, poszczególne województwa, miasta i oddziały wojska, niechętne zresztą własnemu królowi, poddawały się Szwedom bez walk. Zaś 20 października 1655 r. w Kiejdanach książę Janusz Radziwiłł zerwał unię Litwy z Koroną i podpisał pakt, wiążący Wielkie Księstwo Litewskie ze Szwecją, za co król szwedzki zobowiązywał się odzyskać dla Litwy ziemie stracone przez nią w wojnie z Rosją. Król Polski Jan II Kazimierz opuścił Warszawę w sierpniu 1655 r. i udał się do Krakowa, a potem uciekł na Śląsk. Jednak na wiosnę 1656 r. powrócił, by na czele konfederacji tyszowieckiej walczyć ze Szwedami. We Lwowie poczynił symboliczne śluby, obiecując między innymi poprawę losu chłopów. Następnie by uzyskać przychylność Brandenburgii zwolnił ją z zależności lennej. Panowanie Szwedów w Koronie od razu przybrało postać krwawej okupacji i masowych grabieży. Przyczyniło się to do buntów chłopstwa oraz do rozprzestrzenienia się walk partyzanckich, które rozpraszały i osłabiały siły szwedzkie. Wojnę partyzancką prowadziły też regularne chorągwie polsko-litewskie, wspomagane przez sprzymierzonych Tatarów. Głównymi siłami koronnymi dowodził kasztelan kijowski Stefan Czarniecki, wielokrotnie zmuszając wojska Karola Gustawa do odwrotu. Szwedzi nigdy nie zdobyli Podhala, Gdańska, Lwowa, Zamościa, klasztoru na Jasnej Górze w Częstochowie oraz całych połaci kraju na wschodnich rubieżach Korony i Litwy. W 1657 r. po stronie Szwecji udział w wojnie wziął książę Siedmiogrodu Jerzy II Rakoczy, którego wojska, wspomagane przez Kozaków, wsławiły się wielkimi okrucieństwami. Osaczony na Podolu przez Czarnieckiego i Tatarów stracił swą armię, w znacznej części zagarniętej w jasyr tatarski, i wrócił w niesławie do Siedmiogrodu. Gdy do wojny ze Szwecją przystąpiły też Dania i Brandenburgia, Czarniecki przeprawił się przez morze i walczył ze Szwedami na terenie Danii. Pokój ze Szwecją zawarty został 3 maja 1660 r. w Oliwie. Wojna i okupacja prawie całego kraju przez „potop” wojsk szwedzkich, spowodowały w Rzeczypospolitej ogromne zniszczenia materialne, wielkie straty dóbr kulturalnych, zagrabionych przez okupanta, także znaczne straty ludnościowe na skutek działań wojennych i zarazy, wreszcie utratę Inflant i zwierzchnictwa nad Prusami Książęcymi.
[edytuj] Artykuły henrykowskie
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: artykuły henrykowskie.
Artykuły henrykowskie to zebrane w punktach zasady ustrojowe, których miał przestrzegać król elekt po objęciu tronu. Artykuły:
- gwarantowały szlachcie zachowanie przywilejów
- określały zasady ustroju i prawa Rzeczpospolitej
- nakazywały królowi zwoływanie sejmu walnego co dwa lata
- król na stałe ma przy swoim boku radę doradczą złożoną z czterech senatorów (tak zwanych rezydentów)
- nie pozwalały na używanie tytułu dziedzicznego; król miał być wybierany tylko poprzez wolną elekcję
- politykę wewnętrzną i zagraniczną poddawały kontroli sejmu
- zabraniały podejmować istotnych decyzji politycznych królowi bez zgody senatorów przebywających na dworze królewskim
- ukazywały zależność monarchy od praw Rzeczpospolitej, czyli od szlachty, która te prawa sporządzała
- obywatele mają prawo do wolności wyznania
- zezwalały na wypowiedzenie królowi nieposłuszeństwa - rokoszu, w wypadku łamania przez niego przywilejów szlacheckich
[edytuj] uzasadnienie usunięcia
Artykuł ma tytuł wolna elekcja i to pojęcie powinno być jego przedmiotem a nie historia Polski w okresie królów elekcyjnych. mzopw 00:40, 9 gru 2005 (CET)
