Księstwo Kurlandii i Semigalii
Z Wikipedii
|
|
|
 |
|
| Senior | Korona Królestwa Polskiego i Wielkie Księstwo Litewskie |
| Język urzędowy | Niemiecki |
| Stolica | Mitawa (Semigalia) |
| Typ państwa | monarchia pod władzą lenną Korony Polskiej i Litwy. |
| Głowa państwa | książę (ostatni) Piotr Biron |
| Religia panująca | luteranizm |
| Krainy | Kurlandia i Semigalia |
| Utworzenie | likwidacja państwa zakonu Kawalerów Mieczowych przez Zygmunta II Augusta (króla Polski i wlk.ks.Litwy). 1561 |
| Likwidacja | III rozbiór Polski i włączenie księstwa do Rosji. 1795 |
Księstwo Kurlandii i Semigalii – księstwo lenne Rzeczypospolitej Obojga Narodów powstałe po sekularyzowaniu Zakonu Kawalerów Mieczowych w 1561. Pierwszym świeckim księciem nowo powstałego księstwa został ostatni wielki mistrz zakonu Gotthard Kettler. Księstwo położone było na terenie dzisiejszej Łotwy.
Spis treści |
[edytuj] Historia
[edytuj] Zakon inflancki
Kurlandia miała aż do XVI w. wspólne dzieje z Inflantami. W XIII w. zakon mieczowników (Kawalerów Mieczowych) (zwanych też Rycerzami Inflanckimi) podbił państwo plemienne Kurów (Kuronów). W 1230 r., w celu uniknięcia rozlewu krwi, ich władca, Lammekinus, przyjął chrzest i zwierzchnictwo papieża. Spotkało się to jednak ze sprzeciwem ze strony mieczowników, którzy ostatecznie podbili Kuronów w 1269 r. Był to początek ery feudalnej na ziemiach Kurlandii.
[edytuj] Utworzenie księstwa
W 1561 r. doszło do rozwiązania zakonu i oddania Kurlandii pod władzę Zygmunta Augusta. Ostatni wielki mistrz zakonu Gotthard Kettler wziął od niego w lenno dziedziczne Kurlandię i Semigalię (wraz z tytułem księcia). Następnie zaprowadził w Kurlandii protestantyzm i sam 1587 przyjął wyznanie augsburskie, które stało się także dominującą religią. Potomkowie Kettlera władali w Kurlandii do początków XVIII w. (1737).
W XVII w. Kurlandia przeżyła okres świetności, będący wynikiem rozwoju przemysłu stoczniowego i handlu morskiego. Za czasów księcia Jakuba (1640-1682) Kurlandia podjęła nawet próby zakładania kolonii zamorskich (Tobago, Gambia). Rok 1658 jest rokiem końca prosperity Kurlandii. Szwedzi pojmali Jakuba i zagarnęli Mitawę. Księstwo uległo osłabieniu. Od 1710 r. Kurlandia znalazła się w strefie wpływów rosyjskich. Przyczynił się do tego zwłaszcza ślub (1710) księżniczki Anny, córki cara Iwana, z Fryderykiem Wilhelmem, księciem Kurlandii, i zwycięstwa Rosji nad armią szwedzką. Po jego śmierci (1711) Anna objęła tron przy pomocy Piotra Wielkiego. Polska ze swej strony starała się utrzymać Kurlandię przy sobie.
[edytuj] Mapa
Granice Księstwa
- od północnego wschodu: Liwlandia, tj. Inflanty szwedzkie
- od wschodu: Inflanty polskie
- od południa: litewska Żmudź
- od zachodu: Bałtyk
[edytuj] Upadek księstwa
W 1737 r. umarł ostatni z rodu Kettlerów, a po wstąpieniu na tron rosyjski caryca Anna wypromowała na księcia Kurlandii Ernesta Jana Birona, swego faworyta. Wkrótce (1740) został on wygnany na Sybir, a Kurlandia dostała się pod wpływy Sasów. Wprawdzie stany kurlandzkie powołały (1741) na tron Ludwika Ernesta Brunszwickiego, ale reakcja Polski na tę decyzję była negatywna. Po walkach doszło do wyboru (1758) księcia saskiego Karola Krystiana, polskiego królewicza (syna Augusta III). Tymczasem Biron powrócił z wygnania, a gdy Katarzyna II Wielka zażądała zwrócenia mu wszystkich urzędów, Karol został zmuszony do ustąpienia (1763). W 1764 Polska nadała tytuł księcia Kurlandii Bironowi. W 1768 doszło do ogłoszenia nowej ustawy rozszerzającej uprawnienia księcia na niekorzyść stanów. Biron umarł w 1772, oddawszy uprzednio (1769) władzę Piotrowi Bironowi.
[edytuj] Nasilenie wpływów rosyjskich
Po śmierci Birona pojawiły się niepokoje wewnętrzne w postaci sporów pomiędzy stanami i miastami; obie strony szukały poparcia bądź w Petersburgu, bądź w Warszawie. W 1795 (w czasie III rozbioru Polski) sejm kurlandzki ogłosił przyłączenie księstwa do Rosji – książę za roczną pensję zrzekł się dobrowolnie rządów na korzyść Rosji. Od tej chwili Kurlandia weszła – jako gubernia – w skład cesarstwa rosyjskiego, zachowując wszelako niektóre swe prawa. W 1817 r. uwolniono chłopów łotewskich, jednakże bez prawa do ziemi. Do końca XIX w. duże wpływy w Kurlandii zachowała szlachta niemiecka. W 1918 r. Kurlandia stała się częścią nowo utworzonego państwa łotewskiego.
[edytuj] Księstwo Kurlandii i Semigalii, 1918
[edytuj] Podział administracyjny
Siedzibą książąt kurlandzkich była Mitawa.
- Główne porty
[edytuj] Zobacz też
- Kurlandia, Łotwa, Semigalia
- władcy Kurlandii
- wojny inflanckie
- Nowa Kurlandia
- Kurlandzka kolonizacja w Gambii
| Własne | • Księstwo Pomorskie • Ziemia santocka • Ziemia sieradzka • Ziemia łęczycka • Księstwo Mazowieckie • Ziemia chełmska • Księstwo Bełskie • Podole • Mołdawia • Księstwo Włodzimierskie • Wołoszczyzna • Księstwo Słupskie • Prusy Zakonne • Ziemia lęborsko-bytowska • Prusy Książęce |
| Wspólne z Litwą | • Księstwo Kurlandii i Semigalii |
