രഞ്ജി ട്രോഫി

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.

ഇന്ത്യയിലെ ആഭ്യന്തര ഫസ്റ്റ് ക്ലാസ് ക്രിക്കറ്റ് മത്സരമാണ് രഞ്ജിട്രോഫി എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. ഇതില്‍ ഇന്ത്യയിലെ പല പട്ടണങ്ങളും, സംസ്ഥാനങ്ങളും പങ്കെടുക്കുന്നു. രഞ്ജിട്രോഫി ഇംഗ്ലണ്ടിലെ കൌണ്ടി ക്രിക്കറ്റിനും, ആസ്ത്രേല്യയിലെ പ്യുറാ കപ്പിനും സമാനമാണ്. നവാനഗറിലെ നാടുവാഴിയായിരുന്ന രാജ്കുമാര്‍ രഞ്ജിത് സിങ്ങ് ജി യുടെ ഓര്‍മ്മക്കായാണ് രഞ്ജി ട്രോഫി എന്ന് പേര്‍ വച്ചത്. അദ്ദേഹമാണ് ക്രിക്കറ്റിന് ഇന്ത്യയില്‍ ഇത്ര പ്രചാരം നല്‍കിയത്. ഇംഗ്ലണ്ടില്‍ വച്ചു മാത്രമേ അദ്ദേഹം കളിച്ചിട്ടുള്ളൂ ^[1]എങ്കിലും അദ്ദേഹം ഇന്ത്യന്‍ ക്രിക്കറ്റിന്‍റെ പിതാവ് എന്ന നിലയിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. ^[2]

ഉള്ളടക്കം 1 ചരിത്രം 2 മാതൃക 2.1 ചരിത്രം 2.2 ഇപ്പോള് 2.3 പോയിന്റ് രീതി 3 ടീമുകള്‍ 3.1 സൂപ്പര്‍ ലീഗ് 3.2 പ്ലേറ്റ് ലീഗ് 4 പലവക 5 മുന്‍‌കാല ജേതാക്കള്‍ 6 റെക്കോര്ഡുകള് 6.1 റെക്കോര്ഡുകള് (കേരളത്തിന്റെ) 7 കുറിപ്പുകള്‍ 8 ഗ്രന്ഥസൂചി 9 കാണുക

[തിരുത്തുക] ചരിത്രം

ഒരു ദേശീയ ചാമ്പ്യന്‍ഷിപ്പ് എന്ന ആശയം 1934 ജൂലൈയില്‍ സിംലയില്‍ നടന്ന ബി.സി.സി.ഐ-യുടെ മീറ്റിങ്ങില്‍ സെക്രട്ടറിയാ‍യ ആന്റ്ണി ഡിമെല്ലോയാണു ആദ്യം അവതരിപ്പിച്ചതു്. ഇതിനു വേണ്ടി രണ്ടടി പൊക്കമുള്ള ഒരു ട്രോഫിയുടെ ചിത്രവും അദ്ദേഹം തയാറാക്കിയിരുന്നു. അവിടെ സന്നിഹിതനായിരുന്ന പട്യാലാ മഹാരാജാവ് ഭൂപീന്ദര്‍ സിങ്ങ് അപ്പോള്‍ത്തന്നെ 500 പൌണ്ട് വിലയുള്ള ഒരു സ്വര്‍ണ ട്രോഫി വാഗ്ദാനം ചെയ്തു. ഇതിനു അദ്ദേഹം രഞ്ജി ട്രോഫി എന്ന പേര്‍ നിര്‍ദ്ദേശിച്ചു. കുറച്ചു നാളുകള്‍ക്കു ശേഷം ഭൂപീന്ദര്‍ സിങ്ങിന്റെ എതിരാളിയായിരുന്ന വിജയനഗരത്തിലെ മഹാരാജ്‌കുമാറ്‌ തന്റെ വകയായി സ്വര്‍ണം കൊണ്ടു തന്നെ ഉള്ള വില്ലിങ്‌ടണ്‍ ട്രോഫി വാഗ്ദാനം ചെയ്തു (അന്നത്തെ വൈസ്രോയിയായിരുന്നു ലോര്‍ഡ് വില്ലിങ്‌ടണ്‍ ). 1934 ഒക്ടോബറില്‍ നടന്ന ബി.സി.സി.ഐ-യുടെ ഒരു സമ്മേളനം വില്ലിങ്‌ടണ്‍ ട്രോഫിയെ തെരഞ്ഞെടുക്കുകയും ചെയ്തു. എന്നാല്‍ ആദ്യ ജേതാക്കളായ ബോംബേയ്ക്കു സമ്മാനിക്കപ്പെട്ടതു ഭൂപീന്ദര്‍ സിങ്ങിന്റെ രഞ്ജി ട്രോഫിയായിരുന്നു. ^[3]

ആദ്യത്തെ കുറെ വര്‍ഷങ്ങള് രഞ്ജി ട്രോഫി ബോംബെ പെന്റാഒഗുലറിന്റെ നിഴലിലാണു കഴിഞ്ഞത്. പ്രാധാന്യത്തിലും കാണികളുടെ എണ്ണത്തിലും പെന്റാഒഗുലറ് വളരെ മുമ്പിലായിരുന്നു. 1945-46-ല് പെന്റാഒഗുലറ് നിറ്ത്തിവയ്ക്കപ്പെട്ട ശേഷമാണു രഞ്ജി ട്രോഫിയ്ക്കു ഇന്നത്തെ പ്രാധാന്യം കൈവന്നതു.

ലോകമഹായുദ്ധകാലത്തു ഇന്ത്യയൊഴിച്ചു മറ്റെല്ലാ രാജ്യങ്ങളിലും ആഭ്യന്തര ക്രിക്കറ്റ് തടസ്സപ്പെട്ടു. 1939-40 മുതലുള്ള പത്തോളം വര്‍ഷങ്ങള് ഇന്ത്യന് ക്രിക്കറ്റില് ബാറ്റിങ്ങിന്റെ സുവര്‍ണകാലമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ബാറ്റിങ്ങിനു അനുകൂലമായ് വിക്കറ്റുകളും, വിജയ് മെര്‍ച്ചന്റിനേയും വിജയ് ഹസാരെയെയും പോലെയുള്ള അങ്ങേയറ്റം ക്ഷമാശീലരായ ബാറ്റ്സ്മാന്മാരുടെ ഉദയവും, ആഭ്യന്തര ക്രിക്കററ്റിലെ ചില നിയമങ്ങളുമെല്ലാം കൂറ്റന് സ്കോറുകള്‍ക്കു വഴി തെളിച്ചു.^[1] ഇന്നും നില നില്‍ക്കുന്ന പല ബാറ്റിങ്ങ് റെക്കോര്‍ഡുകളും ഈ കാലത്താണു സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടത്. ^[2]

നാല്പതുകളുടെ അവസാനത്തോടെ പങ്കെടുക്കുന്ന ടീമുകളില്‍ വലിയ മാറ്റങ്ങള് വന്നു. തങ്ങളുടെ പതിനാലു വര്‍‌ഷങ്ങളില്‍ പത്തു ഫൈനല്‍ കളിച്ച ഹോള്‍ക്കാറും മറ്റു പല നാട്ടുരാജ്യങ്ങളും പ്രവിശ്യകളും അപ്രത്യക്ഷമായി. സിന്ധ്‌ പോലെയുള്ള് ചിലവ പാക്കിസ്ഥന്റെ ഭാഗമായി. 1957-ഓടെ ഇന്നു കാണുന്ന ടീമുകള്‍ മിക്കവാറും നിലവില്‍ വന്നു. ഇക്കാലം വരെ പശ്ചിമമേഖലയില്‍ നിന്നുള്ള ടീമുകളാണു മേധാവിത്വം പുലറ്ത്തിയിരുന്നതു. 1958-59-ല്‍ നിന്നു തുടറ്ച്ചയായി പതിനഞ്ചു വര്‍ഷം ബോംബെ കിരീടം നേടി. ഇന്ത്യയുടെ ടീമില്‍ നാലും അഞ്ചും ബോംബെ കളിക്കാര്‍ ഉണ്ടാവുക സാധാരണമായിരുന്നു. പലപ്പോഴും, ഇവറ് ദേശീയ ടീമിനു വേണ്ടി കളിക്കുന്ന തിരക്കിലായിരിക്കുമ്പോള്‍, രണ്ടാം നിര കളിക്കാരെ ഉപയോഗിച്ചാണു ബോംബെ തങ്ങളുടെ വിജയശൃംഖല പണിതത് എന്നതാണു ഇതിലെ വിസ്മയകരമായ കാര്യം.^[3]

അറുപതുകളുടെ അന്ത്യത്തൊടേ കാറ്റു മാറി വീശിത്തുടങ്ങി. ചന്ദ്രശേഖര്‍, പ്രസന്ന, വിശ്വനാഥ് തുടങ്ങിയ പ്രമുഖ കളിക്കാരടങ്ങിയ കര്‍ണാടകയാണു ബോംബെയ്ക്കു ആദ്യം ഭീഷണി ഉയര്‍ത്തിയതു. എഴുപതുകളുടെ മധ്യത്തൊടെ വടക്കു ഡല്‍ഹിയും ശക്തമായ ഒരു കൂട്ടുകെട്ടിനെ സംഘടിപ്പിച്ചു. 1973-74-ലെ സെമിയില്‍ കര്‍ണാടക ബോംബെയുടെ വിജയങ്ങളുടെ പരമ്പരയ്ക്കു അന്ത്യം വരുത്തി. 1985-86 വരെയുള്ള പതിമൂന്നു വര്‍ഷങ്ങളില് ഡെല്‍ഹി നാലും കര്‍ണാടക മൂന്നും ബോംബെ ആറും തവണ ജേതാക്കളായി.

ഏകദിനക്രിക്കറ്റിന് പെട്ടെന്നുണ്ടായ പ്രചാരവും 1983-ലെ ലോകകപ്പ് വിജയവും ടെലിവിഷന്‍് സാധാരണമായതുമെല്ലാം ക്രിക്കറ്റ് ഇന്ത്യയുടെ ഉള്‍‌പ്രദേശങ്ങളിലേക്കും പടരാന്‍് കാരണമായി. മുന്‍പു രണ്ടാം നിരയിലിരുന്ന ടീമുകള് മുന്നോട്ടു വരാന് തുടങ്ങി. 2006-7-നു മുന്‍പുള്ള പത്തു വര്‍ഷങ്ങളില് പതിനൊന്നു വ്യതസ്ത ടീമുകള് ഫൈനല് കളിച്ചു. ബറോഡ, റെയില്‌വേസ്, ഉത്തര് പ്രദേശ്, പഞ്ചാബ് തുടങ്ങിയ “ചെറിയ” ടീമുകള് ജേതാക്കളാവുകയും ചെയ്തു. 2007 ഫെബ്രുവരിയില് നടന്ന എഴുപത്തി മൂന്നാമത് രഞ്ജി ട്രോഫിയുടെ ഫൈനലില് മുംബൈ (പഴയ ബോംബെ) തങ്ങളുടെ മുപ്പത്തി ഏഴാം കിരീടം നേടി.

[തിരുത്തുക] മാതൃക

ആരംഭകാലത്ത് ടീമുകള് നാട്ടുരാജ്യങ്ങളേയും ബ്രിട്ടിഷ് പ്രവിശ്യകളേയുമാണു പ്രതിനിധീകരിചിരുന്നതു. സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനും സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ രൂപീകരണത്തിനും ശേഷം ഇതു മിക്കവാറും മാറിയെങ്കിലും ബോംബെ, ഹൈദ്രാബാദ്, സൌരാഷ്‌ട്ര തുടങ്ങിയ ടീമുകളില് ഇപ്പോളും പഴയ സ്വാധീനം കാണാം. അതുപോലെതന്നെ സംസ്ഥാനങ്ങളുമായോ, പട്ടണങ്ങളുമായോ ബന്ധമില്ലാത്ത റെയില്‍‌വേസ്, സര്‍വ്വീസസ് എന്നീ ടീമുകളും മത്സരിക്കുന്നുണ്ട്.

[തിരുത്തുക] ചരിത്രം

1934-35-ല് നടന്ന ആദ്യ മത്സരപരമ്പരയില്‍ പതിനഞ്ചു ടീമുകള് പങ്കെടൂത്തു. നോക്കൌട്ട് അടിസ്ഥാനത്തിലാണു മത്സരങ്ങള് നടന്നതു. ആദ്യ കാലങ്ങളില്‍ ടീമുകളെ കിഴക്ക്, പടിഞ്ഞാറ്, വടക്ക്, തെക്ക് എന്നു നാലു മേഖലകളായി തിരിച്ചു, ഓരോ മേഖലകളിലേയും ജേതാക്കള് സെമിഫൈനലില് കളിക്കുന്ന രീതിയാണു ഉപയോഗിച്ചത്. ^[4] അല്പകാലം അവസാന മത്സരങ്ങള്‍ ഒരാള്‍ വിജയിക്കുന്നതു വരെ (“സമയ ബന്ധിതമല്ലാത്ത”) ആയിരുന്നെങ്കിലും 1949-50 മുതല് എല്ലാ മത്സരങ്ങളും സമയബന്ധിതമാക്കി. മധ്യമേഖലയെക്കൂടി ഉള്‍പ്പെടുത്തി 1952-53-ല് പുനക്രമീകരണം ചെയ്തു.

1957-58-ല് പ്രാദേശിക മത്സരങ്ങള് നോക്കൌട്ടിനു പകരം ലീഗ് ആക്കി. ഓരോ മേഖലയില് നിന്നും ഒരു ടീമാണു നോക്കൌട്ടിലേക്കു കടന്നിരുന്നതു. 1970-71 മുതല് ഇതു രണ്ടും 1992-93-ല് മൂന്നും ആയി. 1996-97-ല് രണ്ടാം റൌണ്‍ടിലേയും ആദ്യ മത്സരങ്ങള് ലീഗ് ആക്കി.

[തിരുത്തുക] ഇപ്പോള്

2002-03-സീസണിന്റെ തുടക്കത്തോടെ, മേഖലാ സംവിധാനം അവസാനിപ്പിക്കുകയും രണ്ടു ഡിവിഷനുകളായുള്ള ഒരു ഘടനയുണ്ടാക്കുകയും ചെയ്യ്തു. എലൈറ്റ്, പ്ലേറ്റ് എന്നിവയായിരുന്നു അവ. പിന്നിട് 2006-07- സീസണ്‍ ആയപ്പോഴേക്കും ഇതില്‍ പുന:ക്രമീകരണം നടത്തി യഥാക്രമം സൂപ്പര്‍ ലീഗ്, പ്ലേറ്റ് ലീഗ് എന്നിവയാക്കി.

സൂ‍പ്പര്‍ ലീഗിനെ ഏഴും, എട്ടും ടീമുകളായി വിഭജിച്ചപ്പോള്‍ പ്ലേറ്റ് ലീഗിനെ ആറ് ടീമുകള്‍ വീതമുള്ള രണ്ടു ഗ്രൂപ്പുകളാക്കി. ഈ രണ്ടു വിഭാഗങ്ങളില്‍ നിന്നുള്ള ആദ്യ രണ്ടു ടീമുകള്‍ നോക്ക് ഔട്ട് ഘട്ടത്തിലേക്ക് പ്രവേശനം നേടുന്നു. പ്ലേറ്റ് ലീഗില്‍ ഫൈനലിലെത്തുന്ന ടീമുകള്‍ അടുത്ത വര്‍ഷത്തെ സൂപ്പര്‍ ലീഗിലേക്ക് പ്രവേശനം നേടുന്നു. അതേസമയം സൂപ്പര്‍ ലീഗില്‍ ഏറ്റവും തഴെയുള്ള രണ്ട് ടീമുകള്‍ പ്ലേറ്റ് ലീഗിലേക്കു്‍ തരം താഴ്ത്തപ്പെടുന്നു.

2007-08 മുതല്‍ ഈ രീതിയേയും മാറ്റാന്‍ ബി.സി.സി.ഐ. ഉദ്ദേശിക്കുന്നു. രണ്ടു തട്ടുകള്‍ക്കു പകരം, 9 ടീമുകള്‍ വീതമുള്ള് 3 ഗ്രൂപ്പുകളായിരിക്കും നിലവില്‍ വരിക. ^[4]

[തിരുത്തുക] പോയിന്റ് രീതി

രണ്ടു ലീഗിലെയും പോയിന്റ് രീതി താഴെ കൊടുക്കുന്നു.

സ്വഭാവം	പോയിന്റുകള്‍
വിജയം	4
ആദ്യ ഇന്നിങ്സ് ലീഡ്	2 *
ബോണസ് പോയിന്റ് (ഇന്നിങ്സിനോ പത്ത് വിക്കറ്റ് വിജയത്തിനോ)	1
ഫലമില്ലാത്തവ	0
ആദ്യ ഇന്നിങ്സ് കമ്മി	0 *
പരാജയം	0

നോട്ട്^* - മത്സരം സമനിലയില്‍ അവസാനിക്കുകയാണെങ്കില്‍.

[തിരുത്തുക] ടീമുകള്‍

താഴെപറയുന്ന ടീമുകളാണ് 2006-2007- സീസണില്‍ രജ്ഞി ട്രോഫിയില്‍ മത്സരിച്ചത്. ക്രിക്കറ്റ് ടീം

[തിരുത്തുക] സൂപ്പര്‍ ലീഗ്

ഗ്രൂപ്പ് A ആന്ധ്രാ പ്രദേശ്‌ ബറോഡ ഡെല്‍ഹി ഹരിയാന കര്‍ണാടക സൌരാഷ്ട്ര തമിഴ് നാട് ഉത്തര്‍പ്രദേശ്

ഗ്രൂപ്പ് B ബംഗാള് ഗുജറാത്ത് ഹൈദറാബാദ് മഹാരാഷ്ട്ര മുംബൈ പഞ്ചാബ് രാജസ്ഥാന്‍

[തിരുത്തുക] പ്ലേറ്റ് ലീഗ്

ഗ്രൂപ്പ് A ആസാം ഗോവ കേരളം മധ്യ പ്രദേശ് റെയില്‍‌‌വേസ് വിദര്‍ഭ

ഗ്രൂപ്പ് B ഹിമാചല്‍ പ്രദേശ് ജമ്മു കാശ്‌മീര് ജാര്‍ഖഡ് ഒറീസ സര്‍വ്വീസസ് ത്രിപുര

സെമിഫൈനലില് മുംബൈ ബറോഡയേയും ബംഗാള് കറ്ണാടകയേയും പരാജയപ്പെടുത്തി. വാങ്ഖഡേ സ്റ്റേഡിയത്തില് നടന്ന ഫൈനലില്, മുംബൈ ബംഗാളിനെതിരേ 132 റണ്‍സിനു വിജയിച്ചു. പ്ലെയിറ്റ് വിഭാഗത്തില് ഹിമാചല് പ്രദേശ് കിരീടം നേടി. ^[5]

[തിരുത്തുക] പലവക

1990-കള് വരെ ഒരു ടീമിനു വേണ്ടി കളിക്കണമെങ്കില് അവിടുത്തുകാറ്ക്കോ അവിടെ ജോലി ചെയ്യുന്നവറ്ക്കൊ മാത്രമേ അനുവാദമുണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ. ഇപ്പോള് ഓരോ ടീമിനും പുറത്തു നിന്നു മൂന്നു കളിക്കാരെ വരെ എടുക്കാന് അനുവാദമുണ്ടു. ചില ടീമുകള് വിദേശകളിക്കാരെ പോലും ഉപയോഗിക്കാരുണ്ടു. ^[6]

ഇന്നു കളിക്കാറ്ക്കു നാലു ദിവസ മത്സരങ്ങളില് പങ്കെടുക്കുന്നതിനു 80,000 രൂപയും പഞ്ചദിന മത്സരങ്ങളില് 1,00,000 രൂപയും ലഭിക്കുന്നു.^[7] കളി നിയന്ത്രിക്കുന്ന അമ്പയറ്മാര്ക്കു ഒരു ദിവസം 5,000 രൂപ നല്‍കുന്നു.^[8] പഴയ രഞ്ജി കളികാര്‍ക്കു വേണ്ടി പെന്‍ഷന് സമ്പ്രദായവുമുണ്ടു.

[തിരുത്തുക] മുന്‍‌കാല ജേതാക്കള്‍

ബോംബെ 1993-94-ല്‍ മുംബൈയും മദ്രാസ് 1970-71-ല്‍ തമിഴ് നാടും മൈസൂര്‍ 1973-74-ല്‍ കര്‍ണാടകയും ആയി മാറി.

[തിരുത്തുക] റെക്കോര്ഡുകള്

^{[9] [10] [11]}

1	കിരീടങ്ങള്	മുംബൈ (ബോംബെ)	37 വിജയങ്ങള്
2	ഉയറ്ന്ന സ്കോറ് (ടീം)	ഹൈദ്രാബാദ്	944-6, ആന്ധ്രക്കെതിരേ, 1993-94 [5]
3	ഉയറ്ന്ന സ്കോറ് (വ്യക്തി)	ഭാവുസാഹെബ്ബ് നിംബാല്‍ക്കറ്	443*, മഹാരാഷ്ട v കത്തിയവാറ്, 1948-49 [6]
4	കുറഞ്ഞ സ്കോറ് (ടീം)	തെക്കന് പഞ്ചാബ്	22, v വടക്കെ ഇന്ത്യ 1934-35 [7]
5	മികച്ച ബൌളിംഗ് (ഇന്നിംഗ്്സ്)	പ്രേമാംശു ചാറ്റര്ജി	10/20, ബംഗാള് v അസം, 1956-57 [8]
6	മികച്ച ബൌളിംഗ് (മത്സരം)	അനില്‍ കുംബ്ലെ	16/99, കര്‍ണാടക v കേരളം, 1994-95 [9]
7	കൂടുതല് റണ്‍സ് (കരിയറ്)	അമര്ജിത്ത്‌ കേയ്‌പീ	109 മത്സരത്തില്‍ 7623 റണ്‍സ്
8	കൂടുതല് ശതകങ്ങള് (കരിയറ്)	അജയ് ശറ്മ	31 ശതകങ്ങള്
9	കൂടുതല് വിക്കറ്റുകള് (കരിയറ്)	രാജീന്ദറ് ഗോയല്	640 വിക്കറ്റുകള് [12]
10	കൂടിയ ശരാശരി	വിജയ് മെര്‍ച്ചന്റ്	98.35, 3639 റണ്‍സ്, 47 ഇന്നിംഗ്സ്, 10 നോട്ട് ഔട്ട്
11	കൂടുതല് റണ്‍സ് (സീസണ്)	വി. വി. എസ്. ലക്ഷ്മണ്	1415 റണ്‍സ് , 1999-2000 [10]
12	കൂടുതല് ശതകങ്ങള് (സീസണ്)	വി. വി. എസ്. ലക്ഷ്മണ്	8 (9 മത്സരങ്ങളില്), 1999-2000 [11]
13	കൂടുതല് വിക്കറ്റുകള് (സീസണ്)	ബിഷന് ബേദി	64 വിക്കറ്റുകള് , 8 മത്സരങ്ങളില്, ശരാശരി 8.53, 1974-75 [12]

[തിരുത്തുക] റെക്കോര്ഡുകള് (കേരളത്തിന്റെ)

1	ഉയര്ര്ന്ന സ്കോര്‍	555-5	v ആന്ധ്ര, 1959-60 [13]
2	കുറഞ്ഞ സ്കോര്‍	27	v മൈസൂര്‍, 1963-64 [14]
3	വലിയ വിജയം	ഇന്നിംഗ്സും 148 റണ്‍സും	v ത്രിപുര, 2002-03 [15]
4	വലിയ പരാജയം	ഇന്നിംഗ്സും 242 റണ്‍സും	v കറ്ണാടക, 1991-92 [16] [17]
5	വ്യക്തിഗത സ്കോര്‍	262*, ബാലന് പണ്ഡിറ്റ്	v ആന്ധ്ര, 1959-60 [18]
6	വലിയ കൂട്ടുകെട്ട്	410, ബാലന് പണ്ഡിറ്റും ജോര്‍ജ്ജ് അബ്രഹാമും	v ആന്ധ്ര, 1959-60 [19]
7	കൂടുതല്‍ റണ്‍സ് (വ്യക്തി)	3906 , സുനില്‍ ഒയാസിസ്	1993-94 - 2005-06 [20]
8	നല്ല ബൌളിംഗ് (ഇന്നിങ്സ്)	9/45, അമറ്ജിത്ത് സിംഗ്	v ആന്ധ്ര, 1971-72 [21]
9	നല്ല ബൌളിംഗ് (മത്സരം)	14/77, ബി. രാംപ്രകാശ്	v കറ്ണാടക, 1996-97 [22]
10	കൂടുതല്‍ വിക്കറ്റുകള്‍്	310, കെ. എന്‍. അനന്തപത്മനാഭന്‍	1988-89 - 2004-05 [23]

[തിരുത്തുക] കുറിപ്പുകള്‍

[തിരുത്തുക] ഗ്രന്ഥസൂചി

[തിരുത്തുക] കാണുക

• ക്രിക്കറ്റ് ഇന്ത്യയില്‍
• ക്രിക്കറ്റിന്റെ ചരിത്രം
• ദുലീപ് ട്രോഫി
• ഇറാനി ട്രോഫി
• ദേവ്‌ദര്‍ ട്രോഫി
• NKP സാല്‍‌വേ ചലഞ്ചര്‍ ട്രോഫി