Michał Goleniewski
Z Wikipedii
Michał Goleniewski (ur. 1922, zm. 2 lipca 1993 w Nowym Jorku) - podpułkownik, oficer polskiego wywiadu, (Departamentu VII Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego - Departamentu I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych) i kontrwywiadu. Współpracował z CIA od 1959 roku.
Urodzony w Nieświeżu był synem księgowego. Jego wykształcenie organiczyło się do 4 klas gimnazjum, które zdołał ukończyć do wybuchu II wojny światowej w 1939 roku. W czasie okupacji niemieckiej aresztowany za działalność w organizacji niepodległościowej, następnie pracował w Wolsztynie.
Po ustanowieniu władzy komunistycznej w Polsce został przyjęty do Polskiej Parti Robotniczej i do pracy w organach bezpieczeństwa. W strukturach Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego szybko awansował, po reorganizacji ogranów bezpieczeństwa pod koniec 1954 roku (zlikwidowano MBP i powstało Kds.BP), Goleniewski został mianowany wicedyrektorem Departamentu II (kontrwywiad) Komitetu ds. Bezpieczeństwa Publicznego. W latach 1955 - 1957 służył w informacji wojskowej jako Zastępca Szefa Głównego Zarządu Informacji, w 1958 roku przeszedł ponownie do organów bezpieczeństwa i wywiadu, tym razem jako naczelnik Wydziału VI (wywiad naukowo-techniczny) Departamentu I MSW - wywiad. Uważany był przez zwierzchników za oficera wybitnie inteligentnego, choć trudnego pod względem charakteru. Działał jako mąż zaufania NKWD i KGB w polskich strukturach wywiadowczych.
W 1959 roku rozesłał do placówek CIA w Europie listy wyjawiające szczegóły szpiegowskiej działalności Harry'ego Houghtona, agenta w strukturach administracji brytyjskiej. W styczniu 1961 roku zgłosił się wraz ze swą kochanką w rezydenturze wywiadu amerykańskiego w Berlinie Zachodnim. Wyjawił wówczas miejsce, w którym ukrył kolekcję mikrofilmów zawierających tajne materiały oraz zdekonspirował znane sobie siatki szpiegowskie na Zachodzie. Dzięki jego zeznaniom ujęto groźnego agenta George'a Blake'a oraz Gordona Lonsdale'a (Konon Mołodyj).
W PRL skazano go zaocznie w 1961 roku na karę śmierci.
Po pewnym czasie Michał Goleniewski zaczął twierdzić, że jest cudownie ocalałym carewiczem Aleksym, zbiegłym do Polski w 1917 roku. W wrześniu 1964 roku obwołano go nawet następcą tronu Rosji. Wraz z utwierdzaniem swych roszczeń do korony rozszerzał oskarżenia. Objął nimi m.in. profesora Harvardu Henry'ego Kissingera, późniejszego sekretarza stanu USA, oraz oficera brytyjskiej tajnej służby (Secret Service - MI5, następnie jej szefa), Michaela Hanleya. Budziło to coraz większe wątpliwości oficerów pracujących z Goleniewskim, a niektórzy uważali go za schizofrenika.
Innego zdania był James Jesus Angleton i późniejszy dyrektor CIA, Richard Helms. Obaj twierdzili, że zachowanie Goleniewskiego było sprytną grą, maskującą fakt, iż cały czas podlegał kontroli KGB, które świadomie zdecydowało się za jego pośrednictwem wydać część agentury. Potwierdzał to jego były zwierzchnik, dyrektor Departamentu I MSW (1956-1961), pułkownik Witold Sienkiewicz:
Sprawa Michała Goleniewskiego miała być specjalną kombinacją operacyjną, przeprowadzaną przez wywiad polski, Departament I MSW, wspólnie z wywiadem Związku Radzieckiego I Zarząd Główny KGB. Myślę, że Goleniewski nie był większym wariatem niż my wszyscy.
Zmarł 2 lipca 1993 roku w nowojorskim szpitalu w wieku 71 lat. Przyczyną śmierci była przewlekła choroba.
[edytuj] Bibliografia
- Christopher Andrew, Wasylij Mitrochin - Archiwum Mitrochina, Warszawskie Wydawnistwo Literackie MUZA SA Warszawa 2001
- Leszek Pawlikowicz, Tajny front zimnej wojny. Uciekinierzy z polskich służb specjalnych 1956-1964, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2004, ISBN 83-7399-074-7.
- Normam Polmar, Thomas B. Allen - Księga Szpiegów, Wydawnictwo Magnum Warszawa 2000
- Henryk Piecuch - Akcje Specjalne: Od Bieruta do Ochaba (Seria: Tajna Historia Polski), Agencja Wydawnicza CB Warszawa 1996
