Izrael

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy państwa w Azji. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

מדינת ישראל
دولة اسرائيل
trb. Medinat Jisra’el, Daulat Isra’il


Flaga Izraela	Godło Izraela

p.o. prezydenta Dalia Itzik

Szef rządu

premier Ehud Olmert

Powierzchnia
• całkowita
• wody śródlądowe

149. na świecie
20 770 km²
2%

Liczba ludności
• całkowita (grudzień 2006)
• gęstość zaludnienia

101. na świecie
7 116 200
342 osób/km²

Niepodległość

spod brytyjskiego mandatu Ligi Narodów
14 maja 1948

Jednostka monetarna

nowy szekel izraelski (ILS (NIS))

Strefa czasowa

UTC +2 – zima
UTC +3 – lato

Hatikwa

+972

¹To, które miasto stanowi stolicę Izraela jest sprawą kontrowersyjną. Stolicą jest Jerozolima (prawnomiędzynarodowy status Jerozolimy nie został dotąd uregulowany; ONZ i większość państw, w tym Polska, nie uznają de iure suwerenności Izraela nad całą Jerozolimą). Większość przedstawicielstw dyplomatycznych mieści się w Tel Awiw.

Deklaracja niepodległości Izraela

Kraje utrzymujące stosunki dyplomatyczne z Izraelem

kraje z którymi stosunki dyplomatyczne są zawieszone

kraje nie uznające Izraela

brak stosunków dyplomatycznych

Izrael, Państwo Izrael (hebr. – מדינת ישראל, trl. Yisra'el, Medinat Yisra'el, trb. Jisra’el, Medinat Jisra’el; arab. دولة اسرائيل, trl. Isrā’īl, Dawlat Isrā’īl, trb. Isra’il, Daulat Isra’il) – Państwo położone na Bliskim Wschodzie.

[edytuj] Etymologia nazwy

Nazwa Izrael (hebr. ישׂראל) pochodzi z Biblii Starego Testamentu (por. Rodz. 32,29) i oznacza "ten, który walczy z Bogiem" (שרה – walczyć, bić się, wojować; אֵל – Bóg). Takie imię otrzymał patriarcha Jakub.

[edytuj] Ustrój polityczny

Zobacz więcej w osobnych artykułach: ustrój polityczny Izraela, Dystrykty Izraela.

Izrael jest krajem demokracji parlamentarnej reprezentowanej przez władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Jest to jedyne państwo na Bliskim Wschodzie z faktycznie demokratyczną formą rządu.

[edytuj] Geografia

Zobacz więcej w osobnym artykule: geografia Izraela.

Państwo Izrael jest położone na Bliskim Wschodzie, pomiędzy Morzem Śródziemnym, Morzem Martwym i Morzem Czerwonym. Sąsiaduje z Libanem, Syrią, Jordanią i Egiptem.

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: historia Izraela.

Początki państwa sięgają X w. p.n.e.. Po 70 nastąpił okres rozproszenia Żydów (Diaspora).

W XIX w. wraz z rozwojem syjonizmu powiększa się emigracja Żydów z Europy do Palestyny. W latach od 1922 do 1948 Palestyna została brytyjskim terytorium mandatowym. W 1947 została podzielona na dwa państwa: żydowskie i arabskie. W 1948 oficjalnie proklamowano Izrael, czego nie uznały kraje arabskie. W latach od 1948 do 1949 trwała wojna między Arabami i Żydami, którzy zajęli 2/3 byłego brytyjskiego terytorium mandatowego (pozostałą część przyłączyły do siebie Jordania i Egipt). W 1956 Izrael wraz z Wielką Brytanią i Francją) przeprowadził nieudaną inwazję na Egipt, po nacjonalizacji Kanału Sueskiego.

W 1967 zwycięstwo w wojnie z Egiptem (okupacja Półwyspu Synaj i Strefy Gazy), Jordanią (okupacja Zachodniego Brzegu Jordanu i części Jerozolimy) oraz Syrią (okupacja Wzgórza Golan). W 1979 układ pokojowy z Egiptem i zwrot zajętego Synaju). W 1981 aneksja Izraela Wzgórz Golan. W latach 1982-2000 Izrael był zaangażowany militarnie w Libanie. W 1987 wybuch powstania (Intifada) ludności palestyńskiej w Samarii, Judei i Strefie Gazy. Od 1991 pokojowe rozmowy bliskowschodnie. W 1993 pierwsze izraelsko-palestyńskie porozumienie o ustanowieniu autonomii palestyńskiej w Strefie Gazy i mieście Jerycho (później poszerzenie jej na część Zachodniego Brzegu). W 1994 porozumienie kończące stan wojny z Jordanią. W 1998 kolejne porozumienie izraelsko-palestyńskie przewidujące rozszerzenie obszaru autonomii palestyńskiej (wycofanie się wojsk Izraela z 13% Zachodniego Brzegu), w zamian między innymi za obietnicę Palestyńczyków podjęcia walki z terroryzmem. W 2000 załamanie rokowań i rozpoczęcie drugiej Intifady, ataki samobójcze Palestyńczyków, oraz działania armii izraelskiej, budowa muru odgradzającego terytoria okupowane. W 2003 nowy amerykański plan pokojowy (tzw. mapa drogowa). W 2005 wycofanie się Izraelczyków z Gazy. W 2006 druga wojna libańska.

[edytuj] Siły Obronne Izraela

Zobacz więcej w osobnym artykule: Siły Obronne Izraela.

Cawa Hagana LeIsrael – zostały powołane do życia podczas wojny w 1948 roku, mają na celu obronę kraju zarówno przed atakami militarnymi, jak i przejawami terroryzmu.

[edytuj] Gospodarka

Zobacz więcej w osobnym artykule: gospodarka Izraela.

Izrael jest najbardziej rozwiniętym ekonomicznie i przemysłowo krajem na Bliskim Wschodzie. Posiada zaawansowaną technologicznie gospodarkę z dużym udziałem państwowych przedsiębiorstw. Posiada liberalną gospodarkę.

[edytuj] Nauka i technologia

Zobacz więcej w osobnym artykule: nauka i technologia Izraela.

Izrael słynie na całym świecie z wysoko rozwiniętych technologii, które są rozwijane dzięki mocnej bazie naukowej tworzonej w tutejszych uczelniach i instytutach. Izraelscy naukowcy specjalizują się w dziedzinach: genetyki, nauk komputerowych, elektroniki, optyki, inżynierii i przemysłu high-technology. Izraelska nauka słynie z osiągnięć w technologiach wojskowych, ale również w rolnictwie, fizyce i medycynie.

[edytuj] Demografia

Zobacz więcej w osobnych artykułach: Demografia Izraela, Lista miast Izraela.

Większość ludności mieszka na wybrzeżu Morza Śródziemnego. W Izraelu jest wysoki poziom warunków bytowych i wykształcenia społeczeństwa. Najwyższy na Bliskim Wschodzie stopień urbanizacji. 90% ludności mieszka w miastach.

[edytuj] Kultura

Zobacz więcej w osobnym artykule: Kultura Izraela.

Kultura Izraela jest nierozerwalnie połączona z długą historią judaizmu.

Liczne muzea sztuki znajdują się w Tel Awiwie, Hajfie, Herzliji, Jerozolimie i innych małych miasteczkach oraz kibucach. Kolonie artystów znajdują się w Jaffie, Safed i Ein Hod.

Izrael jest najbardziej zaawansowanym i tolerancyjnym krajem Bliskiego Wschodu pod względem praw homoseksualistów.