Komosa biała
Z Wikipedii
| Komosa biała | |
 |
|
| Systematyka | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | naczyniowe |
| Nadgromada | nasienne |
| Gromada | okrytonasienne |
| Podgromada | Magnoliophytina |
| Klasa | Rosopsida |
| Podklasa | goździkowe |
| Nadrząd | Caryophyllanae |
| Rząd | goździkowce |
| Rodzina | komosowate |
| Rodzaj | komosa |
| Gatunek | komosa biała |
| Nazwa systematyczna | |
| Chenopodium album | |
Komosa biała, lebioda (Chenopodium album) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny komosowatych. Jest gatunkiem kosmopolitycznym rozprzestrzenionym na całym świecie. W Polsce występuje na całym obszarze.
[edytuj] Charakterystyka
- Pokrój
- Roślina jednoroczna osiągająca wysokość 15 – 100 cm (w uprawach kukurydzy znajdowano okazy o wysokości 2,5 m). Cała roślina jest mączysto owłosiona.
- Łodyga
- Wzniesiona, bruzdowana, w nasadzie ogonków liściowych często występuje purpurowa plama. Jest stosunkowo gruba i pojedyncza, czasami rozgałęzia się.
- Liście
- Ciemnozielone, matowe, mają podłużnie rombowy lub prawie lancetowaty kształt. Nasada liścia klinowata, brzegi drobno ząbkowane lub całobrzegie. Długość liścia 2 – 4 razy większa od szerokości. Charakterystyczne jest występowanie u niektórych młodych okazów purpurowoczerwonego zabarwienia wierzchołkowych liści w pobliżu ich nasady.
- Kwiaty
- Kwiatostan złożony, wyrastający na łodyżkach w kątach liści. Drobne, zielonawe kwiaty, wyrastają w kłębikach które z kolei tworzą wiechę lub kłos. Okwiat 3-działkowy, podczas dojrzewania silnie grubieje i zmienia kolor na czerwony. W obupłciowych, przedsłupnych kwiatach 1 pręcik i 1 słupek. Kwitnie od czerwca do października, jest wiatropylna.
- Owoc
- Drobne orzechy otoczone zmięśniałym okwiatem. Nasiona zachowują bardzo długo zdolność kiełkowania – nawet do 30 lat.
- Biotop, Wymagania
- Rośnie na przydrożach, śmietniskach, rowach. Jest rośliną ruderalną i częstym chwastem w uprawach rolniczych.Roślina azotolubna.
- Roślina trująca
- Pędy nadziemne i nasiona zawierają saponiny, kwas szczawiowy, alkaloidy (betacyna, betaksantyna), kwas oleanolowy. Roślina rosnąca na przeazotowanych glebach łatwo kumuluje azotany. U ludzi, którzy spożyli komosę i przebywali na słońcu pojawiało się uczulenie słoneczne, objawiające się obrzękiem skóry i zmianą jej barwy, biegunką i silnym podnieceniem. Zwierzęta zwykle omijają komosę, jednak stwierdzono przypadki zatruć. U koni następowały drgawki, niemożność przełykania, zaburzenia koordynacji ruchów, spadek ciśnienia krwi i zapaść. U bydła i owiec zatrucie objawiało się brakiem koordynacji ruchów, krwawieniem z pyska, nozdrzy i odbytu.
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina uprawna :
- Historia uprawy : w Europie była uprawiana przez ludzi od prehistorycznych czasów aż do XVIII wieku. Obecnie jest lokalnie uprawiana w Azji.
- Roślina lecznicza :
- Surowiec zielarski : korzeń i ziele.
- Działanie : wewnętrznie pomaga przy kaszlu i przewlekłym zapaleniu oskrzeli, zewnętrznie stosowana była na rany. Obecnie nie jest używana w ziołolecznictwie.
- Sztuka kulinarna : nasiona i młode liście są jadalne. Mają dużo białka (16 %), węglowodanów (49 %), witaminy C, prowitaminy A. Starsze liście i nasiona są trujące. Łatwo jednak pozbawić ich trujących składników - przed spożyciem muszą być gotowane, a wodę po gotowaniu odlewa się. Z nasion można przyrządzać mąkę i kasze.
[edytuj] Ciekawostki
- W Europie na tzw. przednówku, oraz w czasie braków żywności podczas I i II wojny światowej była zbierana i wykorzystywana do spożycia, jako warzywo. Podczas oblężenia Leningradu uratowała wielu ludzi przed szkorbutem i śmiercią głodową.
- była zbierana i zjadana przez liczne plemiona Indian amerykańskich.
- Pyłki komosy u osób uczulonych powodują alergię.
- W uprawach buraków może być wykorzystywana jako roślina pułapkowa dla mszyc, które bardzo chętnie składają na niej jajka.
