Tu-22

Z Wikipedii

Tu-22 to radziecki odrzutowy naddźwiękowy bombowiec i samolot rozpoznawczy, skonstruowany w biurze konstrukcyjnym Tupolewa, w kodzie NATO oznaczany jako "Blinder".

Spis treści 1 Rozwój i wersje 2 Użycie 3 Opis techniczny 4 Dane lotno-taktyczne

[edytuj] Rozwój i wersje

Samolot powstał w biurze konstrukcyjnym OKB-156 Andrieja Tupolewa na zapotrzebowanie ponaddźwiękowego bombowca dalekiego zasięgu. Prace projektowe rozpoczęto w 1954. Pierwszy prototyp, oznaczony jako samolot "105" (lub Tu-105) został oblatany 21 czerwca 1958, drugi zmieniony prototyp "105A" - 7 września 1959. Pomimo katastrofy samolotu "105A" 21 grudnia, został on zaakceptowany do produkcji pod oznaczeniem Tu-22. Samolot Tu-22 był produkowany w zakładzie nr 22 w Kazaniu.

Pierwszy seryjny samolot został oblatany 21 czerwca 1960. 9 lipca 1961 został po raz pierwszy zaprezentowany na paradzie w Tuszynie. Pierwsze serie samolotów, będących wciąż na etapie rozwoju, wykazywały liczne problemy. Doszło przy tym do kilku katastrof, ale większość usterek konstrukcji została usunięta do połowy lat 60. Samolot był produkowany w następujących wersjach:

• Tu-22 - podstawowy wariant bombowca. Wyprodukowano ich jedynie 20, służących następnie do treningu, testów lub przebudowy na prototypy innych wersji
• Tu-22R, RD - samolot rozpoznawczo-bombowy, do prowadzenia rozpoznania fotograficznego i radioelektronicznego. Po demontażu aparatury rozpoznawczej, mógł służyć jako bombowiec. Zbudowano ich ok. 130, łącznie z wersjami RK, RDK i RDM
• Tu-22RK, RDK - samolot rozpoznawczo-bombowy, wyposażony w nowszą aparaturę rozpoznania radiotechnicznego Kub
• Tu-22RDM - modernizacja samolotu rozpoznawczego z początku lat 80., z nowszą aparaturą w podwieszanym kontenerze, w tym do rozpoznania w podczerwieni
• Tu-22P, PD - samolot walki radioelektronicznej z 1964, służący do aktywnego i pasywnego zakłócania stacji radiolokacyjnych i naprowadzania bombowców na cele, zbudowano ok. 50
• Tu-22K, KD - bombowiec uzbrojony w pocisk rakietowy Ch-22 (kompleks rakietowy K-22). Produkowany od 1965, zbudowano ok. 100, łącznie z wersjami KP i KDP
• Tu-22KP, KDP - samolot walki radioelektronicznej, uzbrojony w pocisk rakietowy przeciwradarowy Ch-22P. Produkowany od 1968
• Tu-22U, UD - samolot treningowy, zbudowano 46
• Tu-22B - bombowiec - eksportowa modyfikacja Tu-22R

Warianty oznaczone literą "D" były dostosowane do tankowania w powietrzu - w produkcji od połowy lat 60. Ogółem, do 1976 zbudowano powyżej 300 samolotów (podawana jest też liczba 311). Następcą Tu-22 był Tu-22M (Tu-26), będący mimo nazwy zupełnie nową i odmienną konstrukcją.

[edytuj] Użycie

Pierwsze samoloty weszły do eksploatacji w radzieckim lotnictwie w 1962, jeszcze przed oficjalnym wstąpieniem do służby. Samoloty te w tym czasie uczestniczyły jeszcze w próbach fabrycznych, zmierzających do usunięcia usterek. Pierwsze samoloty otrzymały 121., 203. i 341. pułki lotnictwa dalekiego zasięgu, wchodzące w skład 15. Dywizji Lotniczej, stacjonujące na zachodzie ZSRR. Większość maszyn tego typu następnie została przydzielona również do pułków lotnictwa dalekiego zasięgu rozmieszczonych na zachodzie ZSRR, niewielka część wchodziła w skład pułków rozpoznawczych floty bałtyckiej (obwód kaliningradzki) i floty czarnomorskiej.

Samolot został początkowo nie bez przyczyny nazwany w kodzie NATO "Beauty" - "piękność", lecz nazwa kodowa została następnie zmieniona na "Blinder". Radzieccy piloci nazywali samolot: sziło - "szydło". Zaletą Tu-22 były bardzo dobre charakterystyki lotne, nie był on jednak łatwy w pilotażu. Podstawowym przeznaczeniem samolotów Tu-22K, wspieranych w akcji przez zakłócające Tu-22P, była walka z grupami okrętów, przede wszystkim lotniskowcami wroga, za pomocą pocisków Ch-22 i przeciwradiolokacyjnych Ch-22P. Mogły one ponadto zwalczać inne cele punktowe i powierzchniowe, kontrastowe radiolokacyjnie. Profil użycia samolotów Tu-22 obejmował przelot z prędkością poddźwiękową, a lot na prędkości naddźwiękowej jedynie na kilkaset kilometrów przed celem, z uwagi na zużycie paliwa. Pociski Ch-22 odpalano 350-200 km przed celem, Ch-22P - 500-400 km przed celem.

Jedyne użycie bojowe radzieckich samolotów miało miejsce w czasie interwencji w Afganistanie, w 1988. Samoloty zakłócające Tu-22PD osłaniały bombowce Tu-22M, podczas operacji nad Afganistanem w pobliżu granicy z Pakistanem, przed ewentualnymi działaniami pakistańskiej obrony powietrznej.

W czasie rozwoju konstrukcji i służby w jednostkach, około 50 samolotów tego typu uległo wypadkom z powodu różnych przyczyn (około połowa załóg się uratowała). Tu-22 wycofano ze służby w Rosji od początku do połowy lat 90.

Niewielką ilość Tu-22B i Tu-22U wyeksportowano w latach 70. do Libii i Iraku. Libijskie samoloty stanowiły główną siłę uderzeniową w interwencjach Kadafiego w sąsiednich państwach afrykańskich. Po raz pierwszy, z 29 na 30 marca 1978 zbombardowały miasto Mwanza w Tanzanii, udzielając pomocy siłom Idi Amina, dyktatora Ugandy. W październiku 1980, a ponownie w 1981 i 1986 roku, bombowce libijskie interweniowały w wojnie domowej w Czadzie, a w 1984 i 1986 - w Sudanie. Irackie Tu-22 wzięły z kolei udział w wojnie iracko-irańskiej 1980-88.

[edytuj] Opis techniczny

Metalowy średniopłat o układzie klasycznym. Smukłe skrzydła o dużym skosie 55°, usterzenie klasyczne skośne. Charakterystyczną cechą Tu-22, nadającą samolotowi niepowtarzalny wygląd, są dwie duże gondole silnikowe nad kadłubem, u podstawy statecznika. Załoga trzyosobowa (pilot, nawigator i operator radiostacji, urządzeń elektronicznych i ogonowego działka) w kabinie w nosie samolotu, zaopatrzona w fotele katapultowe (katapultujące się w dół, z minimalnej wysokości 350 m). Podwozie trójpodporowe, golenie główne chowane do gondoli w skrzydłach, spadochron hamujący. Komora bombowa w kadłubie. W wersjach Tu-22K, pocisk rakietowy Ch-22 przenoszony był jedynie częściowo schowany w komorze bombowej. W nosie stacja radiolokacyjna typu PN (Tu-22K) lub Rubin (inne wersje). Uzbrojenie obronne stanowiło działko rewolwerowe R-23 w zdalnie sterowanym stanowisku ogonowym (w wielu samolotach oraz w wersji P było później zamieniane na stację zakłóceń aktywnych). Używane silniki odrzutowe: WD-7M o ciągu 10500 kg, maksymalnym 16000 kg; RD-7M2 o ciągu 11000 kg, maksymalnym 16500 kg.

[edytuj] Dane lotno-taktyczne

• wymiary:
  • długość: 41,6 m
  • rozpiętość: 23,17 m
  • wysokość: 10,13 m
  • powierzchnia skrzydeł: 162,25 m²
• masy:
  • masa własna: ?
  • masa normalna startowa: 69000 kg
  • masa maksymalna: 85000 kg (silniki WD-7M), 92000 kg (silniki RD-7M2)
  • obciążenie powierzchni skrzydeł: 425,27 kg/m²
• prędkość maksymalna: 1600 km/h
• prędkość przelotowa: 900-1000 km/h
• pułap: 13300 m
• zasięg: 5800 km
• promień działania: 2700 km (z pociskiem rakietowym)