Woche
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
D' Woch sind sibe Dag. Dr Iteilig got uf d'Babylonier zruck, wo d'Wochedäg uf die sibe klassische Planete vu dr geozentrische Astronomi daift hän. Die Planete sin glichzittig au mit wichtige Gottheite vu dr jewilige Religion glichgsetzt worre. wo die babylonisch Woch igfüehrt hän.
Dr Römer hän die Sibetagewoch (vulgärlatinisch: septimania) in ihrem Riich verbreitet, un au dr Islam het si fer sich bibehalte. Später isch si au in Korea un Japan ybrnumme worre un giltet hit weltwitt.
D'Wuchedäg sind noch dr folgende Planete (bzw, meh oder wäniger korrespondierende Götter) daift worre:
| Wuchedag: | "Planet" | german. Bez. | christlich-jüdisch Bez. |
| Sunndig | Sunne (Sol) | Sunne / Sol | Herrgottsdag |
| Mändig | Erdmo (Luna) | Mo / Mani | ---- |
| Zischdig | Mars | Ziu / Tiu | Aftermondag |
| Mittwuch | Merkur | Wotan | Mittwuch |
| Dunschdig | Jupiter | Donar / Thor | ---- |
| Fridig | Venus | Frija | ---- |
| Samschdig | Saturn | ----- | Sabbat |
Wil die sibe Planete vum geozentrische Weltbild au glichzittig fer wichtigi heidnische Götter gstande sin, het die christlich Chilche mt underschidlichem Erfolg einigi Nämme ustuscht. So isch ussem Wodandag in Dytschland e Mittwoch worre, während er im englische dr Wednesday blibe isch und d'Franzose mit em Mercredi chei Schwirigkeit gha hän, wil säller Namme au fer dr Handel stot,
Im bairische nennt mer dr Zischdig drgege Erdag, vu grischisch Ares fer Mars bzw, au noch als Assoziation mit em Gotemissionar Arius. Im Gebit vum alde Bistum Augsburg het mer säller Namme dorum dur Aftermontag (germ after = nooch, wie z.B. in englisch after) ersetzt.
Dr Saturndag het sich numme im englische ghalte (Saturday), Samschdig isch wie französisch Samedi e Ableitig vu Sabbat, uns norddytsch Sonnabend isch e rächt durchsichtigi Ableitig.
Dr Sunndig heisst in romanische Sproche degege ybersetzt Herrgottsdag un leitet sich dementsprechend vum latinische dominus ab.
Im (noi)grichische het mer d'Wuchedäg drgege durnummeriert.
D'Sibetagewuche het grad in vu dr Natur abhängige Gsellschafte einigi Vorteil: Vier Woche gäbe ugfähr e synodische Mondmunät un korrespondiere au mit em wibliche Menstruationszyklus. Was gard bi zyklische Tätigkeite vu grossem Vordeil isch.
[ändere] Wocheafang
Nach de europäische Normierig fangt d Wuche mit em Mäntig aa. Die Zellwiis häd aber de Nachtäil, das nöd de Mittwuch i de Mitti vo de Wuche isch, sondern de Dunschtig:
I de Veräinigte Staate vo Amerika und i de chrischtliche und de jüdische Religion zelt me d Wuchetääg vom Suntig aa. Das isch di Elter Art. Si gaat uf s Judetum zrug und uf di jüdisch-chrischtlichi Überliferig vo de Ärschaffig vo de Ärde (Buech Genesis). Det wird überliferet, de Planet Ärde segi vom jüdisch-chrischtliche Gott i sächs Täg ärschaffe worde und am letschte, em sibete Taag heb er sich usgruebet und de Mänsche befole, si söled sich a dem Tag amigs au usruebe. Das isch de jüdischi Sabbat. S Chrischtetum won i de historische Entwicklig uf em Judetum ufbouet, firet de erschti Tag vo de Wuche, also de Suntig, als de Tag won gmäs chrischtlicher Uberliferig de Jesus vo de Tote uferstande segi.
