Matemàtica

Test an lenga piemontèisa

La matemàtica a l'é un-a dj'atività colturaj fondamentaj dla siviltà uman-a. Soa caraterìstica fondamental a l'é ël concet ëd dimostrassion, ch'a consist ant ël derivé dle conclusion rigorose an partend da n'ansem d'assunsion e an dovrand dle régole lògiche.
Ant ël cors dla stòria la matemàtica a l'ha fàit na caterva ëd progress e a l'é soens dësvlupasse an diression ampreviste, ma a l'ha sempe mantnù un caràter unitari. A l'é tutun possìbil arconòss-ne vàire setor, dont ij confin a son nen precis e che a l'han ëd fòrte anterassion an tra 'd lor. Al di d'ancheuj le branche prinsipaj dla matemàtica a son la lògica matemàtica, l'àlgebra, la geometrìa, l'anàlisi, la probabilità, la fìsica matemàtica.

[modìfica] Stòria

Le rèis ëstòriche dla matemàtica a fongo ant ij temp pì antich; a l'é franch bel fé che al prinsipi a l'èissa tanme but mach d'arzòlve ël problema ëd fé ëd cont. Testimonianse ëd cont a son ëstàite trovà ch'a armonto a l'òm ëd Neanderthal, apopré dël 50.000 aGC.

[modìfica] Le prime sivilisassion

An ancaminand con ij sò prim progress amportant, euvra dle siviltà mesopotàmiche e egissia, ël but dla matemàtica a resta nen confinà mach a l'arzolussion ëd problema pràtich, ma a l'é ëdcò, miraco dzortut, adressà al dësvlup dë schema generaj për l'elaborassion dla conossensa. Jë sgav archeològich a l'han trovà vàire senten-e 'd taulëtte ëd crèja babilonèise, scrite an grafìa cuneiforma: scasi tërzent a rësguardo la matemàtica e a dàito o bin dl'época dla prima dinastìa babilonèisa (an tra 'l 1800 e ël 1500 aGC), marcà dal regn d'Hamurabi, o bin dël perìod elenìstich (an tra 'l 600 aGC e 'l 300 dGC), da la dinastìa caldèja a l'amper seléucid. Le taulëtte a smon-o dle serie 'd nùmer, dle relassion geométriche e ëd problema. Le conossense matemàtiche babilonèise a son aplicà për la pì part a problema ëd natura econòmica: cambi 'd moneje e marcandisa, problema d'anteresse sempi e compòst, cont dj'ampòste.

La prinsipal sorgiss d'anformassion an sla matemàtica egissia a son ij papir. Ij pì avosà a son ël Papir Rhind, dël British Museum, sòrta ëd manual për profan formà da otantessinch problema, scrivù da la scriba Ahmes apopré dël 1650 aGC, ël Papir ëd Mosca, ch'a jë smija motobin, e ël Rolò ëd coram dla matemàtica egissia ch'a n'anforma an sle conossense aritmétiche. An dzorpì che ij nùmer naturaj, j'egissi a conossìo mach le frassion unitarie e, an pì, un sìmbol a l'era assignà a la frassion .
L'artimética as organisa dantorn dontré régole:

• la possibilità ëd moltipliché e divide un nùmer antegr për doi, lòn ch'a permët d'oten-e qualsëssìa moltiplicassion via n'adission;
• la possibilità ëd trové ij ëd qualsëssìa frassion unitaria, për mojen dla régola ch'a peul esse semplificà, s'ël denominator a l'é par, an .

Jë scriba a l'ero bon a manipolé ës sistema complicà ëd frassion unitarie. A l'avìo an efet l'incàrich dë dzorantende a la contabilità dla produssion e dla ripartission dj'arsorse.

[modìfica] Ij grech

La matemàtica a dventa na dissiplin-a organisà e indipendenta con ij grech dël perìod clàssich, an tra 'l 600 e ël 300 aGC.

E be'? :) È facile imparare a leggere una lingua che si parla già. Consulti

St'utent-sì a l'é un bogianen

¿Y que? :) Es fácil aprender a leer un idioma que ya se habla. Consulte usted esta pagina y verá, en un momento tendrá usted su Badge de Bogianen :)

'cò ti it peule travajé a fé pì granda e bela la wikipedia piemontèisa. Tùit a peulo gionté dj'anformassion, deurbe dij neuv argoment, deje na man aj volontari che a travajo ambelessì 'ndrinta. Rintra ant la Piòla e les coma avnì a fé toa part. I soma na gran famija e i l'oma da manca dël travaj ëd tùit.

a lese e a scrive mej an piemontèis, e che an fan d'arferiment a tùit për la coression ortogràfica dij test ant sle pàgine marcà koiné piemontèisa.

E che a manca pa dë vardesse la pàgina d'agiut për chi as anandia da zero.