Konrad Lorenz
Z Wikipedii
Konrad Zacharias Lorenz (ur. 7 listopada 1903 w Wiedniu, zm. 27 lutego 1989 w Altenbergu) – austriacki zoolog i ornitolog, twórca nowoczesnej etologii, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii w 1973 roku, studiował zachowanie zwierząt, zwłaszcza gęsi szarych, odkrył zasadę odciśnięcia w psychologii.
Profesor uniwersytetu wiedeńskiego w latach 1928-1935, profesor psychologii na uniwersytecie w Królewcu (Königsberg), w 1941 roku wstąpił do armii niemieckiej, w okresie 1944 (według autobiografii Lorenza 1942)-1948 rosyjski jeniec wojenny.
Towarzystwo Maxa Plancka założyło w 1950 roku w Buldern (Niemcy) instytut Lorenza zajmujący się psychologią behawioralną. W 1958 roku Lorenz przeniósł się do Instytutu Maxa Plancka Psychologii Behawioralnej w Seewiesen. W 1963 opublikował swoją najbardziej znaną książkę Das sogenannte Böse (Tak zwane zło), w której broni swojej hipotezy spiętrzenia popędów. W 1973 roku ustępuje z Instytutu Maxa Plancka, ale kontynuuje badania i publikacje w Austrii. Inne znane teksty Lorenza to Pierścień Króla Salomona i O agresji.
Za odkrycia w sferze wzorców zachowań indywidualnych i społecznych Lorenz otrzymuje Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny, wspólnie z Niko Tinbergenem i Karlem von Frischem.
Lorenz był przyjacielem i studentem sławnego angielskiego biologa Juliana Huxleya (wnuka Thomasa Huxleya).
W ostatnich latach życia Lorenz wspierał austriacką Partię Zielonych, stając się jej symbolem – aktywnie zwalczał projekt zbudowania wielkiej elektrowni wodnej na Dunaju, w pobliżu Hainburga, która zagrażała zniszczeniem terenów nadrzecznych wokół miejsca budowy – należących do parku narodowego Donau Auen. Był jednym z najbardziej prominentnych obrońców środowiska naturalnego.
Źródła:
- Beata Tarnowska (red.), Nagrody Nobla. Leksykon PWN, Warszawa 2001, ISBN 8301133937
[edytuj] Twórczość
Spuścizną Lorenza jest wiele artykułów opublikowanych, w większości po niemiecku, w czasopismach naukowych. Najbardziej znane są jego książki popularne (najważniesze to Tak zwane zło i Opowiadania o zwierzetach), z których wiele zostało przetłumaczonych na język polski:
- Tak zwane zło: Naturalna historia agresji
- Opowiadania o zwierzętach (wydane też jako Rozmawiał z bydlątkami, ptakami i rybami)
- I tak człowiek trafił na psa
- Regres człowieczeństwa
- Odwrotna strona zwierciadła
[edytuj] Zewnętrzne linki
1901: Behring • 1902: Ross • 1903: Finsen • 1904: Pawłow • 1905: Koch • 1906: Golgi, Ramón y Cajal • 1907: Laveran • 1908: Miecznikow, Ehrlich • 1909: Kocher • 1910: Kossel • 1911: Gullstrand • 1912: Carrel • 1913: Bárány • 1919: Bordet • 1920: Krogh • 1922: Hill, Meyerhof • 1923: Banting, Macleod • 1924: Einthoven • 1926: Fibiger • 1927: Wagner-Jauregg • 1928: Nicolle • 1929: Eijkman, Hopkins • 1930: Landsteiner • 1931: Warburg • 1932: Sherrington, Adrian • 1933: Morgan • 1934: Whipple, Minot, Murphy • 1935: Spemann • 1936: Dale, Loewi • 1937: Szent-Györgyi • 1938: Heymans • 1939: Domagk • 1943: Dam, Doisy • 1944: Erlanger, Gasser • 1945: Fleming, Chain, Florey • 1946: Muller • 1947: C.Cori, G.Cori, Houssay • 1948: Müller • 1949: Hess, Moniz • 1950: Kendall, Reichstein, Hench • 1951: Theiler • 1952: Waksman • 1953: Krebs, Lipmann • 1954: Enders, Weller, Robbins • 1955: Theorell • 1956: Cournand, Forssmann, Richards • 1957: Bovet • 1958: Beadle, Tatum, Lederberg • 1959: Ochoa, Kornberg • 1960: Burnet, Medawar • 1961: Békésy • 1962: Crick, Watson, Wilkins • 1963: Eccles, Hodgkin, Huxley • 1964: Bloch, Lynen • 1965: Jacob, Lwoff, Monod • 1966: Rous, Huggins • 1967: Granit, Hartline, Wald • 1968: Holley, Khorana, Nirenberg • 1969: Delbrück, Hershey, Luria • 1970: Katz, Euler, Axelrod • 1971: Sutherland • 1972: Edelman, Porter • 1973: Frisch, Lorenz, Tinbergen • 1974: Claude, Duve, Palade • 1975: Baltimore, Dulbecco, Temin • 1976: Blumberg, Gajdusek • 1977: Guillemin, Schally, Yalow • 1978: Arber, Nathans, Smith • 1979: Cormack, Hounsfield • 1980: Benacerraf, Dausset, Snell • 1981: Sperry, Hubel, Wiesel • 1982: Bergström, Samuelsson, Vane • 1983: McClintock • 1984: Jerne, Köhler, Milstein • 1985: Brown, Goldstein • 1986: Cohen, Levi-Montalcini • 1987: Tonegawa • 1988: Black, Elion, Hitchings • 1989: Bishop, Varmus • 1990: Murray, Thomas • 1991: Neher, Sakmann • 1992: Fischer, Krebs • 1993: Roberts, Sharp • 1994: Gilman, Rodbell • 1995: Lewis, Nüsslein-Volhard, Wieschaus • 1996: Doherty, Zinkernagel • 1997: Prusiner • 1998: Furchgott, Ignarro, Murad • 1999: Blobel • 2000: Carlsson, Greengard, Kandel • 2001: Hartwell, Hunt, Nurse • 2002: Brenner, Horvitz, Sulston • 2003: Lauterbur, Mansfield • 2004: Axel, Buck • 2005: Marshall, Warren • 2006: Fire, Mello
