Abizanda
De Biquipedia
|
Abizanda |
|||
|---|---|---|---|
|
|
|||
 Torre de l'antigo castiel, con ro suyo cadalso de fustas, e ilesia d'Abizanda. |
|||
| Comunidá autonoma |  Aragón |
||
| Probinzia |  Uesca |
||
| Redolada | Sobrarbe | ||
| Codigo postal | 22392 | ||
| Latitú Lonchitú |
|
||
| Superfizie | 44,8 km² | ||
| Altaria | 363 m. | ||
| Distanzia | 92 km enta Uesca | ||
| Poblazión | 131 ab. | ||
| Chentilizio | {{{chentilizio}}} | ||
| Ríos | Zinca | ||
| Pachina web | {{{web}}} | ||
 |
|||
Abizanda ye un monezipio d'a probinzia de Uesca. A poblazión ye de 131 abitans en una superfizie de 44,8 km² y una densidat de 2,92 ab/km².
Ro lugar d'Abizanda ye uno d'os más carauteristicos de Sobrarbe. Amán d'a Sarra d'Olsón, iste nuclio s'alza á ra banda izquerda d'a carretera cuán s'ie fa dentrada ent'a redolada de Sobrarbe, estánd asinas ro primer monezipio d'ista dend'o Semontán.
Se conoxigue l'ocupazión d'o endreito dende l'orache d'a dominazión musulmana á ro baxo Sobrarbe.
Contenius |
[Editar] Istoria
Abizanda estió duranz d'a dominazión musulmana una importante fortificazión qui serbeba t'os sarradíns d'O Grau tá mantiner ro control d'a muga con ro Condau de Sobrarbe. D'ista epoca en son conserbadas belas inscriuzións an s'ie leye ro bocable Abinyuyas como á nome arabe d'o lugar.
Estió conqueriu por Sancho ro Mallor, como parti d'a suya estratechia tá conquerir ra baxa bal de l'Isabena, sines conexenzia autual d'a añada exauta d'ista escaizenzia. No obstante, yé azeptáu que l'autual fortificazión cristiana (orichinalmén uno castiel) estió recontruyida á l'añada de 1023, e ne tinerba posesión en ran de siñor Ato Galindiz dica 1055 enta 1076.
L'importanzia d'Abizanda e ro suyo castiel á ista epoca yé prou claramén relazionada con ra suya ubicazión estratechica á l'alto d'un zinglo, paréd d'uno colláu, que controla tota ra bal meya d'a Zinca en ro suyo traspaso dica Sobrarbe ent'o Semontán. Formeba, pues, parti d'o que bels autors claman como Rengla d'Esfensas de Sobrarbe (como ras torres de Ligüerre ó ro conchunto monimental d'o Muro de Roda), una coleuzión de torrións e atalaias que controleban ra muga sud d'o Sobrarbe, probánd á monitorizar ros mobimientos d'os sarradíns contra fincas cristianas.
[Editar] Monimentos
Ro Castiel d'Abizanda, d'o sieglo XI, d'o cuo encara s'ie troba ra torre plena e belas trazas d'os muros exteriors. Estió contruyiu á l'añada 1023 á l'alto d'as runas d'una fortificazión sarradina, con forma orichinal de cruz. Gúei día no yé reconstruíu fuera que ra suya torre, que resisterba á piet miraclosamén ent'os nuestros días, e poderba istar restaurada á ra decada d'o 1990, fent-ne nuebas ras bueltas romanicas de l'aintror e ro cadalso permietral de fusta..
Ra ilesia d'Abizanda, d'estilo gótico aragonés tardano, d'o sieglo XVI, construyida á l'alto d'a biella ilesia románica d'o castiel.
[Editar] Autros endreitos d'interés
Ro Museyo d'as Creyenzias e d'a Relichiosidát Pirinencas d'Abizanda, aubríu á ro 1990, con belas más de 8000 piezas d'exposizión.
Ro Zentro d'Estudeos e Documentazión d'Aure e Sobrarbe, creyau l'estíu de 2005, seu española de l'entidát hispano-franzesa que se dedica á ra recopilazión etnografica, istorica, e patrimonial d'ambas bersánz d'o Perineu zentral.
Ro Casal d'os Titers e l'Ofizio de Titiritero en Aragón, Museyo d'iste ofizio tradizional, con muitas autibidáz orientadas ent'os ninos.
[Editar] Fiestas
- 12 de chinero, Romería d'os Langostos enta l'ermita de San Beuturián.
- 9 de mayo, romería tá l'ermita de San Beuturián.
- 15 d'agosto, Fiesta Mallor, fén honor tá ra Birche de l'Asunzión.
[Editar] Beyer tamién
[Editar] Enrastranzas externas
Pachina de torismo d'Abizanda, Aintro d'o portal toristico d'Aragón (en castellán).
Pachina Inizial de Torismo d'Abizanda (en castellán).
| Lugars d'o monezipio d'Abizanda | |
|---|---|
| Abizanda | Escaniella | Ligüerre d'a Zinca | A Mata |
