Republika Południowej Afryki

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Republiek van Suid-Afrika
Republic of South Africa
iRiphabliki yaseMzantsi Afrika
iRiphabliki yeSewula Afrika
Rephaboliki ya Afrika-Borwa
Rephaboliki ya Afrika Borwa
iRiphabhulikhi yeNingizimu Afrika
Riphabliki ra Afrika Dzonga
Rephaboliki ya Aforika Borwa
Riphabuḽiki ya Afurika Tshipembe
iRiphabliki yaseNingizimu Afrika


Flaga Republiki Południowej Afryki	Godło Republiki Południowej Afryki

Dewiza: !ke e: /xarra //ke
(Jedność w rozmaitości)

Język urzędowy

afrikaans, angielski, kosa, ndebele, pedi, soto, suazi, tsonga, tswana, venda, zulu

prezydent Thabo Mbeki

Szef rządu

prezydent Thabo Mbeki

Powierzchnia
• całkowita
• wody śródlądowe

24. na świecie
1 219 912 km²
0%

Liczba ludności
• całkowita (I 2007)
• gęstość zaludnienia

28. na świecie
44 130 000
36,2 osób/km²

Niepodległość

od Wielkiej Brytanii
31 maja 1910

Jednostka monetarna

rand (ZAR)

Strefa czasowa

UTC +2

Hymn państwowy

Nkosi Sikelel iAfrica, Die Stem van Suid Afrika

+27

¹ są też dwie inne stolice nieoficjalne: Kapsztad stolicą legislacyjną, a Bloemfontein sądowniczą.

Republika Południowej Afryki (ang. Republic of South Africa) – państwo na południowym krańcu Afryki.

Jego początki to dwie burskie republiki: Transwal i Orania. Burowie byli potomkami osadników holenderskich przybyłych tu w XVII wieku. Pod koniec XIX wieku wybuchły dwie wojny burskie z Wielką Brytanią. Do roku 1994 w RPA obowiązywał rasistowski system społeczny (apartheid). Postacią symbolizującą walkę z państwem prześladującym czarnych obywateli był Nelson Mandela. Za swój wkład w demokratyczne przemiany Mandela otrzymał w roku 1993 pokojową Nagrodę Nobla. Jednak od czasu przejęcia władzy przez czarnych, gwałtownie pogorszyła się sytuacja gospodarcza i wewnętrzna kraju, a dyskryminowani bywają teraz jego biali mieszkańcy. Mimo to, RPA pozostaje najbogatszym państwem na kontynencie.

[edytuj] Historia

W roku 1487 Portugalczyk Bartolomeo Diaz odkrył Przylądek Burz (obecnie Przylądek Dobrej Nadziei). Pierwotnie tereny obecnej Republiki Południowj Afryki były zamieszkane przez plemiona Buszmenów i Hotentotów, w XVI wieku zostali oni wyparci przez ludy Bantu.

Europejska kolonizacja rozpoczęła się w roku 1652. Wtedy to Jan van Riebeeck z holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej z garstką osadników założył Kapsztad. Początkowo była to baza zaopatrzeniowa dla statków niderlandzkich w drodze do Azji. Wkrótce doszło do wojen wzrastającej kolonii osadników (Burów) z tubylczymi plemionami afrykańskimi.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Kolonia Przylądkowa.

Na wschód od Kapsztadu powstało w roku 1785 pierwsze osiedle brytyjskie Port Elisabeth. Po kongresie wiedeńskim Wielkiej Brytanii przypadł w udziale Kraj Przylądkowy, który zaanektowała.

Pod koniec XIX wieku, wskutek osadniczej presji Anglii na Burów, wybuchły dwie wojny burskie.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Apartheid.

[edytuj] Ustrój polityczny

Republika Południowej Afryki jest państwem federacyjnym podzielonym na 9 prowincji, o demokratyczno-parlamentarnej formie rządów. Oficjalnie w tej republice funkcjonuje 11 języków urzędowych. Głową tego południowoafrykańskiego państwa jest prezydent, obecnie Thabo Mbeki, jest on również szefem rządu.

Oprócz prezydenta w skład rządu wchodzi także dwóch wiceprezydentów. I wiceprezydent kieruje pracami rządu. Wiceprezydenci powoływani są przez prezydenta z kandydatów przedstawionych prezydentowi spośród partii politycznych, które uzyskały co najmniej 80 mandatów do izby niższej parlamentu. Ministrowie powoływani są także przez prezydenta spośród wszystkich partii politycznych w parlamencie na zasadzie proporcji. Konstytucja przewiduje powołanie tylko jednego ministra niebędącego członkiem parlamentu.

Prezydent powoływany jest w wyborach pośrednich spośród członków Zgromadzenia Narodowego przez połączone izby parlamentu: niższej (Zgromadzenia Narodowego) oraz wyższej (Narodowej Rady Prowincji - Senatu). Izbę niższą powołuje się w wyborach powszechnych w okręgach wielomandatowych i zasadą proporcjonalności. Izbę wyższą - Narodową Radę Prowincji - powołują lokalne parlamenty każdej z 9 prowincji (po 10 deputowanych z każdej prowincji). Izba niższa liczy 400 deputowanych, a wyższa 90. Każda z 9 prowincji posiada swój lokalny parlament i swój rząd.

Zobacz też: Podział administracyjny Republiki Południowej Afryki

[edytuj] Geografia

Przeważającą część powierzchni RPA zajmują wyżyny. Od strony wschodniej i południowej kończą się one ostrą krawędzią. Głębokie doliny rzek dzielą ją na kilka grup górskich (np. Góry Smocze). Południową część kraju zajmują Góry Przylądkowe. Niewielkie obszary nizinne występują tylko w wąskim pasie nadbrzeżnym.

Wyżynne ukształtowanie terenu przyczyniło się do powstania wielu okazałych jaskiń.

[edytuj] Demografia

75.4% obywateli RPA jest pochodzenia afrykańskiego, 14.3% europejskiego (w tym Afrykanerzy), 8,8% to ludność etnicznie mieszana (tzw. Kolorowi), zaś 2,5% jest pochodzenia azjatyckiego, głównie indyjskiego.
Przyrost naturalny jest ujemny (-0.40%).

[edytuj] Znane osoby z RPA

Politycy: Nelson Mandela i Frederik Willem de Klerk (prezydenci, doprowadzili do obalenia apartheidu, laureaci pokojowej Nagrody Nobla); Steve Biko; Jan Smuts (prawdopodobnie jedyny oprócz Mandeli znany i ceniony na świecie polityk południowoafrykański); D. F. Malan, Hendrik Verwoerd i J G Strijdom (architekci apartheidu); Desmond Tutu (duchowny); Helen Suzman (biały polityk anty-apartheidowski).
Gwiazdy sportowe: Amanda Coetzer, Gary Player, Ernie Els i Retief Goosen; Jody Schekter; Kevin Curren; Zola Budd; Jonty Rhodes.
Ludzie kultury, gwiazdy: John Maxwell Coetzee i Nadine Gordimer (laureaci literackiej Nagrody Nobla); Athol Fugard (dramatopisarz), Pieter Dirk Uys (satyryk); Anthony Sher, Charlize Theron, Arnold Vosloo (aktorzy); Seether, African Jazz Pioneers i Ladysmith Black Mambazo (grupy muzyczne); Dave Matthews, Miriam Makeba, Dudu Pukwana, Abdullah Ibrahim, Johnny Clegg, Shaun Morgan, Dale Stewart (ludzie muzyki).
Inni: Andre Stander (znany złodziej i rozbójnik).

[edytuj] Gospodarka

Republika Południowej Afryki to jedyny wysoko rozwinięty kraj kontynentu afrykańskiego. Na terenie RPA znajduje się wiele bogactw naturalnych, a także dobre żyzne gleby. Klimat również sprzyja rozwojowi rolnictwa.

Przemysł wydobywczy RPA opiera się na wydobyciu:

złota (40% światowych zasobów),
diamentów jubilerskich i przemysłowych (50% światowych zasobów),
węgla kamiennego (80% zasobów Afryki),
metali kolorowych (chrom, mangan, srebro)
metali ziem rzadkich (beryl, lit),
pierwiastków radioaktywnych (uran, tor),
soli fosforu i fluoru.

Rozwinięty jest także przemysł maszynowy i chemiczny, ale głównie przetwórczy. Główne gałęzie przemysłu to:

chemiczny,
skórzany,
maszynowy,
elektrotechniczny,
petrochemiczny,
włókienniczo-odzieżowy.

Rolnictwo RPA produkuje więcej żywności niż konsumują mieszkańcy tego kraju. Nadwyżki są eksportowane. Użytki rolne i zielone stanowią ponad 75% kraju. Najważniejsze uprawy: