Twierdza Wisłoujście

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Mapa Twierdzy Wisłoujście z ok. 1660

Gdańsk Nowy Port - zdjęcie satelitarne Landsat
Na zdjęciu zaznaczona Twierdza Wisłoujście

Twierdza Wisłoujście to twierdza położona w Gdańsku, nieopodal osiedla Wisłoujście, niedaleko Westerplatte i Portu Północnego.

[edytuj] Konstrukcja

W konstrukcji twierdzy widać różne style architektoniczne od gotyku wzwyż, techniki i materiały budowlane. Jest to spowodowane tym, że przez lata twierdza była odbudowywana po każdym zniszczeniu. Serce twierdzy stanowi cylindryczna wieża, niegdyś latarnia morska. Jest otoczona przez ceglany wieniec, do którego przylegają domy oficerskie. Następną linie umocnień stanowi czterobastionowy fort carré. Twierdza jest otoczona przez szaniec zwany Szańcem Wschodnim. W jego skład wchodzi 5 bastionów oraz 2 raweliny z czego jeden przetrwał do naszych czasów. Po drugiej stronie Wisły był kiedys analogiczny szaniec zwany Szańcem Zachodnim, lecz został rozebrany w końcu XIX wieku. W czasach napoleońskich szaniec ten był nazywany Fortem Montebello. Twierdza posiada narożniki w formie bastionów. Fort carré oraz szaniec są otoczone fosami zasilanymi z Leniwki. Znajdująca się pośrodku twierdzy wieża do roku 1758 służyła jako latarnia morska. Do twierdzy prowadzi brama z roku 1609.

[edytuj] Historia

Już w czasach krzyżackich w XIV wieku w miejscu gdzie Wisła wpadała do morza znajdowała się drewniana wartownia. W 1482 wybudowano w tym miejscu ceglaną wieżę z latarnią. Jej zadaniem była kontrola ruchu statków na rzece oraz bronienie dostępu do gdańskiego portu. Wokół wieży powstał wieniec artyleryjski a całość założenia ufortyfikowano czterobastionowym fortem. Twierdza Wisłoujście wielokrotnie była celem w kampaniach wojennych. W 1577 oblegał ją bezskutecznie Stefan Batory, w czasie bitwy pod Oliwą (1627) ostrzeliwała szwedzką flotę, w 1734 atakowały ją wojska rosyjsko-saskie, w 1793 pruskie, 1807 – Napoleon, a w 1814 znowu Prusacy. W latach 1622-1629 twierdza, zwana też Latarnią, stała się bazą polskiej floty wojennej, kotwiczącej pod osłoną dział twierdzy. W nocy z 5 na 6 lipca 1628 polskie okręty pod Wisłoujściem zostały zaatakowane przez szwedzkie wojska lądowe z użyciem artylerii, w wyniku czego zostały zatopione okręty "Żółty Lew" i "Święty Jerzy". Twierdza straciła na znaczeniu po wybudowaniu fortyfikacji na Westerplatte. Także niesiony przez rzekę piach spowodował, że zbudowany pierwotnie na styku rzeki i morza obiekt, znalazł się ok. 500 m od brzegu Bałtyku. W okresie międzywojennym mieścił się tam klub żeglarski. W 1945 Armia Czerwona po zrównaniu z ziemią historycznej części Gdańska przystąpiła do destrukcji zabytkowej twierdzy. Do dzisiaj nie została w pełni odbudowana (brak dachu latarni, zarastające wały szańca etc). Sytuacje mają poprawić amerykańskie dotacje przeznaczone dla najbardziej zagrożonych zabytków. W 1974 zespół Twierdzy Wisłoujście został oddziałem Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Jako jedna z dwóch (obok twierdzy w Bałtijsku) twierdz morskich na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego i ze względu na swą historyczną wartość trafiła na listę World Monuments Watch stu najbardziej zagrożonych zabytków na świecie.

[edytuj] Nietoperze

Twierdza Wisłoujście jest nie tylko bezcennym zabytkiem architektury fortyfikacyjnej, ale również jednym z dwóch największych w województwie pomorskim zimowisk nietoperzy. W roku 2005 naliczono tu 278 osobników tych ściśle chronionych zwierząt. Najliczniejszym gatunkiem spędzającym tu zimę jest nocek Natterera, do częstych i względnie licznych należą również nocek rudy i nocek łydkowłosy. Ten ostatni jest uważany za gatunek zagrożony wymarciem w Polsce, umieszczono go również w Załączniku II unijnej Dyrektywy Siedliskowej, co stało się podstawą do uznania Twierdzy za obszar Natura 2000. Jest to jedno z kilku największych w kraju zimowisk tego rzadkiego nietoperza. Spotykano tu również hibernujące nietoperze z gatunków: nocek duży, nocek wąsatek, mroczek późny, karlik większy i gacek brunatny, zaś wiosną 2003 roku znaleziono tu jedną samicę nocka Brandta, pierwszy raz stwierdzonego we wschodniej części polskiego Pobrzeża Bałtyku.