Zamek Świny
Z Wikipedii
Zamek Świny (niem. Schweinhausburg) - pierwotnie gród, potem zamek obronny, a od początków XVII w. zamek mieszkalny na Śląsku we wsi Świny koło Bolkowa, na Pogórzu Kaczawskim w Sudetach. Wymieniony po raz pierwszy w kronice Kosmasa w 1108 r. pod nazwą Zvini in Polonia. Potem w dokumencie papieża Hadriana IV wzmiankowany jako gród kasztelański Zpini. Jest najstarszym prywatnym zamkiem na terenie obecnej Polski.
Według istniejących dokumentów, w XIII w. właścicielami byli w 1230 w. Tader, w 1242 r. Jaksa, a w 1248 r. Piotr ze Świn. W latach 70. XIII w. decyzją Bolka I Srogiego Zamek Świny utracił status kasztelanii na rzecz nowocześniejszego Bolkowa i został przekazany rycerskiemu rodowi Świnków (niem. von Schweinichen), który zasiedlał go aż do XVIII w. W 1323 r. właścicielem zamku był Henricus de Swyn, pierwszy śląski rycerz uczestniczący w wyprawach krzyżowych.
Na miejsce drewnianych umocnień w XIV w. u Świnkowie wystawili z łamanego kamienia wieżę mieszkalno-obronną o bardzo masywnych 2,5 metrowych murach wraz z murem obwodowym. Wieża była podpiwniczona o wymiarach 12x18 metrów z dwuspadowym dachem. Do dziś zachował się w jej ścianie gotycki portal wejściowy.
W połowie XV w. Gunzel von Schweinichen dobudował do wieży dwuszczytowy budynek mieszkalny i nowe fortyfikacje obwodowe. Ostatnią i najdalej idącą przebudowę zamku przeprowadził w latach 1614-1660 Johann Sigismund von Schweinichen, który zmienił rodową siedzibę w renesansową rezydencję. Dzięki kontaktom z mistykami, alchemikami i różokrzyżowcami Jan Zygmunt założył koło teozoficzne oraz utworzył w Świnach bibliotekę mistyczno-teozoficzną. W 1624 r. na zamku przebywał śląski mistyk Jakub Boehme, gdzie napisał Posłanie do spragnionej i głodnej duszy. Wokół niego zbierało się koło mistyków, m.in Angelus Silesius i Abraham von Franckenberg.
Od północnego zachodu dobudowano prostokątny pałac. Kompleks otoczono obwarowaniami przystosowanymi do użycia broni palnej, na które składały się nowy mur obronny oraz basteje i mały bastion. Wjazd chronił most zwodzony. Ufortyfikowany został także teren podzamcza, na południowy wschód od zamku właściwego znajdują się resztki trójkątnego bastionu ziemnego.
Po wymarciu młodszej, rezydującej na Świnach gałęzi rodu Świnków w 1702 r. na Jerzym Ernescie von Schweinichen, w 1713 r. zamek przejął zięć zmarłego, Sebastian Henryk von Schweinitz. W 1762 r. Świny, które szczęśliwie nie ucierpiały ani w czasie wojen husyckich, ani wojny trzydziestoletniej, zostały złupione przez rosyjskie wojska podczas wojny siedmioletniej. W wyniku dewastacji von Schweinitzowie oddali zamek na licytację w 1769 r. sprzedając go pruskiemu ministrowi stanu Janowi Henrykowi hrabiemu von Churschwandt. Zamek pozostał jednak niezamieszkany i niszczał. Wdowa po ministrze przekazała Świny swej córce z drugiego małżeństwa, Teresie. von Schlabrendorff, po której zamek odziedziczyli jej potomkowie, austriaccy hrabiowie Hoyos von Sprinzenstein, którzy pozostali jego właścicielami aż do 1941 r. kiedy zostali zmuszeni do sprzedania posiadłości państwu. Wehrmacht urządził w zamku magazyn części do samolotów.
Największe zniszczenia po dewastacji z 1762 r. dokonały w nim huragany w 1840 r. (dach zerwany z wieży), 1848 r. (zawalenie szczytu wieży) i 1868 r. Wreszcie pożar w 1876 r. strawił całkowicie wnętrze zamku. Próby zabezpieczenia rozpadającej się budowli podjęto w 1931 r. W latach 1936-1937, pokryto wieżę dachem. Jednak dalsze prace rozpoczęto dopiero po 30 latach.
Od 1991 r. zamek jest ponownie własnością prywatną.
Zamek ten jest jednym z najstarszych na Szlaku Zamków Piastowskich. Według legendy miałby być połączony podziemnym przejściem ze znajdującym się kilka kilometrów dalej zamkiem w Bolkowie.
[edytuj] Bibliografia
- Alexander von Freyer, Zamek Świny i jego mieszkańcy, Lund 1993
- " ", Burg Schweinhaus und ihre Bewohner, Lund 1996
- " ", A Guide to Bolkow and Swiny, (translated from the German Original by Joachim von Schweinichen), Varese 2001
[edytuj] Zobacz też
Zamki: Zamek w Bolkowie • Zamek w Lipie • Zamek w Płoninie • Zamek w Świnach
Pałace: Pałac w Bolkowie • Pałac w Jastrowcu • Pałac w Kaczorowie • Pałac w Lipie • Pałac w Mysłowie • Pałac w Płoninie • Pałac w Sadach Dolnych • Pałac w Sadach Górnych • Pałac w Starych Rochowicach
Wille: Willa w Lipie
