Łéngua vèneta
Da Wikipedia, ła ençiclopedia libara.
 Sto articoło l'è sołamente 'no schizso (stub). Se ti pol dàne na man a finirlo indeso. Se ti pol da na man a mejorar secóndo łe convenzsion de Wikipedia. Par l'ełenco conpleto dei schizsi, varda ła categoria dei stub.
|
Ła łéngua vèneta ła xe na łéngua parlàda in Itałia ne ła region del Veneto, ne ła provincia de Trento e inte ła xona costiera del Friuli, in Croazsia łongo łe coste del'Istria e de ła Dalmazsia, intel Stato de Rio Grande do Sul (Braxil), e intel paéxe de Chipilo (Mèsico). Ła xe riconosùa dała Rejón del Vèneto dal 28 de marso 2007 e anca dal UNESCO cofà łengoa minoritaria, e l'è stà mesa nel Libro róso de łe łengoe in pericoło [1].
Calche miłion de persóne łe parla vèneto.
El dì 28 de Marzso del 2007 ła Łéngua Vèneta l'è stà riconosùa uficialmente dal Conséjo Regionałe del Vèneto co ła łeje su ła "tutela e valorizzazione della lingua e della cultura veneta" votà a grandìsima majoranzsa da un saco de partiti difarenti. Trentoto a favor, do astegnúi, nisun contrario.
Indice |
[modifica] Convenzsion de scritura
No ghe xe on soło modo de scrivar in łengua veneta: varda la voxe Convenzsion de Scritura.
[modifica] Storia de ła łengoa vèneta
(toco 'ncora da scrivar)
- Indovinelo Veronexe
- De Babilonia Civitate de Giacomin da Verona
- Ritmo Belunéxe
[modifica] Varianti de ła łengoa veneta
Drento de ła łengoa vèneta se pol distinguar diverse varianti, seconda de ła xona. Vołendo far na clasificazsion, se pol catar łe seguenti varianti prinzsipałi:
- el veneto zsentral o meridional (padoan-vixentìn-połesan)
- el veneto łagunar (Laguna de Venezsia) - da ricordar in manièra particołare ła variante del ciosòto
- el veneto oriental e da mar, che ciapa drento el maranexe, el graixan, el bişiàc, el triestin o zulian, l'istrian e el fiuman
- el veneto ozsidental o veronexe, che ciapa drento el veronexe e el trentin
- el veneto zsentral-setentrional, che tira drento el trevisan (Marca Trevigiana) e el conełianexe
- el veneto setentrional, che comprende el bełunese o Belumat, i diałeti de val e pedemontani, come el feltrin.
[modifica] Parołe Itałiane che vien dal Vèneto
Le xe tantisime le parole italiane pì doparà che deriva dal Veneto o dal Venesian. Secondo calchedun pì del 30% de le parole taliane deriva dal Veneto, la coaxi totalità dei termini marinari i xe de orixine veneta. Se pol dire che el talian deriva dal Toscan e dal Veneto. Xe par coesto che tuti i italiani conprende uno che parla Veneto ma non senpre el contrario!
- Ciao (deriva dal saludo veneto s-ciavo vostro che col pasar dei secoli, prima xe deventà s-ciao e la fine ciao)
- Giocattolo (itałianixazsion de zugàtolo; ła vecia paroła itałiana l'era "balocco")
- Arsenale (itałianixazsion de arsenal = ła jera ła fabrica de łe nave gestia dal stato Veneto)
- Imbroglio (itałianixazsion de brojo deformasion de Broło cioè orto. De drio al Pałaso Ducale ghe jera on broło indove nava i senadori venesiani par metarse dacordo prima de łe votasion: lori i "(in)Brojava" = "i se meteva dacordo prima de votar")
