Bitwa pod Olszynką Grochowską
Z Wikipedii
| Bitwa pod Olszynką Grochowską Powstanie listopadowe |
|||||||||||||||||
 Bitwa pod Grochowem, obraz Bogdana Pawłowicza Willewalde |
|||||||||||||||||
| Data | 25 lutego 1831 | ||||||||||||||||
| Miejsce | wschodnie przedpola Warszawy | ||||||||||||||||
| Wynik | Bitwa nierostrzygnięta, taktyczne zwycięstwo Polaków | ||||||||||||||||
| Terytorium | Królestwo Polskie | ||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
Bitwa pod Olszynką Grochowską - jedna z najbardziej krwawych bitew powstania listopadowego. Rozegrała się 25 lutego 1831.
Wojska polskie w liczbie ok. 40 tys. dowodzone były oficjalnie przez księcia Michała Radziwiłła, a faktycznie przez generała Józefa Chłopickiego. Wojska rosyjskie w liczbie ok. 60 tys. dowodzone były przez feldmarszałka Iwana Dybicza.
Po bitwach pod Stoczkiem, Dobrem i Wawrem wojska polskie skoncentrowały się na przedpolach Pragi. Pierwsze próby zdobycia Olszynki Grochowskiej, stosunkowo łatwo udaremnione przez Polaków, miały miejsce już 20 lutego.
W dniu 25 lutego ugrupowanie armii polskiej było następujące: centrum obsadzały dywizje gen Żymirskiego i gen. Skrzyneckiego (2 i 3 Dywizja Piechoty), na prawym skrzydle stała 4 Dywizja gen. Szembeka, lewe skrzydło stanowiła 1 Dywizja gen. Krukowieckiego. Jazda gen. Umińskiego zabezpieczała ugrupowanie od strony Ząbek a Korpus Kawalerii gen. Łubieńskiego ubezpieczał tyły. Około godziny 9, na odgłos kanonady od strony Białołęki, bojąc się utraty ugrupowania Szachowskiego, Dybicz wydał rozkaz zdobycia Olszynki.
Kolejne cztery natarcia rosyjskie zostały krwawo odparte. Ciężar walk spoczywał głównie na 2 Dywizji Piechoty. Dowodzący tą jednostką gen. Żymirski został w czasie boju śmiertelnie ranny. Żołnierze polscy wielokrotnie kontratakowali (m.in. brygada gen. Franciszka Rohlanda).
W czasie piątego natarcia rosyjskiego raniony Chłopicki przekazał dowodzenie Skrzyneckiemu, jednocześnie Radziwiłł oddał władzę w ręce gen. Szembeka. Zaowocowało to oczywiście chaosem w szeregach polskich. Mimo groźnych ataków rosyjskich udało się Polakom wycofać za umocnienia Pragi. Dybicz zaskoczony niezwykłą uporczywością obrony, stratami wśród swoich wojsk, oraz biorąc pod uwagę zapadający zmierzch nie zdecydował się na szturm Pragi.
Bitwę uznaje się za nierozstrzygniętą, ponieważ zmusiła obie strony do odwrotu, jednakże uniemożliwiła wojskom rosyjskim szturm Warszawy.
Na przebieg bitwy negatywny wpływ miał nieuregulowany status Chłopickiego. Przybył on na pole bitwy jako cywil. W trakcie początkowego okresu przejął dowodzenie nad całością sił polskich, ale nie wszyscy podkomendni uznali jego zwierzchnictwo - wykonania rozkazów w kluczowych momentach bitwy odmówili zarówno Krukowiecki jak i Łubieński.
W bitwie poległo ok. 7,3 tys. żołnierzy polskich oraz 9,5 tys. rosyjskich.
[edytuj] Pomnik
Po upadku powstania władze rosyjskie ze zrozumiałych względów nie zezwalały na jakiekolwiek upamiętnianie miejsca bitwy. Las olchowy mocno ucierpiał w trakcie bitwy i został wycięty. Do lat międzywojennych dotrwała tylko jedna olcha, na której wisiała tabliczka z napisem o treści:
Jestem jedyną wnuczką bohaterów z 1831 r. Mam w sobie krew praojców, którzy tu padli. Ludzie nie rańcie mnie! Dajcie żyć jeszcze radością, że Polska wolna!
W 1916 Towarzystwo Przyjaciół Grochowa postawiło na jednej z wydm drewniany krzyż upamiętniający bohaterów bitwy. W setną rocznicę zmagań krzyż wymieniono na metalowy oraz złożono akt erekcyjny budowy mauzoleum.
W roku 1936 w toku prac melioracyjnych znaleziono resztki broni, skrawki umundurowania oraz kości poległych w walce. Szczątki te złożono w krypcie zbudowanej przy krzyżu. Obecna lokalizacja zbiorowej mogiły (pomnika): Warszawa, Praga PD, ul. Szeroka u zbiegu z ul. Traczy (na skraju rezerwatu przyrody Olszynka Grochowska).
Na krypcie znajduje się tablica ze słowami nawiązującymi do pomnika bohaterów bitwy pod Termopilami:
Przechodniu powiedz współbraciom,
Że walczyliśmy mężnie i umierali bez trwogi
Ale z troską w sercu o losy Polski,
O losy przyszłych pokoleń, o Twoje losy
Wzdłuż ul. Traczy, prowadzącej z Kawęczyna do powstańczej mogiły w ostatnich latach powstaje Aleja Chwały w postaci głazów z tablicami pamiątkowymi. Pierwsze kamienie położono w 1999. Dotychczas odsłonięto tablice poświęcone pamięci:
- gen. Ludwika Bogusławskiego i IV Pułku Piechoty Liniowej
- gen. Ludwika Kickiego i Ułanów Grochowskich
- Sejmu Narodowego 1831 roku
- gen. Kazimierza Małachowskiego
- gen. Józefa Grzegorza Chłopickiego
- gen. Józefa Bema
- gen. Karola Kaczkowskiego
- gen. Ignacego Prądzyńskiego
- gen. Macieja Rybińskiego
- gen. Franciszka Żymirskiego
- gen. Józefa Dwernickiego
- Piotra Wysockiego
- gen. Henryka Dembińskiego
- gen. Piotra Szembeka
- gen. Jana Umińskiego
- Emilii Plater, Józefy Rostkowskiej, Barbary Bronisławy Czarnowskiej, Klaudyny Potockiej oraz Emilii Sczanieckiej
- mjr. Waleriana Łukasińskiego
- braci Mycielskich (Ludwika, Józefa oraz gen. Michała Mycielskiego).
[edytuj] Ciekawostki
- Po Bitwie pod Olszynką Grochowską w wielu polskich rodzinach uczestników wydarzenia tradycją stało się noszenie na pamiątkę krzyżyków z drzewa olchowego ze złotą tabliczką, na której wygrawerowana była data 1831
- Bitwa pod Olszynką Grochowską była inspiracją dla Stanisława Wyspiańskiego do napisania w 1898 roku dramatu Warszawianka. Akcja tej sztuki teatralnej rozgrywa się we wnętrzach istniejącego do dziś Dworku Grochowskiego na Gocławku, który według legendy w czasie bitwy miał być kwaterą gen. Józefa Chłopickiego
- Od kilku lat w Parku Skaryszewskim w Warszawie organizowana jest co roku pod koniec lutego, rekonstrukcja bitwy z udziałem grup pasjonatów z Polski i Europy (głównie z Białorusi, Rosji i Litwy)
[edytuj] Linki do map
- Mapy i zdjęcia satelitarne:
 |
Portal:Warszawa  Wikiprojekt:Warszawa Kategoria:Warszawa |
 |
