Gruzja

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

საქართველო


Flaga Gruzji	Godło Gruzji

Dewiza: (gruz.) ძალა ერთობაშია

[Dzala ertobaszia]
(Siła jest w jedności)

prezydent
Micheil Saakaszwili

Szef rządu

premier
Zurab Nogaideli

Powierzchnia
• całkowita
• wody śródlądowe

118. na świecie
69 700 km²
~0%

Liczba ludności
• całkowita (2005)
• gęstość zaludnienia

112. na świecie
4 677 401
67 osób/km²

Niepodległość

od ZSRR
9 kwietnia 1991

lari (GEL)

UTC +4

Tavisupleba

+995

Gruzja (gruz. საქართველო Sakartvelo) – państwo na Zakaukaziu. Obszar 67,7 tys. km². Graniczy na północy i wschodzie z Rosją, na południu z Azerbejdżanem, Armenią, Turcją, na zachodzie granice kraju wyznacza wybrzeże Morza Czarnego. Stolica Tbilisi.

[edytuj] Geografia

Teren w większej części górzysty. Północna granica państwa przebiega wzdłuż Pasma Głównego (Wododziałowego) Wielkiego Kaukazu – najwyższy szczyt to Szchara (wierzchołek wschodni) – 5068 m n.p.m.. Z kolei najbardziej znanym szczytem Gruzji jest Kazbek (5047 m n.p.m.), leżący w pobliżu Gruzińskiej Drogi Wojennej. Od Pasma Głównego odchodzą na południe (wymienione w kolejności od zachodu na wschód): Góry Gagrińskie, Góry Bzypijskie, Góry Abchaskie, Góry Kodorskie, Góry Swaneckie, Góry Leczchumskie, Góry Raczyńskie, Góry Suramskie, Góry Kartlijskie, Góry Kacheckie, Góry Gomborskie. Góry Suramskie (Lichskie) dzielą państwo na dwie części: wschodnią i zachodnią. Na południu znajdują się pasma Małego Kaukazu: Góry Adżarsko-Imeretyńskie (do 2850 m n.p.m. – Mepisckaro), Góry Szawszeckie (na granicy z Turcją), Góry Samsarskie (Didi Abuli 3300 m n.p.m.) i Góry Dżawanacheckie. Między Wielkim Kaukazem a Małym Kaukazem rozciągają się obniżenia, z Niziną Kolchidzką na czele. Zachodnią granicę stanowi wschodni brzeg Morza Czarnego; linia brzegowa słabo rozwinięta, brzegi na północy i południu urwiste, w środkowej części niskie.

Na terytorium Gruzji panuje klimat śródziemnomorski, wybitnie wilgotny w zachodnich regionach i kontynentalny na wschód od Gór Suramskich. Ze względu na górzystość kraju klimat odznacza się silną piętrowością.

Na zachodzie rosną figi, palmy, laury, oliwki i inne rośliny śródziemnomorskie, wpływ na hodowlę tych roślin ma Morze Czarne. W Gruzji środkowej, w mniejszych miejscowościach, można napotkać też uprawę takich egzotycznych owoców jak kiwi czy banany. Cytrusy, granaty i tzw. hurmy (słodkie owoce pomarańczowe, rosnące na drzewach, podobne do pomidorów) rosną nawet na ulicach Tbilisi. W dalszej części kraju wzdłuż Kaukazu rosną rośliny typowo górskie, potocznie zwane alpejskimi. W całej Gruzji bardzo rozpowszechniona jest uprawa winorośli. Wina gruzińskie, takie jak "Saperavi", "Hvanczkara", "Kindzmarauli", "Cinandali" czy "Mukuzani", znane są na całym świecie.

[edytuj] Historia

Dawna flaga Gruzji

Historia Gruzji sięga II tysiąclecia p.n.e., gdy wybrzeże Gruzji znane była starożytnym Grekom pod nazwą Kolchida, zaś na wschodnie górzyste obszary – Iberia. W 66 p.n.e. obszar ten został podbity przez Pompejusza i włączony do Imperium Rzymskiego. Około 317 król Mirian II przyjął chrześcijaństwo jako religię państwową. Przez kolejne tysiąc lat Gruzja była w stanie zachować niezależność pomimo najazdów ze strony Arabów, Mongołów, Persów i Turków i osiągnęła szczyt potęgi pomiędzy XI i XIII wiekiem, za panowania króla Dawida Budowniczego (1089-1125) i królowej Tamar (1184-1213). Później została podbita przez Persję i imperium ottomańskie. W połowie XVIII wieku Gruzja wyzwoliła się spod władzy muzułmanów, była jednak zmuszona przyjąć w 1783 protektorat Imperium Rosyjskiego. Rosjanie nie udzielili Gruzji wsparcia militarnego w walce z Persami w 1795, zamiast tego w latach 1801-1810 zaanektowali jej terytorium i rozpoczęli program intensywnej rusyfikacji. W XIX wieku na terenie Gruzji rozwinął się ruch narodowo-wyzwoleńczy, który doprowadził do buntów chłopskich w 1905.

Niepodległa Gruzja w latach 1918-1921

Po rewolucji październikowej w 1917 Gruzini, podobnie jak inne narody niewolone przez Rosję, ogłosili niepodległość, tworząc 26 maja 1918 Demokratyczą Republikę Gruzji, która została podbita przez bolszewików w 1921. Utworzono wówczas Gruzińską SRR (przejściowo pod nazwą Republika Zakaukaska 1922-36). W latach 1921-1924 gruzińscy partyzanci stawiali opór krwawo stłumiony przez Rosjan. Po chruszczowowskiej odwilży, na terenie Gruzińskiej SRR rozwinął się czarny rynek, czyniąc gruzińską gospodarkę jedną z najwydajniejszych na terenie ZSRR lecz zarazem powodując ogromną korupcję. W latach 80., na skutek gorbaczowskiej pieriestojki powtórnie ujawniły się gruzińskie aspiracje niepodległościowe. 31 marca 1991 98,91% Gruzinów opowiedziało się w referendum za niepodległością, która została ogłoszona 9 kwietnia. 26 maja prezydentem Gruzji wybrany został Zwiad Gamsachurdia, który został później obalony 22 grudnia przez pucz, przygotowany i przeprowadzony przez rosyjski Specnaz GRU. W marcu 1992 kolejnym prezydentem Gruzji został były sowiecki minister spraw zagranicznych Eduard Szewardnadze. Gruzję ogarnęła wojna domowa, która zakończyła się zwycięstwem Szewardnadze kosztem przystąpienia do Wspólnoty Niepodległych Państw. 2 listopada 2003 w wyborach parlamentarnych zwyciężyła koalicja reformatorów przewodzona przez Nino Burdżanadze, Micheila Saakaszwili i Zuraba Żwanii, jednak rząd Szewardnadze sfałszował ich wynik, co doprowadziło do masowych protestów, nazwanych przez dziennikarzy rewolucją róż i zmusiło go do ustąpienia 23 listopada. 4 stycznia 2004 na prezydenta wybrany został Micheil Saakaszwili otrzymując 96% głosów.

Obecnie Gruzja jest nadal bardzo biednym krajem jak na standardy europejskie, rząd jednak usiłuje wyplenić korupcję i przeprowadza reformy gospodarcze przy wsparciu MFW i Banku Światowego. Rząd zdołał przywrócić kontrolę nad zbuntowaną prowincją Adżarii oraz Wąwozem Kodorskim, jednak Abchazja i Południowa Osetia nadal znajdują się de facto pod kontrolą Rosji i 230 tysięcy uchodźców nie może powrócić do swoich domów.

[edytuj] Gospodarka

PNB: 5019 mln (2004)
PKB: 6398 mln USD
PKB/1 miesz.: 1493 USD (2005)
PKB według działów: rolnictwo 17,8%, przemysł 25,4%, usługi 56,8% (2004)
PKB przyrost roczny: 7,7% (2005)
Inflacja: 8,3% (2005)
Wskaźnik produkcji rolnej (1999-2001=100): 102 (2005)
Zdolność przetwórcza rafinerii: 5 308 529 t (2004)
Rafinerie: 1 (2004)
Ludność aktywna zawodowo: 2 281 770 (2004), K 43,9%
Zatrudnienie: rolnictwo 56,5%, przemysł 4%, usługi 39,5% (2004)
Bezrobocie: 13,8% (2005), K 44,4% (2004)
Budżet państwa: (mln waluty lokalnej, 2005) dochody 2607,5; wydatki 2616,5
Zadłużenie zagraniczne: 2082 mln USD (2004)
Pomoc zagraniczna: 315 mln USD; 6,3% PKB (2004)
Bilans handlowy: -1624 mln USD (2005)

Rząd przyspieszył prywatyzację, i dał impuls do walki z korupcją. Ponadto otworzył drogę obcym inwestorom, przyciągając do kraju nowe kapitały i pomoc finansową. W rankingu konkurencyjności WEF w 2005 Gruzja znalazła się na 86. miejscu (2004 była na 94.). Do bardziej upowszechnionych upraw należą zboża, cytrusy, herbata. Głównym bogactwem naturalnym kraju są złoża manganu (Cziatura). Złoża ropy naftowej i gazu ziemnego są skromne, jednak duże znaczenie mają rurociągi przebiegające przez Gruzję, niosące na zachód ropę z Morza Kaspijskiego i Azji Środkowej. Są to: ropociąg z Baku (nad Morzem Kaspijskim) do Supsy (nad Morzem Czarnym), będący w budowie gazociąg Szach Deniz z Azerbejdżanu do Turcji oraz rurociąg z Baku do Ceyhan (Turcja), przechodzący przez Tbilisi, otwarty 25 maja 2005. Przemysł Gruzji to przede wszystkim zakłady hutnicze i chemiczne (Rustawi), maszynowe (samochody, Kutaisi), rolno-spożywcze i włókiennicze.

[edytuj] Ludność

Około 5 mln mieszkańców, 84% Gruzinów, 6% Ormian, 6% Abchazów, 1% Osetyjczyków, 1% Rosjan, poza tym Grecy, Ukraińcy, Kurdowie. 82% deklaruje przynależność do Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego, 4% do Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego, 2% Rosyjska Cerkiew Prawosławna około 10% muzułmanów (głównie w Abchazji i Adżarii). Poza granicami kraju mieszka 1,5 mln Gruzinów w Turcji, 1 mln w Rosji, 600 tys. w Iranie, 150 tys. w Afganistanie, 100 tys. w Azerbejdżanie.

[edytuj] Podział administracyjny

Gruzja dzieli się na 53 prowincje, 11 miast i dwie republiki autonomiczne: Abchazję i Adżarię.

[edytuj] Prasa

Zobacz galerię na Wikimedia Commons:
Gruzja

Wśród dzienników gruzińskich najwyższy nakład osiąga "Sakartwelos Republika" (360 tys.), organ Rady Najwyższej wydawany w Tbilisi w języku gruzińskim.
Wśród czasopism najwyższy nakład ma dwutygodnik "Mamuli" wydawany w języku gruzińskim w Tbilisi (65 tys.).
Oficjalną informacyjną agencją prasową jest Sakinform z siedzibą w Tbilisi.