Tomaszów Mazowiecki

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Tomaszów Mazowiecki


Herb Tomaszowa Mazowieckiego	Flaga Tomaszowa Mazowieckiego

Gmina
- rodzaj

Tomaszów Mazowiecki
miejska

Prezydent miasta

Rafał Zagozdon

Powierzchnia

41,3 km²

Położenie

51° 31' N
20° 01' E

Liczba mieszkańców (2004)
- liczba ludności
- gęstość

67 159
1626,1 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

97-200

Tablice rejestracyjne

ETM

Położenie na mapie Polski

Tomaszów Mazowiecki

TERC10
(TERYT)

1101316011

Miasta partnerskie

Iwano-Frankowsk

Sbedif

Prato

Mionica

Linares

Adampol

Urząd miejski³

ul.P.O.W 10/16
97-200 Tomaszów Mazowiecki
tel. 44 724-25-82; faks 44 725-08-32
(e-mail)

Strona internetowa miasta

Tomaszów Mazowiecki – miasto i gmina w województwie łódzkim, w powiecie tomaszowskim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa piotrkowskiego.

Tomaszów Mazowiecki leży nad Pilicą, Wolbórką, Czarną i Piasecznicą, w pobliżu Zalewu Sulejowskiego, na skraju Puszczy Spalskiej.

Według danych z 30 czerwca 2004², miasto miało 67 159 mieszkańców.

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, Tomaszów Mazowiecki ma obszar 41,3 km², w tym:

użytki rolne: 45%
użytki leśne: 13%

Miasto stanowi 4,03% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Fabryka Ceramika Paradyż

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	67 159	100	35 586	53	31 573	47
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	1626,1		861,6		764,5

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1091,75 zł.

Ludność na przestrzeni lat:

1970 – 55 000
1980 – 63 400
1990 – 69 900
2000 – 69 200
2004 – 67 159

[edytuj] Historia

Rozwój Tomaszowa Mazowieckiego wiąże się z rewolucją przemysłową XIX w. Został on założony przez hrabiego Antoniego Ostrowskiego, który nazwał osadę na cześć swojego ojca Tomasza. Zalążkiem przyszłego miasta były powstałe w 1788 r. piece hutnicze w nadpilickich lasach. Intensywny rozwój miasta nastąpił w latach (1822–1823), kiedy to hrabia Ostrowski postawił na włókiennictwo. W 1824 r. Tomaszów otrzymał prawa osady fabryczno-handlowej, a 6 lipca 1830 Tomaszów uzyskał prawa miejskie.

Miasto stało się jednym z ważniejszych ośrodków przemysłu włókienniczego w Łódzkim Okręgu Przemysłowym. Odzyskanie niepodległości w 1918 r. stało się początkiem okresu odbudowy przemysłu. Dwanaście tysięcy pracujących robotników, 126 większych i mniejszych fabryk, trzy fabryki dywanów dające 70% produkcji krajowej, rozwinięty przemysł włókienniczy, chemiczny oraz drzewny i metalowy, 45 tys. mieszkańców – składają się na obraz Tomaszowa Mazowieckiego w przededniu II wojny światowej.

Podczas wojny obronnej 6 września 1939 w rejonie miasta rozegrała się bitwa pod Tomaszowem Mazowieckim. Miasto zostało zajęte przez Armię Czerwoną 18 stycznia 1945. W okresie powojennym miasto zaczęło się intensywnie rozbudowywać, powstały nowe wielorodzinne osiedla mieszkaniowe oraz osiedla budownictwa jednorodzinnego. Wybudowano kilka nowych zakładów przemysłowych a wiele zmodernizowano.

Głowy miasta (Burmistrzowie, Komisarze, Naczelnicy, Prezydenci)

Imię i nazwisko	Stanowisko	Okres
Okres II RP :'	'
Karol LECHOWICZ		1927
Wacław SMULSKI		9.03.1928 – 12.07.1933
Eustachy RYCHLICKI	Komisarz Rządowy	12.07.1933 – 30.03.1935
Antoni RĄCZASZEK		30.03.1935 przez 1937 oraz ?
Okres PRL :'	'
Antoni MAZUREK	Prezydent	10.07.1945 do 05.06.1950
Antoni MAZUREK	Przewodniczący MRN	05.06.1950 – 12.04.1952
Bronisław MARSZAŁEK		12.04.1952 – 28.12.1956
J. STAŃCZYK		28.12.1956 – 2.02.1958
Kazimierz PIOTRKOWSKI		2.02.1958 – 10.11.1959
Józef KIEŁKOWICZ		10.11.1959 – 27.02.1963
Henryk PRZYBYŁOWICZ		27.02.1963 – 26.05. 1972
Eugeniusz MUSZYŃSKI		26.05.1972 – 29.11.1972
Józef LAWERSKI		29.11.1972 – 09.12.1973
Czesław TESZ	Naczelnik Miasta	09.12.1973 – 01.06.1975
Czesław TESZ	Prezydent Miasta	01.06.1975
Okres III RP :'	'
Cezary Krawczyk	Prezydent Miasta
Stefan Gołaszewski	Prezydent Miasta
Jerzy Adamski	Prezydent Miasta
Mirosław Kukliński	Prezydent Miasta
Rafał Zagozdon	Prezydent Miasta	2006-11-27---

źródło: www.tomaszow.pl

[edytuj] Urząd Miasta

[edytuj] Władze

Rafał Zagozdon - Prezydent Miasta

[edytuj] Rada Miasta

Tomasz Kumek - Przewodniczący
Wacława Bąk - radny
Bogusław Drozdowski – Wiceprzewodniczący
Dariusz Jan Smejda – Wiceprzewodniczący
Waldemar Paweł Wendrowski – Wiceprzewodniczący (z-ca prezydenta 2006 - )
Tadeusz Andrzej Adamus – Radny
Leszek Adam Adamski – Radny
Dariusz Sławomir Bińczyk – Radny
Zofia Chojnacka Warchoł – Radny
Henryk Dworczak – Radny
Ryszard Goździk – Radny
Antoni Iwański – Radny
Krzysztof Kołkiewicz – Radny
Krystyna Koselak-Bubel – Radny
Marek Krawczyk – Radny
Andrzej Roman Sibiński – Radny
Zenon Adam Łaski – Radny
Barbara Mękarska – Radny
Wojciech Korab-Sokołowski – Radny
Mariusz Strzępek – Radny
Mariusz Tomasz Węgrzynowski – Radny
Rafał Zagozdon – Radny
Józef Staniszewski – Radny
Teresa Anna Zalewska – Radny

[edytuj] Zabytki

1. Kościół Ewangelicki "Zbawiciela" – ul. św. Antoniego 39 zbudowany w latach 1897–1902 w stylu neogotyckim, wewnątrz znajduje się obraz autorstwa Wojciecha Garsona z 1900 r. pt. "święty Paweł i Piotr" oraz zabytkowe organy.

2. Klasycystyczny kościół ewangelicki pw. świętej Trójcy – pl. Kościuszki 21 wybudowany na zlecenie Antoniego Ostrowskiego w latach 1823–1829, obecnie mieści się w nim parafia polskokatolicka.

3. Dawne jatki – ul. Rzeźnicza budowla w stylu klasycystycznym, do lat 70. XX wieku pełniły funkcję handlową. W latach 1970–70(?!) adaptowano je na potrzeby kultury lokalizując w nich "Galerię pod Arkadami" (obecnie "Galeria Arkady").

4. Pałac Ostrowskich – ul. POW 11/15 Zbudowany w 1812 roku według projektu Lessla w stylu klasycystycznym. Pierwotnie był to budynek parterowy. Z trzypiętrowej wieży założyciel Tomaszowa obserwował swoje dobra. W późniejszym czasie dobudowano piętro. W części parterowej urządzono kaplicę i oranżerię. Pozostałe pomieszczenia były przeznaczone do celów mieszkalnych. Na początku lat 20. obok pałacu zostały zbudowane zabudowania folwarczne, dom dla oficjalistów (obecnie OKW) i stajnia. Generalne remonty przechodził w latacch 1898, 1929, 1969. Obecnie mieści się tu Muzeum Regionalne.

5. Kościół św. Antoniego Padewskiego – przy ulicy św. Antoniego zbudowany w latach 1862–1864 z zachowaniem stylu klasycystycznego, rozbudowany w latach 1888–1891 i 1948.

6. Ratusz miejski – ul. POW 10/16 zaprojektowany przez Aleksandra Ranieckiego. W 1925 r. ówczesny prezydent Polski Stanisław Wojciechowski dokonał poświęcenia kamienia węgielnego pod budowę ratusza, uroczyste otwarcie gmachu odbyło się 26.06.1927 r.

7. Gmach Banku Polskiego – ul. I. Mościckiego. 31/33 wybudowany w latach 1923–1924, budowla wzniesiona w stylu akademickiego klasycyzmu z polskimi formami architektury pałacowej, wnętrze zostało ozdobione bogatą sztukaterią. Obenie mieści się tu bank PKO BP.

8. Elektyczny pałacyk Pieschów – ul. Barlickiego 32 Zbudowany w 1895 r. przez Mortza Piescha, właściciela mechanicznej farbiarni i wykończalni, jednej z pierwszych i największych fabryk włókienniczych Tomaszowa. W latach 30. bryła obiektu uległa pewnym przeobrażeniom: rozbudowano II piętro zmieniając elewację północno i południowo-wschodnią.

9. Fabrykancka kamienica – ul. I. Mościckiego 4 Zbudowana na początku lat 20. XX wieku przez W. B. Szepsa – współwłaściciela Starzyckiej Manufaktury Dywanów. Obecnie siedziba Urzędu Gminy Tomaszów Maz.

10. Pałacyk – ul. św. Antoniego 42 Nosi cechy architektury stanowiącej połączenie neoklasycyzmu i elektyzmu. Zbudowany przez wybitnego społecznika i lekarza, założyciela tomaszowskiego szpitala – dr. Jana Serafina Rodego. Obecnie mieści się tu Urząd Stanu Cywilnego.

11. Kościół modrzewiowy pw. św. Marcina – ul. Gminna Pochodzi z XVII w. przebudowany ok. 1746 r.

12. Dawny dwór – ul. Radomska Pochodzi z połowy XIX wieku. Obecnie własność Gminnej Spółdzielni.

13. Fabrykancka willa – ul. Konstytucji 3 Maja 48 Zbudowana w stylu eklektycznym ok. 1900 r. dla kierownictwa Fabryki Sukna H. Landsberg. Obenie siedziba Rejonowego Urzędu Pracy.

14. Kamienica fabrykancka rodziny Knothe – plac Kościuszki 17 Obecny eklektyczny wystrój elewacji otrzymała w 1896 roku w wyniku przebudowy domu zbudowanego w latach 20. ubiegłego wieku. Obecnie siedziba Sądu Rejonowego.

15. Klasycystyczna kamienica – pl. Kościuszki 18 Zbudowana w połowie XIX wieku. Od 1882 r. własność Karola Jana Bartke – właściciela Fabryki Sukien i Kortów (dawnej "Batavii"). Obecnie siedziba Sądu Rejonowego.

16. Batavia – ul. Warszawska Najstarszy budynek fabryczny w mieście, obecnie Tomaszowska Fabryka Filców Technicznych.

17. Jeden z pierwszych obiektów fabryki włókienniczej Moritza Piescha – ul. Barlickiego Fabryka uruchomiona została w 1874 roku przy ówczesnej ulicy św. Tekli. Obiekt zbudowany w stylu eklektycznym z przeznaczeniem no oddział wykończenia tkanin i mieszkania dla kadry fabrycznej. Obecnie pełni funkcje produkcyjno-administracyjne w Zakładach Tkanin Wełnianych "Mazowia" SA.

18. Komin i budynek zakładowej kotłowni – ul. Barlickiego Wybudowane w 1872 roku w fabryce Moritza Piescha. Obecnie własność ZTW "Mazovia" SA.

19. Eklektyczna willa – ul. Barlickiego Zbudowana przez Jakuba Helpnera – właściciela fabryki wyrobów sukiennych. Obecnie własność ZTW "Mazovia" SA.

20. Budynek dawnej wozowni – ul. Barlickiego Należała do fabryki Moritza Piescha. Zbudowana w 1911 r. w stylu eklektycznym z elementami secesji. Obecnie użytkowana przez dział transportu ZTW "Mazovia" SA.

21. Budynek zakładowej stolarni – ul. Barlickiego Zbudowana w 1911 roku przez spadkobierców Moritza Piescha. Elewacja eklektyczna z elementami secesji. Obecnie mieści się tu zakładowa stolarnia ZTW "Mazovia" SA.

22. Fabryczna portiernia – ul. Konstytucji 3 Maja 46 Zbudowana w końcu lat 90. XIX wieku z przeznaczeniem na budynek socjalny fabryki sukna H. Landsberg. Obecnie użytkowana przez ZTW "Mazovia" SA

23. Willa Bornsteinów – ul. Warszawska Zbudowana w połowie XIX wieku przez Zussamanta Bornsteina – właściciela Starzyckiej Fabryki Wyrobów Sukiennych. Wielokrotnie przebudowywana.

24. Fabrykancka willa – ul. Spalska 120 Zbudowana na przełomie XIX i XX wieku przez Roberta Kliendiensta – właściciela fabryki włókienniczej "Wilanów".

25. Fabrykancka willa – ul. Warszawska 10 Zbudowana na początku XX wieku przez Dawida Bornsteina – właściciela Tomaszowskiej fabryki Wyrobów Sukiennych.

[edytuj] Bibliografia

"Tomaszów Mazowiecki i okolice – przewodnik turystyki pieszej i rowerowej" – U.M. Tomaszów Maz. 1996.

[edytuj] Edukacja

[edytuj] Szkoły Ponadgimnazialne

I LO im. Jarosława Dąbrowskiego
II LO im. Stefana Żeromskiego
III LO im Stanisława Hojnowskiego
ZSP nr 1 "Mechanik" im Tadeusza Kościuszki
ZSP nr 2 "Gastronomik"
ZSP nr 3 "Samochodówka" im. Jana Pawła II
ZPSZiO "Budowlanka" (powstały w 2003 na skutek fuzji ZSP nr 4 "Budowlanka" i 5 "Przeskok")

http://zpszio.neostrada.pl/

ZSP nr 6 "Włókiennik"

[edytuj] Wyższe uczelnie

[edytuj] Gimnazja

Gimnazjum nr 1 [ul.Stolarska]
Gimnazjum nr 2 [ul.Warszawska]
Gimnazjum nr 3 [ul.Piłsudskiego]
Gimnazjum nr 4 [Niebrów]
Gimnazjum nr 5
Gimnazjum nr 6 [ul.Jałowcowa 8] [im. Jana Twardowskiego]
Gimnazjum nr 7 [ul.Św.Antoniego 43/45](więcej informacji www.gim7tommaz.prv.pl)
Gimnazjum nr 8 [Białobrzegi]

[edytuj] Szkoły podstawowe

Szkoła Podst. nr 1 im.Aleksandra Kamińskiego
Szkoła Podst. nr 6
Szkoła Podst. nr 7
Szkoła Podst. nr 10
Szkoła Podst. nr 11
Szkoła podst. nr 12 im. Jana Pawła II
Szkoła Podst. nr 13
Szkoła Podst. nr 14

[edytuj] Gospodarka

Ośrodek usługowy i przemysłowy. Duży ośrodek przemysłu włókienniczego, ceramicznego, maszynowego, odzieżowego, metalowego i skórzanego.

[edytuj] Transport

Znaczący węzeł drogowy i kolejowy.

W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

8 (planowana S8 ) kierunek Suwałki – Warszawa – Tomaszów Mazowiecki – Wrocław – Kudowa-Zdrój
48 kierunek Kozienice – Dęblin – Kock
713 kierunek Łódź – Tomaszów Mazowiecki – Opoczno

Linie kolejowe łączą Tomaszów Mazowiecki bezpośrednio z wieloma miastami (połączenia bezpośrednie):

Tomaszów Mazowiecki – Koluszki – Łowicz – Poznań
Tomaszów Mazowiecki – Kraków – Zakopane
Tomaszów Mazowiecki – Radom

[edytuj] Sport

W Tomaszowie istnieje kilka klubów sportowych. Najważniejsze z nich to:

Lechia RKS Tomaszów Mazowiecki (piłka nożna, w sezonie 2006/2007 gra w klasie okręgowej)
Tomaszowski Klub Sportowy (piłka nożna, w sezonie 2006/2007 beniaminek A-klasy)
MUKS Tomaszów Mazowiecki (piłka nożna kobiet, w sezonie 2006/2007 gra w I lidze, grupie zachodniej)
Pilica Tomaszów Mazowiecki (kręglarstwo, łyżwiarstwo szybkie)
MUKS Wiking Tomaszów Mazowiecki (siatkówka, III liga seniorów i rozgrywki wszystkich kategorii młodzieżowych chłopców, pływanie, kajakarstwo)

[edytuj] Ciekawe miejsca

Ośrodek Hodowli Żubrów w Smardzewicach założony przez Ignacego Mościckiego
Rezerwat Niebieskie Źródła
Zalew Sulejowski
Kościół św. Idziego w Inowłodzu
Groty Nagórzyckie
Skansen Rzeki Pilicy

[edytuj] Podział na osiedla

Osiedle 1000-lecia
Osiedle Budrysa
Osiedle Górna
Osiedle Hubala
Osiedle Kanonierów
Osiedle Niebrów
Osiedle Obrońców Tomaszowa z 1939 r.
Osiedle Strzelecka
Osiedle Śródmieście
Osiedle Wyzwolenia
Osiedle Zapiecek
Osiedle Zielona
Osiedle Ludwików

[edytuj] Komunikacja miejska

Tomaszów Mazowiecki podobnie jak wszystkie większe miasta ma komunikację miejską. Obsługiwana jest ona przez Miejski Zakład Komunikacji. W Tomaszowie kursuje 15 linii w tym 13 zwykłych, 1 okresowa i 1 nocna

[edytuj] Znane osoby związane z Tomaszowem

Paweł Abratkiewicz – panczenista, olimpijczyk z Albertville, Nagano i Salt Lake City
Wiesław Gawłowski (1950-2000) – siatkarz, trzykrotny olimpijczyk
Mirosław Kukliński – były Prezydent miasta, poseł III kadencji z ramienia AWS
Jan Żerek – Zastępca prezydenta miasta.
Andrzej Barański – Starosta powiatu tomaszowskiego.
Janusz Wojciechowski – poseł.
Izabela Kuna – aktorka
Marcin Kuźba – piłkarz, Wisła Kraków
Oskar Lange – ekonomista
Agnieszka Matysiak – aktorka
Bogusław Mec – artysta, piosenkarz
Robert Milczarek – siatkarz, BOT Skra Bełchatów
Tomasz Olbratowski - satyryk, felietonista RMF FM
Wanda Panfil Gonzales – lekkoatletka, olimpijka z Seulu i Barcelony
Cezary Pazura – aktor
Radosław Pazura – aktor
Grzegorz Piechna – piłkarz, Korona Kolporter Kielce
Jaromir Radke – panczenista, olimpijczyk z Albertville i Lillehammer
Edward Skorek – siatkarz, trzykrotny olimpijczyk, trener Wkręt-Met Domex Częstochowa
Joanna Trzepiecińska – aktorka
Ewa Wojtaszek
Bartłomiej Neroj- siatkarz BOT Skra Bełchatów, mistrz świata juniorów 2003
Jacek Nawrocki- II-gi trener BOT Skra Bełchatów, były zawodnik tej drużyny
Paweł Woicki- siatkarz AZS Częstochowa, mistrz świata juniorów 2003